Anemia (niedokrwistość): objawy, przyczyny i leczenie. Co to jest anemia?

Anemia to niedokrwistość, czyli niedobór erytrocytów lub ich zła jakość. Objawy anemii to między innymi zmęczenie i bladość. Leczenie należy zacząć ustalenia przyczyny anemii. Choroba ma różne rodzaje (np. anemia sierpowata).

Zobacz wideo

Objawy anemii to przede wszystkim:

• bladość skóry,
• ogólne osłabienie,
• obniżenie koncentracji.

Rozróżniamy różne rodzaje anemii. W zależności od przyczyny niedokrwistości dobiera się odpowiednie leczenie. Anemia często dopada kobiety w ciąży.

Anemia: co to jest?

Anemia, zwana inaczej niedokrwistością, to spadek stężenia hemoglobiny (Hb), hematokrytu (Ht) lub liczby erytrocytów (krwinek czerwonych RBC) poniżej wartości prawidłowych.

Anemia jest diagnozowana na podstawie wyników badania krwi z uwzględnieniem trzech parametrów:

• hemoglobina jest to białko odpowiedzialne za transport tlenu w organizmie. Norma hemoglobiny wynosi u kobiet 12-16 g/dl, a u mężczyzn 13-18g/dl;
• hematokryt to stosunek objętości krwinek do objętości całkowitej krwi. W warunkach prawidłowych wynosi powyżej 40% u mężczyzn i 37% u kobiet;
• erytrocyty to inaczej krwinki czerwone zawierające w swojej budowie hemoglobinę i transportujące tlen. Norma dla erytrocytów u kobiet wynosi 3,6-5,0 mln/mm3 a u mężczyzn 4,2-5,4 mln/mm3.

Anemia: rodzaje anemii

Rodzaje anemii (ze względu na jej przyczynę) to:

• anemia megaloblastyczna spowodowana niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego,
• anemia z niedoboru żelaza,
• anemia aplastyczna,
• sferocytoza,
• talasemia,
• niedobór enzymów szlaku glikolizy,
• niedokrwistość sierpowatokrwinkowa (anemia sierpowata);
  
• niedokrwistość hemolityczna autoimmunologiczna;
• niedokrwistość hemolityczna wywołana konfliktem serologicznym i błędnym przetoczeniu złej grupy krwi.

Dołącz do Zdrowia na Facebooku!

Anemia: ogólne objawy

Objawy anemii to:

• bladość skóry, błon śluzowych i spojówek,
• osłabienie, męczliwość,
• skłonność do omdleń,
• spadek koncentracji,
• bóle i zawroty głowy,
• przyśpieszona praca serca,
• duszność.

Anemia megaloblastyczna 

• niszczenie osłonek mielinowych sznurów rdzenia kręgowego dające objawy neurologiczne, np. niepewny chód, niedowład spastyczny, mrowienie, drętwienie;
• zanikowe zapalenie żołądka powodujące zaparcia i biegunki;
• zanikowe zapalnie języka powodujące utratę smaku, pieczenie i powiększenie języka.

Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 jest także nazywana anemią złośliwą.
W przypadku niedoboru kwasu foliowego, poza typowymi objawami anemii, brak jest zaburzeń ze strony układu pokarmowego i nerwowego.

Anemia mikrocytarna

Anemia mikrocytarna to najczęstszy typ anemii i spowodowana jest przez niedobór żelaza. Żelazo jest centralnym atomem budującym cząsteczkę hemoglobiny.

Przyczynami anemii mikrocytarnej mogą być przewlekłe utajone krwawienia, np. z wrzodów żołądka lub w przypadku obfitych miesiączek, niedostateczna podaż żelaza z pokarmem u wegetarian i zaburzenia wchłaniania z układu pokarmowego, np. resekcja żołądka lub jelita, przewlekłe biegunki. Tak samo jak w anemii megaloblastycznej okresy zwiększonego zapotrzebowania na żelazo, m.in. ciąża, czas intensywnego wzrostu, mogą prowadzić do deficytu tego pierwiastka w organizmie.

W anemii mikrocytarnej, oprócz klasycznych objawów, można zaobserwować:
zapalenie błony śluzowej języka z jego wygładzeniem i pieczeniem; łamliwość włosów i paznokci, sucha skóra; zajady w kącikach ust; niezwykłe zachcianki smakowe, chęć spożywania rzeczy niejadalnych, np. wapnia, ziemi, gliny.

Anemia aplastyczna

Anemia aplastyczna skutkiem zaburzenia wytwarzania komórek krwi w szpiku kostnym. Dzieje się tak w momencie zadziałania na osobę genetycznie predysponowaną czynnika zewnętrznego, np. wirusa lub po podaniu jakiegoś leku. Najczęstsza jest jednak niedokrwistość aplastyczna samoistna (70% przypadków). Ten rodzaj anemii ujawnia się głównie w okresie zmian hormonalnych, np. w czasie ciąży lub w okresie dojrzewania.

