HIV: co to za wirus i co trzeba o nim wiedzieæ
Dzi¶ zaka¿enie HIV nie budzi ju¿ takiego lêku jak kiedy¶. To b³±d. Wirus wci±¿ jest gro¼ny, a jego mutacje odsuwaj± perspektywê odkrycia leku, który pozwoli ca³kowicie zwalczyæ wirusa i unikn±æ AIDS.
Fot. Pawe³ Piotrowski / AG
HIV (ang. human immunodeficiency virus) to ludzki wirus niedoboru odporno¶ci. Skrót HIV zawiera s³owo wirus, st±d: do¶æ powszechnie stosowane okre¶lenie "wirus HIV" jest niepoprawne (samo HIV wystarczy).
Spis tre¶ci:
| 1. | HIV: czym jest? |
| 2. | HIV: objawy |
| 3. | HIV forum - dla kogo? |
| 4. | Test na HIV |
| 5. | Jak mo¿na zakaziæ siê HIV |
| 6. | HIV i AIDS |
1. HIV: czym jest?
HIV to wirus z rodzaju lentiwirusów, z rodziny retrowirusów, odkryty (wyizolowany) w 1983 roku. Atakuje g³ównie limfocyty T-pomocnicze, odpowiedzialne w uk³adzie odporno¶ci za odpowied¼ immunologiczn± organizmu na atak drobnoustrojów i nowotworzenie. Czyli: w wyniku zaka¿enia HIV po latach, je¶li nie zostanie ono wykryte i prawid³owo leczone, nosiciel staje siê bezbronny wobec infekcji i zaka¿eñ infekcyjnych, co w ostateczno¶ci prowadzi do ¶mierci. Ka¿dego dnia prawie 7 tysiêcy osób na ¶wiecie dowiaduje siê, ¿e s± nosicielami HIV. Rocznie z powodu AIDS, bêd±cego konsekwencj± HIV, wci±¿ umiera ponad 1,5 miliona ludzi. Ocenia siê, ¿e w Polsce mo¿e byæ ponad 35 tysiêcy zaka¿onych HIV, ale prawie 70% o tym nie wie.
2. HIV: objawy
Pierwsze objawy HIV pojawiaj± siê zwykle po ok. 2-4 tygodniach od zaka¿enia wirusem lub nie ma ich wcale.
Objawy HIV w tym pierwszym okresie s± niecharakterystyczne, ³atwo je pomyliæ z gryp± czy przeziêbieniem. Pojawia siê bowiem: gor±czka, os³abienie, powiêkszenie wêz³ów ch³onnych, bóle stawów i miê¶ni, czasem wysypka, itp.
Zarazem w tym okresie - namna¿ania siê wirusa u nosiciela - HIV jest bardziej zaka¼ny i stanowi najwiêksze zagro¿enie dla partnera. Du¿a czê¶æ nowych zaka¿eñ nastêpuje w³a¶nie wtedy.
Potem przez lata nic nie wskazuje na to, ¿e jeste¶my nosicielami HIV. Czasem u nosicieli obserwuje siê nawracaj±ce dro¿d¿yce i infekcje w±troby lub skar¿± siê oni na nieuzasadnione uczucie zmêczenia i ogólnego os³abienia.
Dopiero po 10-15 latach pojawiaj± siê nasilone objawy HIV, a dok³adniej ju¿ AIDS, czyli choroby bêd±cej konsekwencj± zaka¿enia wirusem, a rokowania s± zdecydowanie gorsze ni¿ u osób z szybko rozpoznanym problemem. Osoba zaka¿ona, prawid³owo leczona, mo¿e bezpiecznie uprawiaæ seks, za³o¿yæ rodzinê, mieæ zdrowe dzieci. Mo¿na te¿ zminimalizowaæ ryzyko zaka¿enia partnera, regularnie przyjmuj±c leki.
Czytaj wiêcej o objawach zaka¿enia HIV
3. HIV forum - dla kogo?
"Forum HIV" - to bardzo popularna fraza w internecie. Nic dziwnego. Dla lekarza zaka¿enie HIV i w efekcie choroba AIDS to taki sam problem spo³eczny, jak cukrzyca czy choroby kr±¿enia. Dla pacjentów i osób obawiaj±cych siê zaka¿enia HIV to wci±¿ temat tabu.
