Do³±cz do Zdrowia na Facebooku!
Dojrzewanie p³ciowe (pokwitanie) a skok pokwitaniowy
Dojrzewanie p³ciowe, zwane tak¿e pokwitaniem, to proces zachodz±cy w ciele cz³owieka przez 4-5 lat. Najczê¶ciej rozpoczyna siê oko³o 12 roku ¿ycia, a koñczy w 16 (u ch³opców zwykle zaczyna siê i koñczy trochê pó¼niej). Oczywi¶cie, jak z ka¿dym procesem rozwojowym, zdarza siê, ¿e poszczególne jednostki maj± swoje w³asne tempo nieco ró¿ni±ce siê od przyjêtej ¶redniej.
Pokwitanie (dojrzewanie p³ciowe) dzieli siê na:
- zwiastuny pokwitania,
- fazê przedpokwitaniow±,
- pokwitanie w³a¶ciwe,
- fazê m³odzieñcz±.
Pokwitanie dziewcz±t i ch³opców zdecydowanie siê od siebie ró¿ni, poniewa¿ wtedy dzieci zaczynaj± wykszta³caæ charakterystyczne dla swojej p³ci cechy. Skok pokwitaniowy, czyli nag³e przyspieszenie wzrostu ca³ego cia³a, zaczyna siê w fazie przedpokwitaniowej, trwa przez pokwitanie w³a¶ciwe i zwalnia w fazie m³odzieñczej.
> Zobacz: Uk³ad p³ciowy ¿eñski. Funkcje, budowa i najczêstsze dolegliwo¶ci
Skok pokwitaniowy: jakich zmian nale¿y siê spodziewaæ?
Szereg przemian zachodz±cych w ludzkim ciele podczas dojrzewania sprawia, ¿e cz³owiek szybciej ro¶nie (zyskuje ok. 8 cm w ci±gu roku, w szczytowym etapie wzrost mo¿e wynie¶æ nawet 15 cm) i zwiêksza swoj± masê (nawet o 9 kg).
Rozrostowi ulegaj± tak¿e narz±dy wewnêtrzne, tj. p³uca, serce, nerki, w±troba i trzustka. W czasie trwaj±cego blisko cztery lata procesu zanika grasica, swoj± objêto¶æ znacznie zmniejsza ¶ledziona i tkanka limfatyczna, a znajduj±ca siê pod skór± tkanka t³uszczowa przyrasta znacznie wolniej. Rozwija siê tak¿e uk³ad nerwowy oraz kszta³tuj± narz±dy p³ciowe. Wraz z szybkim wzrostem organizmu mo¿e pojawiæ siê utrzymuj±ca maksymalnie 1,5 roku krótkowzroczno¶æ, która u dzieci z pewnymi predyspozycjami rozwija siê w trwa³± wadê wzroku.
> Przeczytaj: Jak wiek pokwitania u m³odzie¿y wp³ywa na pogorszenie wzroku?
Skok pokwitaniowy sprawia, ¿e powierzchnia cia³a zwiêksza siê o 1/4. Dziewczynki rosn± znacznie szybciej i odpowiednie dla siebie wymiary osi±gaj± najpó¼niej w 18 roku ¿ycia, u ch³opców proces ten trwa zazwyczaj 2 lata d³u¿ej.
Do najczêstszych problemów zwi±zanych z pokwitaniem nale¿±:
- niedokrwisto¶æ, czyli anemia (czêstsza u dziewcz±t ni¿ u ch³opców),
- tr±dzik,
- urazy kostno-stawowe (nieharmonijny wzrost ko¶ci w odniesieniu do mineralizacji ko¶ci, szczególnie podczas uprawianiu sportu mo¿e prowadziæ do urazów),
- myopia, czyli krótkowzroczno¶æ,
- skoliza, skrzywienie krêgos³upa czêsto spowodowane jest przy¶pieszonym wzrostem szkieletu.