Poza spadkiem krwinek czerwonych, często niedobór dotyka też pozostałych grup komórek krwi - krwinek białych, co skutkuje częstymi infekcjami, oraz płytek krwi, co manifestuje się skłonnością do przedłużających się krwawień siniaczenia. U nieleczonych dorosłych śmiertelność sięga nawet 70%. Często oprócz przetoczeń krwi, koniecznym leczeniem jest przeszczep szpiku.

Anemia hemolityczna

Anemia hemolityczna spowodowana jest przedwczesnym rozpadem krwinek czerwonych, których długość życia skraca się z około 120 dni do kilku dni/tygodni. Przyczynami tego zjawiska mogą być:

• sferocytoza - najczęstsza wrodzona niedokrwistość w Europie. Na skutek nieprawidłowości w składzie białek błony komórkowej erytrocytów, czerwone krwinki zmieniają kształt z dwuwklęsłego na kulisty, przez co są szybciej niszczone;
• talasemia - spowodowana zmniejszoną syntezą łańcuchów hemoglobiny. Jest to choroba o podłożu genetycznym charakterystyczna dla osób pochodzących z basenu Morza Śródziemnego;
  
• anemia sierpowata- występuje przede wszystkim u rasy czarnej i ma podłoże genetyczne. Erytrocyty przybierają sierpowaty kształt, przez co tracą elastyczność i powodują zatykanie naczyń w mikrokrążeniu. Może to prowadzić do zawału w nerkach, mózgu, płucach lub śledzionie. Przebieg choroby jest różny- od ciężkiego i skutkującego zgonem w dzieciństwie, po lekki, wręcz bezobjawowy, zależnie od obciążenia genetycznego chorego.
• niedokrwistość hemolityczna noworodków - występuje u dzieci, których matka jest „Rh ujemna”, a dziecko posiada antygen „Rh dodatni”. Podczas kontaktu krwi matki z krwią płodu w trakcie porodu, dochodzi do uczulenia matki na antygen Rh i powstaniu przeciwciał. W kolejnej ciąży, gdy dziecko też jest „Rh dodatnie”, dochodzi do przejścia tych przeciwciał przez łożysko i niszczenia erytrocytów płodu, co może grozić poronieniem. Zapobiega się temu poprzez podanie matce surowicy zawierającej przeciwciała anty-D, które znacząco zmniejszają częstość uczulenia.W niektórych przypadkach konieczne jest przetaczanie krwi u dziecka, zarówno wewnątrzmaciczne, jak i po porodzie;
• anemia poprzetoczeniowa- następstwo omyłkowego przetoczenia krwi niezgodnej z krwią biorcy. Dotyczy najczęściej układu grup AB0, rzadziej innych antygenów grupowych. Hemoliza poprzetoczeniowa jest bezpośrednim stanem zagrożenia życia;
• niedokrwistość hemolityczna autoimmunologiczna- wiąże się z produkcją przez układ odpornościowy przeciwciał przeciwko własnym erytrocytom. Powodem autoagresji mogą być: infekcja wirusowa, chłoniaki, niektóre leki, toczeń rumieniowaty układowy. Przyczyna może być też nieuchwytna, mówimy wtedy o niedokrwistości pierwotnej lub samoistnej.

Anemia w ciąży

Anemia w ciąży zdarza się często, nawet u 40 procent kobiet. Dlaczego? W organizmie kobiety ciężarnej zwiększa się ilość krwi, przez co jest ona bardziej rozcieńczona. W surowicy jest mniej czerwonych krwinek. Ważna przy anemii jest dieta. Co jeść przy anemii? Kobieta w ciąży powinna jeść produkty bogate w żelazo.

Zobacz: Żelazo - nie tylko dla kobiet w ciąży i chorych na niedokrwistość

Leczenie anemii

W przypadku niedokrwistości niedoborowych należy przede wszystkim uzupełnić deficyt witaminy B12, kwasu foliowego lub żelaza, w zależności od przyczyny schorzenia. W ciężkich przypadkach anemii należy przetoczyć koncentrat krwinek czerwonych w warunkach szpitalnych. Czasami lekarz musi rozważyć konieczność przeprowadzenia przeszczepu szpiku lub usunięcie śledziony w celu ograniczenia hemolizy. Duże znaczenie ma również leczenie chorób ogólnych, odpowiadających za rozwój anemii. W niedokrwistościach o podłożu immunologicznym podaje się leki hamujące układ odpornościowy, tzw. leki immunosupresyjne.