Nietrudno o pokusê, by "diagnozowaæ" HIV na forach internetowych, na nich te¿ szukaæ informacji o drogach zaka¿enia czy grupach wsparcia. Zasadniczo: nie ma w tym nic z³ego, je¶li ma siê ¶wiadomo¶æ, ¿e uzyskiwane tak informacje mog± mieæ ograniczon± warto¶æ merytoryczn±, a nawet wprowadzaæ w b³±d. Z drugiej strony: w takich miejscach staraj± siê dzia³aæ aktywnie specjali¶ci, przeszkoleni wolontariusze, itp., wiêc nie brakuje te¿ pomocnych danych. Warto jednak pamiêtaæ, ¿e najpe³niejsze aktualne informacje, tak¿e telefon zaufania, inne formy poradnictwa, mo¿na znale¼æ na stronie Krajowego Centrum ds. AIDS
4. Test na HIV
Zaka¿enie HIV pozwala wykryæ proste badanie krwi, w wielu punktach w ca³ej Polsce wykonywane bezp³atnie. Test na HIV w rzeczywisto¶ci jest testem w kierunku obecno¶ci przeciwcia³ anty-HIV. Taki test nie wykrywa samego wirusa HIV, nie wykrywa te¿ AIDS, a przeciwcia³a skierowane przeciwko wirusowi, produkowane przez uk³ad odporno¶ciowy cz³owieka zaka¿onego HIV. Co to za ró¿nica? Wyprodukowanie odpowiedniej ilo¶ci przeciwcia³, takiej, by by³a wykrywalna przez test HIV, wymaga czasu. Dlatego od momentu, w którym mog³o doj¶æ do zaka¿enia do zrobienia testu powinno siê odczekaæ 3 miesi±ce, je¶li chce siê unikn±æ wyniku fa³szywie negatywnego.
Wykonanie testu na HIV wymaga pobrania niewielkiej próbki krwi z ¿y³y. Nie trzeba byæ na czczo.
W zale¿no¶ci od miejsca wykonywania testu, czas oczekiwania na wynik to jeden do kilku dni. Pamiêtaj, pierwsze badanie jest przesiewowym i w przypadku wyniku pozytywnego nie potwierdza ostatecznie rozpoznania.
Je¿eli wynik testu przesiewowego oka¿e siê dodatni (czyli wskazuj±cy na zaka¿enie HIV), konieczne bêdzie wys³anie krwi do laboratorium wykonuj±cego testy potwierdzaj±ce zaka¿enie, gdy¿ zdarzaj± siê testy fa³szywie dodatnie. W drugiej kolejno¶ci wykonywane s± dok³adniejsze i bardziej czu³e testy Western blot. To mo¿e siê wi±zaæ siê z d³u¿szym oczekiwaniem na wynik. Dopiero dodatni wynik testu Western blot upowa¿nia do stwierdzenia, i¿ pacjent jest zaka¿ony HIV.
Wynik ujemny (negatywny) testu przesiewowego na HIV oznacza, ¿e w badanej krwi nie znaleziono przeciwcia³ przeciwko wirusowi HIV, czyli badana osoba raczej nie jest seropozytywna (nie jest zaka¿ona HIV). Nie ma pewno¶ci, gdy¿ je¶li zosta³a zaka¿ona w ci±gu 3 miesiêcy poprzedzaj±cych badanie test przesiewowy mo¿e tego nie wykazaæ.
Wed³ug Krajowego Centrum ds. AIDS test na HIV powinien wykonaæ ka¿dy, kto:
Test na HIV powinny wykonaæ równie¿ kobiety planuj±ce zaj¶cie w ci±¿ê lub bêd±ce na pocz±tku ci±¿y, a tak¿e ich partnerzy. Pamiêtaj, ¿e kobieta zaka¿ona HIV, odpowiednio leczona i nadzorowana w ci±¿y oraz podczas porodu, ma 99% szans na urodzenie w pe³ni zdrowego dziecka.
Zobacz, gdzie w Polsce zrobisz bezp³atnie test na HIV
5. Jak mo¿na zakaziæ siê HIV?
Podstawow± drog± zaka¿enia HIV jest kontakt seksualny z nosicielem (80% wszystkich zaka¿eñ na ¶wiecie, w krajach rozwiniêtych ten odsetek jest jeszcze wy¿szy).
Zakaziæ mo¿na siê poprzez seks bez zabezpieczenia i kontakt nie tylko ze sperm±, ale tak¿e p³ynem preejakulacyjny (przed wytryskiem), wydzielin± z pochwy (kobiety te¿ mog± zaka¿aæ HIV), je¶li zetkn± siê one z uszkodzonym naskórkiem czy b³on± ¶luzow±.
