HIV: co to za wirus i co trzeba o nim wiedzieć

Dziś zakażenie HIV nie budzi już takiego lęku jak kiedyś. To błąd. Wirus wciąż jest groźny, a jego mutacje odsuwają perspektywę odkrycia leku, który pozwoli całkowicie zwalczyć wirusa i uniknąć AIDS.
Badania na obecność HIV wykonuje się bezpłatnie i anonimowo

Fot. Paweł Piotrowski / AG



HIV (ang. human immunodeficiency virus) to ludzki wirus niedoboru odporności. Skrót HIV zawiera słowo wirus, stąd: dość powszechnie stosowane określenie "wirus HIV" jest niepoprawne (samo HIV wystarczy).



Spis treści:

1.HIV: czym jest?
2.HIV: objawy
3.HIV forum - dla kogo?
4.Test na HIV
5.Jak można zakazić się HIV
6.HIV i AIDS


1. HIV: czym jest?

HIV to wirus z rodzaju lentiwirusów, z rodziny retrowirusów, odkryty (wyizolowany) w 1983 roku. Atakuje głównie limfocyty T-pomocnicze, odpowiedzialne w układzie odporności za odpowiedź immunologiczną organizmu na atak drobnoustrojów i nowotworzenie. Czyli: w wyniku zakażenia HIV po latach, jeśli nie zostanie ono wykryte i prawidłowo leczone, nosiciel staje się bezbronny wobec infekcji i zakażeń infekcyjnych, co w ostateczności prowadzi do śmierci. Każdego dnia prawie 7 tysięcy osób na świecie dowiaduje się, że są nosicielami HIV. Rocznie z powodu AIDS, będącego konsekwencją HIV, wciąż umiera ponad 1,5 miliona ludzi. Ocenia się, że w Polsce może być ponad 35 tysięcy zakażonych HIV, ale prawie 70% o tym nie wie.



2. HIV: objawy

Pierwsze objawy HIV pojawiają się zwykle po ok. 2-4 tygodniach od zakażenia wirusem lub nie ma ich wcale.

Objawy HIV w tym pierwszym okresie są niecharakterystyczne, łatwo je pomylić z grypą czy przeziębieniem. Pojawia się bowiem: gorączka, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych, bóle stawów i mięśni, czasem wysypka, itp.

Zarazem w tym okresie - namnażania się wirusa u nosiciela - HIV jest bardziej zakaźny i stanowi największe zagrożenie dla partnera. Duża część nowych zakażeń następuje właśnie wtedy.

Potem przez lata nic nie wskazuje na to, że jesteśmy nosicielami HIV. Czasem u nosicieli obserwuje się nawracające drożdżyce i infekcje wątroby lub skarżą się oni na nieuzasadnione uczucie zmęczenia i ogólnego osłabienia.

Dopiero po 10-15 latach pojawiają się nasilone objawy HIV, a dokładniej już AIDS, czyli choroby będącej konsekwencją zakażenia wirusem, a rokowania są zdecydowanie gorsze niż u osób z szybko rozpoznanym problemem. Osoba zakażona, prawidłowo leczona, może bezpiecznie uprawiać seks, założyć rodzinę, mieć zdrowe dzieci. Można też zminimalizować ryzyko zakażenia partnera, regularnie przyjmując leki.

Czytaj więcej o objawach zakażenia HIV



3. HIV forum - dla kogo?

"Forum HIV" - to bardzo popularna fraza w internecie. Nic dziwnego. Dla lekarza zakażenie HIV i w efekcie choroba AIDS to taki sam problem społeczny, jak cukrzyca czy choroby krążenia. Dla pacjentów i osób obawiających się zakażenia HIV to wciąż temat tabu.

