Endometrioza: jako¶æ ¿ycia zagro¿ona

Je¶li odczuwasz ból podczas stosunku, mimo podniecenia i odpowiedniej wilgotno¶ci pochwy, cierpisz z powodu bolesnych miesi±czek, bólu miednicy, równie¿ poza menstruacj±, a tak¿e masz problem z zaj¶ciem w ci±¿ê, bardzo prawdopodobne, ¿e cierpisz na jak±¶ formê endometriozy. Ocenia siê, ¿e choruje na ni± nawet 10-15% miesi±czkuj±cych kobiet.

Choroba zazwyczaj dotyczy pañ zaraz po trzydziestce, ale bywa, ¿e atakuje znacznie pó¼niej. To mit, ¿e niemal zawsze wymaga leczenia chirurgicznego. Czasem wystarczaj± dobrze dobrane pigu³ki antykoncepcyjne. W przypadku endometriozy sprawc± k³opotów jest rozsianie endometrium poza macic± lub jego nienaturalny rozrost.

Endometrium nie jest z za³o¿enia wrogiem kobiety. Wrêcz przeciwnie. To inaczej b³ona ¶luzowa jamy macicy, zwana te¿ ¶luzówk± macicy. Pe³ni funkcje ochronne i czê¶ciowo, pod wp³ywem hormonów jajnikowych, umo¿liwia przygotowanie organizmu do kolejnego cyklu miesiêcznego, a w rezultacie i do rozrodu. Niestety, tylko wtedy, gdy pozostaje na swoim miejscu. Wci±¿ nie wiemy na pewno, dlaczego czasem siê "przenosi". ¯adnej z wielu obowi±zuj±cych teorii (w tym o refluksie krwi miesi±czkowej i zaburzeniach na etapie embrionalnym) nie uda³o siê ostatecznie udowodniæ.

Kiedy ¶luzówka macicy znajdzie siê poza macic± nadal reaguje na hormony i zachowuje siê tak, jak endometrium w macicy, czyli ³uszczy siê i krwawi podczas miesi±czki. Narz±dy, do których potrafi siê "wczepiæ", czasem bardzo odleg³e, nie mog± pozostaæ na tê sytuacjê obojêtne.

Endometrioza zewnêtrzna i wewnêtrzna

Bywa, ¿e choroba atakuje kobiety, które nie jajeczkuj± (przed okresem dojrzewania i po menopauzie), ale to sporadyczne wypadki. Jest przede wszystkim problemem pañ w przedziale wiekowym 30-45 lat.

Powszechnie uwa¿a siê, ¿e z powodu endometriozy cierpi± g³ównie kobiety w okolicach trzydziestki, które jeszcze nie rodzi³y. Rzeczywi¶cie dzieje siê tak w przypadku tzw. endometriozy zewnêtrznej. ¦luzówka macicy umiejscawia siê wówczas w innych narz±dach okolicznych miednicy: w jajnikach, jajowodach, pêcherzu moczowym, jelicie grubym, itp. Najczêstsze objawy to: ból podczas stosunku, bóle miednicy (przede wszystkim w tych miejscach, gdzie znajduje siê niechciane endometrium), bolesne i bardziej obfite miesi±czki (z³uszczaj±cej siê ¶luzówki jest wiêcej, ni¿ normalnie, w dodatku w niew³a¶ciwym miejscu), czasem ból podczas stosunków p³ciowych. Bywa te¿ tak (niemal u co czwartej choruj±cej), ¿e endometrioza nie powoduje ¿adnych konkretnych dolegliwo¶ci, a powód, dla którego pacjentki s± diagnozowane, to przede wszystkim trudno¶ci z zaj¶ciem w ci±¿ê. Zaatakowane przez "obc±" sobie ¶luzówkê inne narz±dy rozrodcze nie mog± sprawnie pracowaæ. G³ównie endometrioza jajowodów i jajników staje siê przyczyn± niep³odno¶ci. Zaawansowane stadium choroby prowadzi do tworzenia siê zbitych, twardych, w³óknistych zrostów, a te zniekszta³caj± narz±dy i upo¶ledzaj± ich funkcje.

Endometrioza zewnêtrzna mo¿e równie¿ umiejscowiæ siê w narz±dach i tkankach poza miednic±. Nie tylko w jamie brzusznej czy w bliznach pooperacyjnych, ale nawet i p³ucach. Zdarza siê to jednak bardzo rzadko.

Endometrioza wewnêtrzna, zwana te¿ adenomioz±, jest natomiast chorob±, która dotyczy g³ównie kobiet bêd±cych matkami. Zdarza siê naprawdê czêsto, a statystyki nie oddaj± w pe³ni skali zjawiska, gdy¿ kobiety, które na ni± choruj±, czêsto nie odwiedzaj± lekarza i s± niediagnozowane. Choroba pojawia siê miêdzy czterdziestym, a piêædziesi±tym rokiem ¿ycia, czyli pó¼niej, ni¿ endometrioza zewnêtrzna.

