Polifenole - charakterystyka
Polifenole są związkami chemicznymi występującymi w wielu roślinach oraz owocach, w których stanowią naturalny mechanizm obronny. Hamują rozwój grzybów i wirusów, a także odstraszają owady. Okazało się, że te same właściwości mogą pozytywnie wpływać na zdrowie ludzkie. Polifenole oprócz tego, że są silnymi przeciwutleniaczami, mogą także korzystnie wpływać na układ krążenia, działać przeciwcukrzycowo oraz przeciwwirusowo.
Największe stężenie polifenoli występuje w skórkach owoców oraz warzyw. Do najlepszych źródeł tych związków zaliczyć można winogrona, jagody, zieloną herbatę, orzechy, kakao, wino, piwo oraz oliwę z oliwek. Okazuje się jednak, że nadmiar polifenoli może być szkodliwy, gdyż wywołuje anemię oraz przyczynia się do dezaktywacji enzymów trawiennych.
Polifenole - rodzaje
Polifenole można dzielić ze względu na budowę na trzy podstawowe grupy związków:
- Kwasy fenolowe - zwane także fenolokwasami. Rozróżnia się tutaj kwasy: galusowy, salicylowy, elagowy, chlorogenowy oraz hydroksybenzoesowy. Niektóre kwasy fenolowe są jednymi ze składników tanin - substancji wykazujących działanie łagodzące obrzęki oraz hamujące krwawienie.
- Flawonoidy - naturalne związki chemiczne występujące w bardzo wielu roślinach. Większość z nich jest barwnikami roślin oraz warzyw, a także spełnia rolę obronną przed wirusami i grzybami. Dowiedziono, że flawonoidy mogą przyczynić się do poprawy kondycji układu immunologicznego oraz do zmniejszenia ryzyka zachorowania na różne nowotwory. Związki te charakteryzują się również właściwościami przeciwzapalnymi, wzmacniają układ sercowo-naczyniowy, zapobiegają powstawaniu żylaków, a także hamują rozwój miażdżycy. Głównymi flawonoidami są: katechiny, flawanony, flawanole, izoflawony, flawony oraz antocyjanidyny.
- Związki fenolowe - najliczniejsza grupa naturalnych polifenoli. Wykorzystuje się je między innymi w leczeniu raka, zapobieganiu przerzutom i infekcjom oraz do leczenia niektórych chorób układu pokarmowego, gdyż stymulują wątrobę do produkcji żółci. Związki fenolowe działają także przeciwwrzodowo. Do grupy związków fenolowych zaliczyć można przede wszystkim lignany, stilbenoidy oraz taniny.
Polifenole - skuteczne przeciwutleniacze
Polifenole już dawno uznano za jedne z najskuteczniejszych przeciwutleniaczy. Efektywnie usuwają one wolne rodniki, które są bezpośrednią przyczyną uszkodzeń ludzkiego DNA. Wywołane w ten sposób mutacje prowadzą do rozwoju różnego rodzaju chorób nowotworowych. Kwercetyna - będąca związkiem z grupy flawonoli - uszkadza i dezaktywuje zmutowane komórki nowotworowe.
Polifenole - wpływ na krew
Większość związków z grupy polifenoli korzystnie wpływa również na krew oraz naczynia krwionośne. Wzmacniają one ściany naczyń krwionośnych i zmniejszają ich przepuszczalność. Zaobserwowano również, że katechiny wykazują działanie polegające na obniżeniu stężenia złego cholesterolu we krwi przy jednoczesnym zwiększeniu stężenia cholesterolu dobrego. Jednocześnie hamowane są procesy, w których powstają tzw. blaszki miażdżycowe. Katechiny stymulują trzustkę do produkcji insuliny, a tym samym obniżają stężenie cukru we krwi.
Zaobserwowano także, iż hiperozyd, będący jednym z polifenoli, krótkotrwale obniża ciśnienie krwi i wykazuje działanie przeciwzapalne.
Polifenole - środek na alergię
Działanie alergiczne, polegające na kontakcie organizmu z danym alergenem, skutkujące obrzękiem oraz zaczerwienieniem skóry, osłabiane jest przez jeden z polifenoli - kwercentynę. Zmniejsza ona szybkość uwalniania histaminy, która odpowiedzialna jest za reakcję alergiczną.
Polifenole - inne właściwości
Do innych właściwości prozdrowotnych polifenoli zaliczyć można:
- działanie przeciwbakteryjne (m.in. hamowanie rozwoju Helicobacter pylori),
- działanie przeciwwirusowe,
- zapobieganie chorobie Alzheimera,
- zapobieganie chorobom oczu (m.in. zaćma).