Spokojni w pe³ni mog± byæ zatem tylko ci, którzy mieli w ¿yciu tylko jednego partnera i maj± pewno¶æ, ¿e i on prze¿y³ z nimi swój pierwszy raz. To mit, ¿e zaka¿enia HIV dotycz± tylko jakich¶ szczególnych grup ryzyka, czyli np. stosunków homoseksualnych, analnych. Aktualnie najwiêcej nowych zaka¿eñ HIV dotyczy ¶rodowisk heteroseksualnych.
I nie dotyczy to jedynie stosunku waginalnego czy przez odbyt. Zachowania seksualne, takie jak seks oralny, tak¿e nios± pewne zagro¿enie
Do zaka¿enia siê HIV mo¿e doj¶æ tak¿e poprzez:
- korzystanie z ig³y osoby zaka¿onej;
- w trakcie porodu je¶li matka jest nosicielk± wirusa HIV oraz w trakcie karmienia piersi±;
- przez krew, np. podczas zabiegów chirurgicznych, je¶li nie s± zachowane zasady bezpieczeñstwa,
Zaka¿enie HIV pozwala wykryæ proste badanie krwi, w wielu punktach w ca³ej Polsce wykonywane bezp³atnie. Test na HIV w rzeczywisto¶ci jest testem w kierunku obecno¶ci przeciwcia³ anty-HIV. Taki test nie wykrywa samego wirusa HIV, nie wykrywa te¿ AIDS, a przeciwcia³a skierowane przeciwko wirusowi, produkowane przez uk³ad odporno¶ciowy cz³owieka zaka¿onego HIV. Co to za ró¿nica? Wyprodukowanie odpowiedniej ilo¶ci przeciwcia³, takiej, by by³a wykrywalna przez test HIV, wymaga czasu. Dlatego od momentu, w którym mog³o doj¶æ do zaka¿enia do zrobienia testu powinno siê odczekaæ 3 miesi±ce, je¶li chce siê unikn±æ wyniku fa³szywie negatywnego.
Wykonanie testu na HIV wymaga pobrania niewielkiej próbki krwi z ¿y³y. Nie trzeba byæ na czczo.
W zale¿no¶ci od miejsca wykonywania testu, czas oczekiwania na wynik to jeden do kilku dni. Pamiêtaj, pierwsze badanie jest przesiewowym i w przypadku wyniku pozytywnego nie potwierdza ostatecznie rozpoznania.
Je¿eli wynik testu przesiewowego oka¿e siê dodatni (czyli wskazuj±cy na zaka¿enie HIV), konieczne bêdzie wys³anie krwi do laboratorium wykonuj±cego testy potwierdzaj±ce zaka¿enie, gdy¿ zdarzaj± siê testy fa³szywie dodatnie. W drugiej kolejno¶ci wykonywane s± dok³adniejsze i bardziej czu³e testy Western blot. To mo¿e siê wi±zaæ siê z d³u¿szym oczekiwaniem na wynik. Dopiero dodatni wynik testu Western blot upowa¿nia do stwierdzenia, i¿ pacjent jest zaka¿ony HIV.
Wynik ujemny (negatywny) testu przesiewowego na HIV oznacza, ¿e w badanej krwi nie znaleziono przeciwcia³ przeciwko wirusowi HIV, czyli badana osoba raczej nie jest seropozytywna (nie jest zaka¿ona HIV). Nie ma pewno¶ci, gdy¿ je¶li zosta³a zaka¿ona w ci±gu 3 miesiêcy poprzedzaj±cych badanie test przesiewowy mo¿e tego nie wykazaæ.
Wed³ug Krajowego Centrum ds. AIDS test na HIV powinien wykonaæ ka¿dy, kto:
| - | kiedykolwiek mia³ kontakt seksualny z ma³o znan± osob±/osobami, |
| - | z osob± zaka¿on± HIV, |
| - | z partnerami/partnerkami maj±cymi wielu partnerów seksualnych, |
| - | mia³ wielu partnerów/partnerek seksualnych, |
| - | podczas kontaktów seksualnych nie stosowa³ prezerwatyw, |
| - | przeby³ jak±¶ z chorób przenoszonych drog± p³ciow±, |
| - | mia³ kontakty z osob± przyjmuj±c± narkotyki w iniekcjach, |
| - | przyjmowa³ narkotyki w iniekcjach i u¿ywa³ do iniekcji narkotyków lub innych substancji sprzêtu do iniekcji, z którego korzysta³y inne osoby, |
| - | wykonywa³ np. tatua¿ lub za³o¿enie kolczyków (piercing) przy u¿yciu niedostatecznie wysterylizowanego sprzêtu, |
| - | straci³ kiedykolwiek kontrolê nad swoim zachowaniem (pod wp³ywem alkoholu, narkotyków lub innych ¶rodków mieniaj±cych ¶wiadomo¶æ). |
Zobacz, gdzie w Polsce zrobisz bezp³atnie test na HIV
5. Jak mo¿na zakaziæ siê HIV?
Podstawow± drog± zaka¿enia HIV jest kontakt seksualny z nosicielem (80% wszystkich zaka¿eñ na ¶wiecie, w krajach rozwiniêtych ten odsetek jest jeszcze wy¿szy).
Zakaziæ mo¿na siê poprzez seks bez zabezpieczenia i kontakt nie tylko ze sperm±, ale tak¿e p³ynem preejakulacyjny (przed wytryskiem), wydzielin± z pochwy (kobiety te¿ mog± zaka¿aæ HIV), je¶li zetkn± siê one z uszkodzonym naskórkiem czy b³on± ¶luzow±.
Spokojni w pe³ni mog± byæ zatem tylko ci, którzy mieli w ¿yciu tylko jednego partnera i maj± pewno¶æ, ¿e i on prze¿y³ z nimi swój pierwszy raz. To mit, ¿e zaka¿enia HIV dotycz± tylko jakich¶ szczególnych grup ryzyka, czyli np. stosunków homoseksualnych, analnych. Aktualnie najwiêcej nowych zaka¿eñ HIV dotyczy ¶rodowisk heteroseksualnych.
I nie dotyczy to jedynie stosunku waginalnego czy przez odbyt. Zachowania seksualne, takie jak seks oralny, tak¿e nios± pewne zagro¿enie
Do zaka¿enia siê HIV mo¿e doj¶æ tak¿e poprzez:
- korzystanie z ig³y osoby zaka¿onej;
- w trakcie porodu je¶li matka jest nosicielk± wirusa HIV oraz w trakcie karmienia piersi±;
- przez krew, np. podczas zabiegów chirurgicznych, je¶li nie s± zachowane zasady bezpieczeñstwa,
- kiedy¶ zdarza³y siê zaka¿enia po przetoczeniu krwi osoby seropozytywnej.
Tak NIE mo¿na zakaziæ siê HIV:
- przebywaj±c w jednym pomieszczeniu z osob± zaka¿on±/chor± na AIDS,
- poprzez u¿ywanie wspólnie przedmiotów codziennego u¿ytku,
- podaj±c rêkê czy przytulaj±c siê,
- p³ywaj±c razem w basenie czy korzystaj±c z tej samej wanny, ³azienki,
- przez "po¶rednictwo" komara czy innego zwierzêcia.
Wiêcej na temat dróg zaka¿enia: Nie ma grup ryzyka, s± ryzykowne zachowania
AIDS czyli zespó³ nabytego niedoboru (rzadziej upo¶ledzenia) odporno¶ci (ang. Acquired Immunodeficiency Syndrome lub Acquired Immune Deficiency Syndrome, SIDA ³ac. Syndroma Immunitatis Defectus Acquisiti) to koñcowe stadium zaka¿enia wirusem zespo³u nabytego braku odporno¶ci (HIV).
AIDS charakteryzuje siê bardzo niskim poziomem limfocytów CD4, czyli wyniszczeniem uk³adu odporno¶ciowego. Skutkuje to zapadaniem na nowotwory, grzybice, nietypowe zapalenia p³uc, które mog± zakoñczyæ siê ¶mierci± pacjenta. Tylko w 2014 roku z powodu AIDS zmar³o 1,2 mln ludzi.
Mimo wielu akcji informacyjnych, wci±¿ zdarza siê, ¿e HIV jest z AIDS mylony. Tymczasem: HIV jest bardzo gro¼nym wirusem powoduj±cym AIDS. Zaka¿enie wirusem, przy prawid³owym leczeniu i braku lekooporno¶ci, nie musi siê zakoñczyæ rozwiniêciem pe³noobjawowego AIDS. Kluczowe znaczenie dla rokowania ma wczesne rozpoznanie, nim wirus HIV zd±¿y poczyniæ spustoszenie w organizmie.
Dzi¶ w przypadku HIV/AIDS nie mówi siê o grupach ryzyka, tylko o ryzykownych zachowaniach, które mog± realnie dotyczyæ ka¿dego.
Nadal nie uda³o siê opracowaæ skutecznej szczepionki, która chroni³aby przed zaka¿eniem HIV, a w efekcie przed AIDS. Prace trwaj±, ale s± niezwykle trudne ze wzglêdu na wyj±tkow± zdolno¶æ wirusa do mutacji. Wiêksze sukcesy medycyna odnosi w opracowywaniu leków, które nie zwalczaj± wirusa, ale blokuj± jego zdolno¶æ niszczenia uk³adu odporno¶ci, zapobiegaj± rozwojowi AIDS. Sama choroba AIDS te¿ nie zabija ju¿ tak szybko i skutecznie jak w XX wieku. To czasem prowadzi do u¶pienia ¶wiadomo¶ci zagro¿enia, a nie wolno zapominaæ, ¿e AIDS to wci±¿ zagro¿enie ¶miertelne, a wielu zaka¿eñ mo¿na by³oby unikn±æ prawid³owo u¿ywaj±c prezerwatyw.
