Pomiar ciśnienia tętniczego pozwala sprawdzić, z jaką siłą krew naciska na twoje naczynia krwionośne, a dokładniej duże tętnice.
Wartość górna ciśnienia, ta wyższa, powstaje w chwili skurczu serca. Wtedy krew wpychana jest do naczyń, a my poznajemy ciśnienie skurczowe.
Wartość dolna, czyli ciśnienie rozkurczowe, jest mierzone w czasie napełniania się serca krwią.
Jeśli napór krwi na naczynia jest za duży, grozi ich uszkodzeniem, a nawet przerwaniem (krwotokiem). Mniej elastyczne naczynia łatwiej "przyjmują" lipidy i inne "zaklejacze", więc są też podatne na zmiany miażdżycowe, w efekcie zawał serca, udar, etc.
Ciśnienie krwi: liczy się średnia
Pomiary są wskazane w każdym wieku, także u dzieci, szczególnie od kiedy wśród nieletnich panuje epidemia otyłości (ważny czynnik ryzyka nadciśnienia tętniczego). Poza tym ciśnienie bywa objawem innych chorób, np. nerek, a jest prostym, nieinwazyjnym badaniem przesiewowym. Nazywamy je wówczas nadciśnieniem wtórnym.
W przypadku dzieci do mierzenia ciśnienia tętniczego potrzebny jest specjalny rękaw i powinien to robić pediatra. Dorośli najczęściej mogą mierzyć ciśnienie samodzielnie, jeśli tylko mają dobry aparat i robią to prawidłowo.
Trzeba pamiętać, że ciśnienie tętnicze nie jest wartością stałą jak wzrost. Nie działa też jak ciężar ciała, czyli nie zmienia się stopniowo. Wiarygodna ocena ciśnienia powinna opierać się na wielu pomiarach. Wahania nawet w ciągu doby są znaczne. Regularne pomiary dwa razy dziennie (rano i wieczorem), przez tydzień, pozwalają dopiero realnie ocenić czy mamy ciśnienie w normie, czy wręcz przeciwnie.
Ciśnienie graniczne czy już nadciśnienie?
140/90 mm Hg to już nadciśnienie czy może ciśnienie graniczne? Należy je już leczyć farmakologicznie czy wystarczy zmiana stylu życia? Tego typu pytań nie brakuje w sieci. Tymczasem...
Według aktualnych, obowiązujących zaleceń Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, lekarz może rozpoznać nadciśnienie tętnicze, gdy:
- średnie wartości ciśnienia, wyliczone z co najmniej z dwóch pomiarów dokonanych podczas co najmniej dwóch różnych wizyt, są równe lub wyższe niż 140 mm Hg dla ciśnienia skurczowego i/lub 90 mm Hg dla rozkurczowego.
- średnie wartości ciśnienia podczas jednej wizyty, wyliczone z dwóch pomiarów, są równe lub wyższe niż 180 mm Hg dla ciśnienia skurczowego i/lub 110 mm Hg dla rozkurczowego. Należy jednak wykluczyć czynniki podwyższające wartości ciśnienia (lęk, ból, spożycie alkoholu).
Czyli: wynik 140/90 mm Hg to nie znak zagrożenia nadciśnieniem, a czasem już nadciśnienie. A ciśnienie graniczne? Ok. 135/85 mm Hg - to wynik, który powinien być potraktowany jako ostrzeżenie, o krok od nadciśnienia. W takiej sytuacji warto już systematycznie ciśnienie sprawdzać.
U osoby dorosłej stwierdzamy:
- ciśnienie tętnicze optymalne < 120 i < 80 mm Hg
- prawidłowe 120-129 i/lub 80-84
- wysokie prawidłowe 130-139 i/lub 85-89
- nadciśnienie tętnicze 1. stopnia: 140-159 i/lub 90-99
- nadciśnienie tętnicze 2. stopnia: 160-179 i/lub 100-109
- nadciśnienie tętnicze 3. stopnia: większe lub równe 180 i/lub większe bądź równe 110
Uważa się, że nadciśnienie stopnia pierwszego można opanować wyłącznie zmianą stylu życia i rzeczywiście czasem się to udaje. Niestety, jeśli okazuje się to nieskuteczne w krótkim czasie lub lekarz od razu przepisze leki, trzeba się dostosować. Być może z czasem uda się je odstawić.
Zmiana stylu życia jest konieczna przy każdym stopniu nadciśnienia. Bez tego nie zadziałają żadne leki, a ryzyko przedwczesnego zgonu z przyczyn kardiologicznych nie zmaleje.
Pamiętaj, że nie tylko w gabinecie można rozpoznać/wykluczyć nadciśnienie. Czasem wręcz zalecane jest mierzenie go w domu, bo są pacjenci, którym ciśnienie "skacze" na widok lekarza.
Za niskie ciśnienie niegroźne?
Uwaga! Jeśli twoje ciśnienie spada poniżej poziomu 90/60 mm Hg maż niedociśnienie tętnicze. Czasem wiąże się z nieprzyjemnymi objawami (osłabienie, zawroty głowy, czasem omdlenie) jednak zazwyczaj nie oznaczają poważnych problemów ze zdrowiem. Statystyki pokazują, że w perspektywie wielu lat nie grozi ci zawał czy udar...
Zarazem: trzeba upewnić się, ze to niedociśnienie pierwotne, a nie wtórne, spowodowane innym schorzeniem, nieraz bardzo poważnym, w tym niewydolnością krążenia.
Niskie ciśnienie wymaga przynajmniej jednorazowo pogłębionej diagnostyki, w tym wykonania EKG, echa serca, etc.
Skąd się bierze nadciśnienie?
Najczęstszą formą nadciśnienia, dotyczącą ok. 95% chorych, jest nadciśnienie tętnicze pierwotne, zwane też samoistnym, którego przyczyna jak dotąd nie została dokładnie poznana.
Takie nadciśnienie zwykle towarzyszy nadwadze i występuje rodzinnie.
Nadciśnieniu sprzyja też nadmierne spożycie soli i alkoholu oraz brak aktywności fizycznej.
U pozostałych pacjentów nadciśnienie tętnicze jest spowodowane innym schorzeniem, np. chorobą nerek lub nadnerczy. Nazywamy je wówczas nadciśnieniem wtórnym i wymaga przede wszystkim leczenia schorzenia, które problem wywołało.
Nadciśnienie tętnicze może objawiać się bólami i zawrotami głowy, kołataniem serca czy uczuciem duszności, ale może też przebiegać bezobjawowo.
Jak zmierzyć ciśnienie w domu?
1. Najlepszy aparat do domowego pomiaru, to sprzęt łatwy w obsłudze (elektroniczny), ale zarazem precyzyjny (naramienny).
2. Przed pomiarem odpoczywaj przynajmniej 5 minut.
3. Po papierosie czy kawie odczekaj pół godziny.
4. Do oceny ewentualnego nadciśnienia mierz ciśnienie przez tydzień, rano i wieczorem. Uwaga, jeśli ciśnienie na rękach różni się, zapisuj i uznawaj za wiążący wynik wyższy.
5. Wyniki zapisuj w dzienniczku lub wydrukuj z pamięci aparatu i zabierz na wizytę lekarską. Tylko lekarz może odpowiednio je zinterpretować i wdrożyć właściwe leczenie. Chorymi z nadciśnieniem powinien opiekować się specjalista hipertensjolog lub kardiolog.
