Roszponka jest nazywana również rapotynką, roszpunką, raszpanką oraz raszpanką. Roślina nie należy do rodziny sałat, ale zazwyczaj jest uznawana właśnie jako jedna z sałat. Pierwsze wzmianki na jej temat pojawiły się już pod koniec XVI wieku w zielniku botanika Johna Gerarda. W Polsce roślina ta przez długi czas była uznawana za chwast, a została doceniona dopiero w XX wieku. Raszpanka ma drobne liście, znacznie mniejsze niż inne rodzaje sałat. Jest rośliną jednoroczną, która nie ma dużych wymagań dotyczących uprawy, w związku z czym można ją z powodzeniem uprawiać w ogrodzie warzywnym.
Roszponka to roślina, która w porównaniu z innymi sałatami ma niezwykle dużo wartości odżywczych i cennych dla zdrowia składników. Jest ona źródłem takich substancji jak:
Jednym z największych atutów roszponki jest wysoka zawartość beta karotenu. Jest to substancja, która bierze udział w produkcji witaminy A. Beta karoten ma również działanie antyoksydacyjne. W związku z tym wpływa on ochronnie na wzrok, spowalnia procesy starzenia się organizmu, zapobiega rozwojowi chorób serca oraz chorób nowotworowych, a także przyspiesza opalanie.
Wiele osób poleca regularne jedzenie roszponki w okresie wiosennego przesilenia, gdy występują takie objawy jak bóle głowy, osłabienie organizmu, uczucie senności, bóle mięśni, zmniejszenie odporności na stres, a także uczucie ciągłego zmęczenia. W takich sytuacjach jedzenie roszponki zadziała wzmacniająco, z kolei w przypadku nadmiernego stresu, problemów ze snem oraz w stanach napięcia nerwowego roślina pomoże odzyskać spokój i zadziała odprężająco. Roszponka to także doskonałe źródło cennych minerałów oraz związków fenolowych, które wykazują działanie przeciwzapalne, a także chronią organizm przed niekorzystnym działaniem wolnych rodników, zapobiegają nadciśnieniu oraz cukrzycy.
Kozłek sałatka oczyszcza organizm ze szkodliwych substancji przemiany materii oraz toksyn. Roślina poprawia funkcjonowanie układu pokarmowego, przyspiesza trawienie i może być stosowana w celu zapobiegania zaparciom, terapii wrzodów dwunastnicy oraz żołądka. Jest ona polecana także w celu odkwaszania organizmu. Najlepsze działanie oczyszczające ma napar przygotowany z roszponki z dodatkiem natki pietruszki, szpinaku, jarmużu oraz pokrzywy. Mieszankę liści należy zalać wrzątkiem, przykryć i odstawić na kilkanaście minut do przestygnięcia.
Liście roszponki mają wyjątkowy, delikatnie orzechowy smak. Ich smak jest łagodny, ale zarazem dość aromatyczny, przez co są doskonałym dodatkiem do wielu sałatek. Mogą być one bazą świeżych sałat z dodatkiem innych warzyw, na przykład pomidorów, ogórków czy papryki albo dodatkiem, który urozmaici i złagodzi smak mieszanek sałat, w skład których wchodzą tak charakterystyczne w smaku liście jak na przykład rukola. W sałatkach roszponka komponuje się doskonale z takimi dodatkami jak orzechy, buraki, truskawki, jabłka, gruszki oraz ser pleśniowy. Sałatkę z roszponką warto doprawić dressingiem przygotowanym z soku z cytryny, oleju, miodu oraz musztardy. Liście rapotynki można również dodawać do zdrowych zielonych koktajli, w skład których mogą wchodzić na przykład jabłka, brzoskwinie, cytryna, a także wiele innych owoców i warzyw.
Żeby liście raszponki były przez dłuższy czas świeże, należy przechowywać je w lodówce. Najlepiej przed umieszczeniem liści w lodówce owinąć je w wilgotny ręcznik papierowy albo ściereczkę.
Jak inne sałaty roszponka jest niskokaloryczna – w 100 gramach sałaty zawarte jest jedynie około 20 kcal. Dodatkowo roślina ma niski indeks glikemiczny, dzięki czemu nie ma przeciwwskazań, aby spożywały ją osoby chore na cukrzycę. Jest ona również odpowiednia dla osób na diecie odchudzającej. Warto pamiętać, że kaloryczność sałatek przygotowywanych na bazie roszponki znacznie podnoszą dodatki, takie jak sery, oliwa czy orzechy. Z tego względu chcąc przyrządzić dietetyczną sałatkę z raszponką należy dodać do niej inne warzywa i jedynie doprawić lekkim sosem winegret.