Nietrudno o pokusę, by "diagnozować" HIV na forach internetowych, na nich też szukać informacji o drogach zakażenia czy grupach wsparcia. Zasadniczo: nie ma w tym nic złego, jeśli ma się świadomość, że uzyskiwane tak informacje mogą mieć ograniczoną wartość merytoryczną, a nawet wprowadzać w błąd. Z drugiej strony: w takich miejscach starają się działać aktywnie specjaliści, przeszkoleni wolontariusze, itp., więc nie brakuje też pomocnych danych. Warto jednak pamiętać, że najpełniejsze aktualne informacje, także telefon zaufania, inne formy poradnictwa, można znaleźć na stronie Krajowego Centrum ds. AIDS



4. Test na HIV

Zakażenie HIV pozwala wykryć proste badanie krwi, w wielu punktach w całej Polsce wykonywane bezpłatnie. Test na HIV w rzeczywistości jest testem w kierunku obecności przeciwciał anty-HIV. Taki test nie wykrywa samego wirusa HIV, nie wykrywa też AIDS, a przeciwciała skierowane przeciwko wirusowi, produkowane przez układ odpornościowy człowieka zakażonego HIV. Co to za różnica? Wyprodukowanie odpowiedniej ilości przeciwciał, takiej, by była wykrywalna przez test HIV, wymaga czasu. Dlatego od momentu, w którym mogło dojść do zakażenia do zrobienia testu powinno się odczekać 3 miesiące, jeśli chce się uniknąć wyniku fałszywie negatywnego.

Wykonanie testu na HIV wymaga pobrania niewielkiej próbki krwi z żyły. Nie trzeba być na czczo.

W zależności od miejsca wykonywania testu, czas oczekiwania na wynik to jeden do kilku dni. Pamiętaj, pierwsze badanie jest przesiewowym i w przypadku wyniku pozytywnego nie potwierdza ostatecznie rozpoznania.

Jeżeli wynik testu przesiewowego okaże się dodatni (czyli wskazujący na zakażenie HIV), konieczne będzie wysłanie krwi do laboratorium wykonującego testy potwierdzające zakażenie, gdyż zdarzają się testy fałszywie dodatnie. W drugiej kolejności wykonywane są dokładniejsze i bardziej czułe testy Western blot. To może się wiązać się z dłuższym oczekiwaniem na wynik. Dopiero dodatni wynik testu Western blot upoważnia do stwierdzenia, iż pacjent jest zakażony HIV.

Wynik ujemny (negatywny) testu przesiewowego na HIV oznacza, że w badanej krwi nie znaleziono przeciwciał przeciwko wirusowi HIV, czyli badana osoba raczej nie jest seropozytywna (nie jest zakażona HIV). Nie ma pewności, gdyż jeśli została zakażona w ciągu 3 miesięcy poprzedzających badanie test przesiewowy może tego nie wykazać.

Według Krajowego Centrum ds. AIDS test na HIV powinien wykonać każdy, kto:

-kiedykolwiek miał kontakt seksualny z mało znaną osobą/osobami,
-z osobą zakażoną HIV,
-z partnerami/partnerkami mającymi wielu partnerów seksualnych,
-miał wielu partnerów/partnerek seksualnych,
-podczas kontaktów seksualnych nie stosował prezerwatyw,
-przebył jakąś z chorób przenoszonych drogą płciową,
- miał kontakty z osobą przyjmującą narkotyki w iniekcjach,
-przyjmował narkotyki w iniekcjach i używał do iniekcji narkotyków lub innych substancji sprzętu do iniekcji, z którego korzystały inne osoby,
-wykonywał np. tatuaż lub założenie kolczyków (piercing) przy użyciu niedostatecznie wysterylizowanego sprzętu,
-stracił kiedykolwiek kontrolę nad swoim zachowaniem (pod wpływem alkoholu, narkotyków lub innych środków mieniających świadomość).
Test na HIV powinny wykonać również kobiety planujące zajście w ciążę lub będące na początku ciąży, a także ich partnerzy. Pamiętaj, że kobieta zakażona HIV, odpowiednio leczona i nadzorowana w ciąży oraz podczas porodu, ma 99% szans na urodzenie w pełni zdrowego dziecka.

Zobacz, gdzie w Polsce zrobisz bezpłatnie test na HIV





5. Jak można zakazić się HIV?

Podstawową drogą zakażenia HIV jest kontakt seksualny z nosicielem (80% wszystkich zakażeń na świecie, w krajach rozwiniętych ten odsetek jest jeszcze wyższy).

Zakazić można się poprzez seks bez zabezpieczenia i kontakt nie tylko ze spermą, ale także płynem preejakulacyjny (przed wytryskiem), wydzieliną z pochwy (kobiety też mogą zakażać HIV), jeśli zetkną się one z uszkodzonym naskórkiem czy błoną śluzową.