Szczyt skoku pokwitaniowego zale¿y nie tylko od uwarunkowañ genetycznych, lecz tak¿e od warunków spo³eczno-ekonomicznych, w których dojrzewaj± m³odzi ludzie.
Pierwsza miesi±czka a skok pokwitaniowy
Trzeba pamiêtaæ, ¿e tempo dojrzewania ka¿dej dziewczyny jest indywidualne. To, ¿e jedna z kole¿anek z klasy zacznie miesi±czkowaæ w wieku 11 lat, nie znaczy, ¿e wszystkie musz±. Choæ zwykle pierwsza miesi±czka pojawia siê od 12 do 14 roku ¿ycia, to czasem potrafi pokazaæ siê dopiero, gdy m³oda kobieta ma 15 czy 16 lat. Jednak je¶li okres nie pojawi siê do 14 roku ¿ycia, warto pój¶æ do ginekologa - wykryje on ewentualne nieprawid³owo¶ci i powie, co dalej robiæ. Zbyt wczesna miesi±czka (od 9 do 10 roku ¿ycia) równie¿ powinna sk³oniæ do pój¶cia do lekarza.
O momencie pojawienia siê "tej" chwili decyduje wiele czynników. Czas pierwszej miesi±czki jest w du¿ym stopniu uwarunkowany genetycznie. Wp³yw maj± równie¿ waga, tryb ¿ycia, dieta, choroby. Dziewczynki o ni¿szej wadze i aktywnym trybie ¿ycia dostan± miesi±czki pó¼niej, ni¿ te o wy¿szej fazie i mniejszej aktywno¶ci fizycznej.
Pierwsza miesi±czka zwykle pojawia siê mniej wiêcej rok po skoku pokwitaniowym i dwa lata po pocz±tku rozwoju piersi. Stopniowe nadej¶cie miesi±czki mo¿na zauwa¿yæ dziêki kilku sygna³om. S± to:
- bia³a wydzielina z pochwy, która mo¿e zacz±æ wystêpowaæ kilka miesiêcy przed pierwszym okresem,
- niewielkie plamienia trwaj±ce kilka dni,
- gorsze samopoczucie i nudno¶ci na tydzieñ przed okresem.
Czêsto bywa jednak tak, ¿e pierwszy okres przychodzi niespodziewanie, poniewa¿ zwykle nie wystêpuj± przed nim objawy dobrze znane starszym dziewczêtom i dojrza³ym kobietom (silne bóle g³owy i brzucha, du¿e rozdra¿nienie).
Niektóre dziewczêta od razu maj± regularne cykle, ale to rzadko¶æ. Pierwsze miesi±czki s± zwykle bezowulacyjne i pojawiaj± siê w ró¿nych odstêpach czasowych. Na nastêpne krwawienie mo¿na poczekaæ nawet kilka miesiêcy.
Przygotowanie do pierwszej miesi±czki
Rodzice lub opiekunowie dziewczynki powinni przygotowaæ j± do pierwszej miesi±czki - obja¶niæ, co siê stanie, ¿eby nie przerazi³a siê nag³ego krwawienia. Warto oswoiæ okres wcze¶niej i zadbaæ o to, by dziewczynka mia³a zawsze ze sob± (np. w plecaku czy torebce) podpaskê i czyste majtki. Niestety, wci±¿ du¿o dziewcz±t jest pod tym wzglêdem przez rodziców zaniedbywana i pierwsza miesi±czka potrafi byæ dla nich traum±. Nic nie zast±pi ciep³ej i przyjaznej rozmowy z osob±, która ju¿ przez "to" przesz³a.
> Przeczytaj: Cykl miesi±czkowy. Jak zachowuje siê kobiece cia³o?
To tak¿e mo¿e ciê zainteresowaæ:
> Jak czêsto kobieta powinna chodziæ do ginekologa?
> Dlaczego trzeba chodziæ do ginekologa?
> Dziewictwo - coraz czê¶ciej powód do wstydu?
Raz w ¿yciu do ginekologa? Bardzo wiele chorób intymnych rozwija siê bezobjawowo