Wiêcej o AIDS
Tak NIE mo¿na zakaziæ siê HIV:
- przebywaj±c w jednym pomieszczeniu z osob± zaka¿on±/chor± na AIDS,
- poprzez u¿ywanie wspólnie przedmiotów codziennego u¿ytku,
- podaj±c rêkê czy przytulaj±c siê,
- p³ywaj±c razem w basenie czy korzystaj±c z tej samej wanny, ³azienki,
- przez "po¶rednictwo" komara czy innego zwierzêcia.
Wiêcej na temat dróg zaka¿enia: Nie ma grup ryzyka, s± ryzykowne zachowania
| 6. | HIV i AIDS |
AIDS charakteryzuje siê bardzo niskim poziomem limfocytów CD4, czyli wyniszczeniem uk³adu odporno¶ciowego. Skutkuje to zapadaniem na nowotwory, grzybice, nietypowe zapalenia p³uc, które mog± zakoñczyæ siê ¶mierci± pacjenta. Tylko w 2014 roku z powodu AIDS zmar³o 1,2 mln ludzi.
Mimo wielu akcji informacyjnych, wci±¿ zdarza siê, ¿e HIV jest z AIDS mylony. Tymczasem: HIV jest bardzo gro¼nym wirusem powoduj±cym AIDS. Zaka¿enie wirusem, przy prawid³owym leczeniu i braku lekooporno¶ci, nie musi siê zakoñczyæ rozwiniêciem pe³noobjawowego AIDS. Kluczowe znaczenie dla rokowania ma wczesne rozpoznanie, nim wirus HIV zd±¿y poczyniæ spustoszenie w organizmie.
Dzi¶ w przypadku HIV/AIDS nie mówi siê o grupach ryzyka, tylko o ryzykownych zachowaniach, które mog± realnie dotyczyæ ka¿dego.
Nadal nie uda³o siê opracowaæ skutecznej szczepionki, która chroni³aby przed zaka¿eniem HIV, a w efekcie przed AIDS. Prace trwaj±, ale s± niezwykle trudne ze wzglêdu na wyj±tkow± zdolno¶æ wirusa do mutacji. Wiêksze sukcesy medycyna odnosi w opracowywaniu leków, które nie zwalczaj± wirusa, ale blokuj± jego zdolno¶æ niszczenia uk³adu odporno¶ci, zapobiegaj± rozwojowi AIDS. Sama choroba AIDS te¿ nie zabija ju¿ tak szybko i skutecznie jak w XX wieku. To czasem prowadzi do u¶pienia ¶wiadomo¶ci zagro¿enia, a nie wolno zapominaæ, ¿e AIDS to wci±¿ zagro¿enie ¶miertelne, a wielu zaka¿eñ mo¿na by³oby unikn±æ prawid³owo u¿ywaj±c prezerwatyw.
Wiêcej o AIDS
POPULARNE
NAJNOWSZE
-
Czy morsowanie jest zdrowe i bezpieczne? Morsowanie - przeciwwskazania, wady, zalety
-
Jak koronawirus uszkadza mózg - nowe wyja¶nienie
-
16 najlepszych pozycji seksualnych dla mê¿czyzn. Jego potrzeby na pierwszym miejscu, ale ona te¿ skorzysta
-
Tu rz±dzi ona, czyli 16 pozycji seksualnych, w których dominuje kobieta
-
Pozycje seksualne od ty³u. 25 propozycji, tak¿e dla niezdecydowanych
- Naukowcy stworzyli test laboratoryjny, który mo¿e wykryæ odpowied¼ immunologiczn± na COVID-19 w dwie-trzy minuty
- Depresja i stres os³abiaj± skuteczno¶æ niektórych szczepionek. Czy mog± os³abiæ szczepionkê na COVID-19?
- Kiedy masz szansê siê zaszczepiæ? To wielka niewiadoma, ale spróbujmy stworzyæ optymistyczny harmonogram szczepieñ Polaków
- COVID-19: W jednym z chiñskich miast robot pobiera wymazy z gard³a
- Postaæ Rejenta Milczka wymy¶li³: Mickiewicz, Fredro czy Krasicki? Znasz odpowied¼?