Adenomioza zasadniczo polega na tym, ¿e endometrium, które "normalnie" powinno jedynie wy¶cielaæ jamê macicy, umiejscawia siê w jej warstwie miê¶niowej. Prawdopodobnie jest te¿ problemem 25-30% kobiet z wyciêt± z ró¿nych powodów macic±. Zbêdna ¶luzówka w patologiczny sposób zaczyna j± "zastêpowaæ". Zazwyczaj ten rodzaj endometriozy nie powoduje ¿adnych dolegliwo¶ci, ale to nie oznacza, ¿e mo¿na go lekcewa¿yæ. Fakt, ¿e kobieta nie mo¿e ju¿ byæ mam±, naprawdê nie jest wystarczaj±cy, by zaniedbaæ regularne wizyty u ginekologa. Absolutne minimum to kontrola raz do roku. Je¶li pojawiaj± siê jakiekolwiek niepokoj±ce objawy (w przypadku endometriozy wewnêtrznej s± nimi bolesne miesi±czki, uczucie ciê¿ko¶ci lub ci¶nienia w obrêczy miednicznej i dolegliwo¶ci ze strony pêcherza moczowego), trzeba umówiæ siê z lekarzem jak najszybciej. Nie jest to wprawdzie sytuacja alarmowa, wiêc nie musisz pêdziæ na ostry dy¿ur, ale zaplanuj wizytê w najbli¿szym tygodniu. Nie potrzebujesz skierowania, by skonsultowaæ siê z ginekologiem.

Endometrioza wewnêtrzna wymaga konsultacji lekarskiej i leczenia. Nie tylko dlatego, ¿e mo¿e doprowadziæ do krwotoku menstruacyjnego. Jest te¿ swoistym systemem alarmowym. Czêsto wspó³wystêpuje z w³ókniakiem macicznym i polipami, wymagaj±cymi pilnej interwencji chirurgicznej. Zatem objawy wskazuj±ce na endometriozê w praktyce mog± oznaczaæ powa¿niejszy problem ginekologiczny.

Endometrioza: diagnostyka

Zazwyczaj endometrioza jest wykrywana podczas zwyk³ego badania usg jamy brzusznej, rzadziej za pomoc± tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego. Przy wyj±tkowo nietypowym umiejscowieniu endometrium czasem konieczne s± bardziej szczegó³owe badania, np. badanie radiograficzne jelita w po³±czeniu z kolonoskopi± (w przypadku zmian obejmuj±cych jelita), czy urografia i cytoskopia (np. problem zlokalizowany w pêcherzu moczowym). Bywa, ¿e w celach diagnostycznych stosuje siê laparoskopiê: zw³aszcza wtedy, gdy na podstawie objawów lekarz podejrzewa endometriozê, a diagnostyka nieinwazyjna nie daje jednoznacznej odpowiedzi.By ostatecznie potwierdziæ diagnozê, konieczne jest badanie mikroskopowe pobranych wycinków.

Zaawansowanie choroby bada siê za pomoc± kryteriów opracowanych przez American Fertility Society, uwzglêdniaj±cych objawy choroby, ilo¶æ i rozleg³o¶æ lokalizacji zmienionej tkanki. Mówimy o endometriozie ³agodnej (stadium I oraz II), umiarkowanej (stadium III ) oraz zaawansowanej (stadium IV).

Leczenie

Niezale¿nie od rodzaju endometriozy mo¿na leczyæ j± chirurgicznie lub farmakologicznie. Bywa, ¿e ustêpuje sama, bez leczenia, ale na ten optymistyczny wariant raczej nie warto liczyæ. Wybór metody terapeutycznej zale¿y od stadium choroby, wieku kobiety, a tak¿e tego, czy planuje jeszcze dzieci. W leczeniu farmakologicznym wykorzystuje siê hormony, w tym doustne tabletki antykoncepcyjne. Je¶li oka¿± siê nieskuteczne, z pomoc± przychodzi laparoskop. Klasyczna chirurgia inwazyjna jest stosowana (coraz rzadziej) w przypadku kobiet, u których zmiany s± bardzo rozleg³e i powa¿ne. W przypadku walki z niep³odno¶ci± musisz pamiêtaæ, ¿e pigu³ka antykoncepcyjna czy inna metoda hormonalna nie pomo¿e zaj¶æ w ci±¿ê. Dzia³aæ trzeba szybko (wiêcej na ten temat: "Endometrioza: obalamy mity" ). Niejednokrotnie jedyn± szans± na powiêkszenie rodziny okazuje siê wówczas in vitro.

Czytaj: In vitro - krok po kroku

Endometrioza, niestety, ma sk³onno¶æ do nawrotów. Potrafi jednak i mile zaskoczyæ. Bywa, ¿e u kobiety ciê¿arnej zmiany ustêpuj± samoistnie.

Do³±cz do Zdrowia na Facebooku!