Wolne rodniki - wszystko co trzeba o nich wiedzieć

Wolne rodniki to określenie odnoszące się do atomów o niesparowanych elektronach lub cząstek powstałych w wyniku rozpadu wiązań chemicznych. Z reguły ich ilość w organizmie jest dosyć duża, ale u osób zdrowych przeciwwagą dla nich są tzw. antyoksydanty (inaczej przeciwutleniacze). Wolne rodniki są dziś najczęściej kojarzone z powstawaniem różnych chorób nowotworowych. Warto jednak wiedzieć, że mogą one powodować wiele innych, niebezpiecznych schorzeń. Czym są wolne rodniki i jak powstają? Jak skutecznie bronić się przed nieustannie rosnącą liczbą wolnych rodników w organizmie?

Wolne rodniki - charakterystyka

Rodniki (zwane kiedyś wolnymi rodnikami) to molekuły charakteryzujące się strukturą energetyczną o niesparowanej liczbie elektronów. Intensywne badania prowadzone głównie w XX wieku wskazały, że powstają one na skutek przemian metabolicznych zachodzących w organizmie. Rozrywanie cząsteczek chemicznych, a tym samym produkcja rodników może także być efektem naświetlania promieniowaniem ultrafioletowym lub rentgenowskim. Ich nadzwyczajna aktywność fizyczna oraz szybkość przemieszczania się po organizmie wynika z tego, że rozerwana cząsteczka obdarzona jest ładunkiem elektrycznym. Z tego powodu rodniki nieustannie starają się tworzyć wiązania z innymi cząsteczkami.

Ich destrukcyjny wpływ obserwowany jest zwłaszcza w kontekście DNA oraz białek, dzięki czemu komórki szybciej się starzeją i mutują się. To właśnie dzięki niszczącemu działaniu wolnych rodników powstają zmarszczki, skóra traci jędrność, a mięśnie tracą swoją dawną siłę. Największe zagrożenie ze strony wolnych rodników pojawia się jednak w momencie, gdy atakują narządy wewnętrzne.

Wolne rodniki - przyczyny powstawania

Przyczyn powstawania wolnych rodników w organizmie ludzkim jest dosyć dużo. Jest to między innymi:

  • spożywanie nadmiernych ilości alkoholu,
  • palenie papierosów,
  • dieta zawierająca produkty mocno przetworzone i zawierające sporą ilość konserwantów,
  • ekspozycja skóry na promieniowanie słoneczne,
  • przewlekły stres i przemęczenie.

Nie jest tajemnicą, że wolne rodniki powstają także w wyniku niezależnych od nas czynników, takich jak: stosowanie pestycydów, zatrucie wód podziemnych przez nawozy oraz inne chemikalia stosowane w przemyśle, a także zanieczyszczenia powietrza.

Wolne rodniki - pozytywne funkcje w organizmie

Pomimo tego, że przyjęło się mówić o wolnych rodnikach w samych negatywach, warto wiedzieć, że pełnią one także pewne istotne i ważne role w organizmie ludzkim. Pierwszą i najważniejszą jest ich udział w syntezie pewnej klasy enzymów oraz hormonów. Wolne rodniki w pewnych sytuacjach są także w stanie utleniać toksyczne substancje mogące zagrażać zdrowiu i wydalać je z organizmu. Mają one także możliwość osłabiania bakterii oraz wirusów, co przyczynia się do łatwiejszego ich neutralizowania przez ludzkie mechanizmy obronne.

Wolne rodniki - jakie choroby wywołują?

Wpływ wolnych rodników na organizm ludzki (w wypadku, gdy jest zachwiana równowaga pomiędzy nimi a przeciwutleniaczami) jest niestety destrukcyjny. W pierwszej kolejności powodują one mutację DNA. Wszystkie zmutowane komórki mnożą się w niekontrolowany sposób, czego konsekwencją są choroby nowotworowe. Obecność wolnych rodników w organizmie niesie ze sobą również konsekwencje w postaci nadmiernego powstawania blaszki miażdżycowej. Zwiększa to oczywiście ryzyko wystąpienia zawału serca lub udaru mózgu. Rodniki to także wróg układu immunologicznego oraz układu nerwowego. Innymi negatywnymi skutkami oddziaływania wolnych rodników w organizmie jest rozwój zaćmy, niszczenie komórek macierzystych mózgu i serca, a także osłabianie czerwonych krwinek.

Najczęstsze choroby wywoływane przez wolne rodniki:

Wolne rodniki mogą się także przyczyniać do bezpłodności, przewlekłego wyczerpania, a także osłabienia pamięci i problemów z koncentracją.

Zobacz wideo

Wolne rodniki - jak je zwalczać?

Najważniejszą kwestią w wypadku walki z wolnymi rodnikami jest odpowiednia i zbilansowana dieta. Powinna ona zawierać jak największą ilość antyoksydantów - naturalnej przeciwwagi dla rodników. Do produktów najbogatszych w przeciwutleniacze zaliczyć można buraki, aronię, czarną porzeczkę oraz marchew. Należy również pamiętać o tym, aby dieta nie była bogata w produkty wysoko przetworzone i zawierające konserwanty. Wolne rodniki można także zwalczać poprzez odpoczynek, relaks i unikanie niepotrzebnego stresu.

Więcej o: