Rodniki (zwane kiedyś wolnymi rodnikami) to molekuły charakteryzujące się strukturą energetyczną o niesparowanej liczbie elektronów. Intensywne badania prowadzone głównie w XX wieku wskazały, że powstają one na skutek przemian metabolicznych zachodzących w organizmie. Rozrywanie cząsteczek chemicznych, a tym samym produkcja rodników może także być efektem naświetlania promieniowaniem ultrafioletowym lub rentgenowskim. Ich nadzwyczajna aktywność fizyczna oraz szybkość przemieszczania się po organizmie wynika z tego, że rozerwana cząsteczka obdarzona jest ładunkiem elektrycznym. Z tego powodu rodniki nieustannie starają się tworzyć wiązania z innymi cząsteczkami.
Ich destrukcyjny wpływ obserwowany jest zwłaszcza w kontekście DNA oraz białek, dzięki czemu komórki szybciej się starzeją i mutują się. To właśnie dzięki niszczącemu działaniu wolnych rodników powstają zmarszczki, skóra traci jędrność, a mięśnie tracą swoją dawną siłę. Największe zagrożenie ze strony wolnych rodników pojawia się jednak w momencie, gdy atakują narządy wewnętrzne.
Przyczyn powstawania wolnych rodników w organizmie ludzkim jest dosyć dużo. Jest to między innymi:
Nie jest tajemnicą, że wolne rodniki powstają także w wyniku niezależnych od nas czynników, takich jak: stosowanie pestycydów, zatrucie wód podziemnych przez nawozy oraz inne chemikalia stosowane w przemyśle, a także zanieczyszczenia powietrza.
Pomimo tego, że przyjęło się mówić o wolnych rodnikach w samych negatywach, warto wiedzieć, że pełnią one także pewne istotne i ważne role w organizmie ludzkim. Pierwszą i najważniejszą jest ich udział w syntezie pewnej klasy enzymów oraz hormonów. Wolne rodniki w pewnych sytuacjach są także w stanie utleniać toksyczne substancje mogące zagrażać zdrowiu i wydalać je z organizmu. Mają one także możliwość osłabiania bakterii oraz wirusów, co przyczynia się do łatwiejszego ich neutralizowania przez ludzkie mechanizmy obronne.
Wpływ wolnych rodników na organizm ludzki (w wypadku, gdy jest zachwiana równowaga pomiędzy nimi a przeciwutleniaczami) jest niestety destrukcyjny. W pierwszej kolejności powodują one mutację DNA. Wszystkie zmutowane komórki mnożą się w niekontrolowany sposób, czego konsekwencją są choroby nowotworowe. Obecność wolnych rodników w organizmie niesie ze sobą również konsekwencje w postaci nadmiernego powstawania blaszki miażdżycowej. Zwiększa to oczywiście ryzyko wystąpienia zawału serca lub udaru mózgu. Rodniki to także wróg układu immunologicznego oraz układu nerwowego. Innymi negatywnymi skutkami oddziaływania wolnych rodników w organizmie jest rozwój zaćmy, niszczenie komórek macierzystych mózgu i serca, a także osłabianie czerwonych krwinek.
Najczęstsze choroby wywoływane przez wolne rodniki:
Wolne rodniki mogą się także przyczyniać do bezpłodności, przewlekłego wyczerpania, a także osłabienia pamięci i problemów z koncentracją.
Najważniejszą kwestią w wypadku walki z wolnymi rodnikami jest odpowiednia i zbilansowana dieta. Powinna ona zawierać jak największą ilość antyoksydantów - naturalnej przeciwwagi dla rodników. Do produktów najbogatszych w przeciwutleniacze zaliczyć można buraki, aronię, czarną porzeczkę oraz marchew. Należy również pamiętać o tym, aby dieta nie była bogata w produkty wysoko przetworzone i zawierające konserwanty. Wolne rodniki można także zwalczać poprzez odpoczynek, relaks i unikanie niepotrzebnego stresu.