Spokojni w pełni mogą być zatem tylko ci, którzy mieli w życiu tylko jednego partnera i mają pewność, że i on przeżył z nimi swój pierwszy raz. To mit, że zakażenia HIV dotyczą tylko jakichś szczególnych grup ryzyka, czyli np. stosunków homoseksualnych, analnych. Aktualnie najwięcej nowych zakażeń HIV dotyczy środowisk heteroseksualnych.

I nie dotyczy to jedynie stosunku waginalnego czy przez odbyt. Zachowania seksualne, takie jak seks oralny, także niosą pewne zagrożenie

Do zakażenia się HIV może dojść także poprzez:

- korzystanie z igły osoby zakażonej;

- w trakcie porodu jeśli matka jest nosicielką wirusa HIV oraz w trakcie karmienia piersią;

- przez krew, np. podczas zabiegów chirurgicznych, jeśli nie są zachowane zasady bezpieczeństwa,

- kiedyś zdarzały się zakażenia po przetoczeniu krwi osoby seropozytywnej.

Tak NIE można zakazić się HIV:

- przebywając w jednym pomieszczeniu z osobą zakażoną/chorą na AIDS,

- poprzez używanie wspólnie przedmiotów codziennego użytku,

- podając rękę czy przytulając się,

- pływając razem w basenie czy korzystając z tej samej wanny, łazienki,

- przez "pośrednictwo" komara czy innego zwierzęcia.

Więcej na temat dróg zakażenia: Nie ma grup ryzyka, są ryzykowne zachowania

6.HIV i AIDS
AIDS czyli zespół nabytego niedoboru (rzadziej upośledzenia) odporności (ang. Acquired Immunodeficiency Syndrome lub Acquired Immune Deficiency Syndrome, SIDA łac. Syndroma Immunitatis Defectus Acquisiti) to końcowe stadium zakażenia wirusem zespołu nabytego braku odporności (HIV).

AIDS charakteryzuje się bardzo niskim poziomem limfocytów CD4, czyli wyniszczeniem układu odpornościowego. Skutkuje to zapadaniem na nowotwory, grzybice, nietypowe zapalenia płuc, które mogą zakończyć się śmiercią pacjenta. Tylko w 2014 roku z powodu AIDS zmarło 1,2 mln ludzi.

Mimo wielu akcji informacyjnych, wciąż zdarza się, że HIV jest z AIDS mylony. Tymczasem: HIV jest bardzo groźnym wirusem powodującym AIDS. Zakażenie wirusem, przy prawidłowym leczeniu i braku lekooporności, nie musi się zakończyć rozwinięciem pełnoobjawowego AIDS. Kluczowe znaczenie dla rokowania ma wczesne rozpoznanie, nim wirus HIV zdąży poczynić spustoszenie w organizmie.

Dziś w przypadku HIV/AIDS nie mówi się o grupach ryzyka, tylko o ryzykownych zachowaniach, które mogą realnie dotyczyć każdego.

Nadal nie udało się opracować skutecznej szczepionki, która chroniłaby przed zakażeniem HIV, a w efekcie przed AIDS. Prace trwają, ale są niezwykle trudne ze względu na wyjątkową zdolność wirusa do mutacji. Większe sukcesy medycyna odnosi w opracowywaniu leków, które nie zwalczają wirusa, ale blokują jego zdolność niszczenia układu odporności, zapobiegają rozwojowi AIDS. Sama choroba AIDS też nie zabija już tak szybko i skutecznie jak w XX wieku. To czasem prowadzi do uśpienia świadomości zagrożenia, a nie wolno zapominać, że AIDS to wciąż zagrożenie śmiertelne, a wielu zakażeń można byłoby uniknąć prawidłowo używając prezerwatyw.

Więcej o AIDS



POPULARNE
NAJNOWSZE

Na te choroby cierpią miliony Polaków, a wciąż za mało o nich wiemy. Banalny quiz? Przeciętny wynik w redakcji to tylko 7/10. Pójdzie ci lepiej?

Pytanie 1 z 10 Co roku najwięcej Polaków umiera z powodu: