Nadciśnienie tętnicze - przyczyny?
W większości przypadków nadciśnienie pojawia się z niejasnych powodów. U pozostałych pacjentów przyczyną problemu może być inne schorzenie np. choroby nerek, układu krążenia, niektóre choroby neurologiczne czy choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego (m.in. tarczyca, kora nadnerczy). Na rozwój nadciśnienia wpływa także styl życia – niezdrowa dieta i brak ruchu.
Nadciśnienie tętnicze – objawy
Zwiastunami nadciśnienia tętniczego często są bóle głowy (najczęściej w okolicy potylicy), krwawienia z nosa, zawroty głowy, pogorszenie tolerancji wysiłku, łatwe męczenie się i zaburzenia snu. Wielokrotnie pierwszym objawem klinicznym jest pogorszenie widzenia.
Niestety u ogromnej grupy pacjentów nadciśnienie tętnicze nie daje żadnych sygnałów. Część chorych dowiaduje się, że ich to dotyczy dopiero w sytuacji gdy trafia do szpitala z zupełnie innego powodu. Do najczęstszych powikłań nadciśnienia tętniczego należą choroba niedokrwienna, zawał serca, przerost lewej komory serca, udar mózgu, retinopatia (uszkodzenie siatkówki), zmiany miażdżycowe w tętnicach wieńcowych, tętnicach szyjnych, nerkowych oraz w obrębie tętnic kończyn dolnych, niewydolność nerek czy tętniak rozwarstwiający aorty.
Nadciśnienie tętnicze – diagnoza
Obok szczegółowego wywiadu znaczenie mają dotychczasowy przebieg HA, współwystępowanie chorób nerek (także w rodzinie), objawy guza chromochłonnego i hiperaldestoronizmu, przyjmowane leki (doustne środki antykoncepcyjne, sterydy, leki hipotensyjne), obecność innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, objawy powikłań narządowych.
Badania pomocnicze mają służyć wykryciu dodatkowych czynników ryzyka, ewentualnych przyczyn nadciśnienia wtórnego oraz uszkodzeń narządowych wewnętrznych. Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, u osób, u których podejrzewa się nadciśnienie należy wykonać:
- morfologię
- glukozę na czczo ( u osób, które nie chorują na cukrzycę)
- poziom sodu i potasu,
- kwas moczowy,
- kreatynina,
- lipidogram,
- badanie ogólne moczu
- EKG.
Do badań zalecanych należą też badanie dna oka, RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej i tętnic szyjnych, mikroalbuminuria, stężenie wapnia, CRP.
Nadciśnienie tętnicze – leczenie
Leczenie nadciśnienia tętniczego zazwyczaj dzieli się niefarmakologiczne i farmakologiczne. Leczenie niefarmakologiczne nadciśnienia tętniczego polega na obniżeniu masy ciała. Otyłość jest jednym z czynników, który sprzyja rozwojowi choroby, dlatego tak ważna jest zmiana nawyków żywieniowych. Badania pokazują, że u chorych z nadciśnieniem i 10 proc. nadwagą, zrzucenie 5 kg masy ciała powoduje stałe obniżenie ciśnienia oraz znacząco zmniejsza prawdopodobieństwo rozwoju cukrzycy czy chorób serca.
Osoby z nadciśnieniem tętniczym powinny rezygnować z używek, z alkoholem i papierosami na czele. Chory musi pamiętać również o aktywności fizycznej i ćwiczyć (najlepiej chodzić na szybkie spacery lub zapisać się na basen) minimum 3-4 razy w tygodniu przez 30-40 min. Pacjentom z nadciśnieniem tętniczym zaleca się też rezygnację z soli i zastąpienie jej np. ziołami. Do diety warto wprowadzić ryby, warzywa i owoce (mogą być suszone).
Walka z nadciśnieniem zazwyczaj zaczyna się od stosowania jednego leku. Takie leczenie daje efekty u 30 do 50 proc. chorych. Jeśli monoterapia nie daje efektu leczniczego, należy dołączyć do podawanego leku jeden lub dwa inne środki. Najczęściej stosuje się lek moczopędny w połączeniu z beta-blokerem, inhibitorem ACE lub brokerem receptora angiotensynowego. Niekiedy stosuje się połączenie blokera kanału wapniowego z beta-blokerem, inhibitorem lub lekiem moczopędnym. Pozytywne rezultaty przynosi niekiedy połączenie beta-blokera z alfa-blokerem.
Nadciśnienie tętnicze – jak przyjmować leki?
O tym, jak i kiedy należy przyjmować leki decyduje lekarz. Jeśli farmaceutyk trzeba wziąć przed jedzeniem oznacza to tyle, że trzeba to zrobić na 30-60 minut przed posiłkiem. Gdy lek na nadciśnienie ma być przyjęty w trakcie jedzenia należy go połknąć po kilku minutach od chwili, w której rozpoczął się posiłek. Preparaty przyjmowane po jedzeniu łyka się po upływie 30-60 minut od skończenia śniadania, obiadu czy kolacji.
Bardzo ważne jest także to, czym lek jest popijany. Najbezpieczniejszym i najlepszym rozwiązaniem jest woda niegazowana. Niektóre soki (szczególnie groźny jest grapefruitowy) oraz zioła (m.in. mięta) mogą wchodzić w reakcje z lekami stosowanymi w leczeniu nadciśnienia i zaburzyć ich działanie. Należy także unikać napojów z dużą zawartością kofeiny czy guarany, ponieważ podnoszą ciśnienie i przyśpieszają pracę serca.
Nadciśnienie tętnicze – profilaktyka
Każdy, kto choruje na nadciśnienie tętnicze musi pamiętać o tym, aby kontrolować ciśnienie tętnicze minimum 2-3 razy w tygodniu. Pomiary najlepiej wykonywać rano, w południe i wieczorem. Warto założyć sobie zeszyt, w którym będą notowane wartości ciśnienia, co ułatwi lekarzowi dobór odpowiedniej dawki leków. To także pozwoli wyłapać kiedy pojawiają się wahnięcia i ocenić skuteczność terapii.
Pomiar powinien być także stałym elementem każdej rutynowej wizyty. Podczas kontroli lekarz powinien wykonać dwa pomiary – pierwszy na początku wizyty (ale nie od razu, trzeba poczekać aż u pacjenta uspokoi się oddech, zwłaszcza jeśli ma nadwagę i przejście z poczekalni do gabinetu wymaga wysiłku), w przeciwnym razie pomiar nie będzie wiarygodny. Drugiego pomiaru dokonuje się po dwóch minutach, a jako wynik podaje się średnią z obu pomiarów. Przy pierwszej wizycie wskazany jest pomiar na obu ramionach.
Pacjenci powinni także co jakiś czas odwiedzać okulistę, aby wykonać badanie dna oka. Mało, kto wie, że nadciśnienie tętnicze może powodować zmiany w siatkówce (tzw. retinopatia nadciśnieniowa). Ważne jest, aby okresowo sprawdzać stężenie potasu, sodu, kreatyniny (kontrola funkcji nerek) we krwi. A także stężenie „dobrego” i „złego” cholesterolu oraz trójglicerydów. Chorzy powinni także pamiętać o badaniu moczu oraz badaniu EKG.
To również może cię zainteresować:
