9 naprawdę prostych badań, które mogą uratować ci życie

Kontrolę stężenia białka C-reaktywnego (CRP), zwanego też białkiem ostrej fazy, możesz wykonać przy okazji klasycznej morfologii. Koszt badania to zwykle 10-20 zł. Do niedawna było dostępne niemal wyłącznie w placówkach szpitalnych, dziś jest dostępne w niemal każdym laboratorium.

Dołącz do Zdrowia na Facebooku!

CRP znacznie ograniczyło wykonywanie popularnego kiedyś badania OB (odczyn Biernackiego).

Zarówno OB jak i CRP są wskaźnikami stanu zapalnego. Nie pozwalają wprawdzie ustalić lokalizacji i przyczyny problemu, ale są wskazówką dla lekarza, że trzeba poszukać głębiej.

Wyższość CRP nad OB polega przede wszystkim na tym, że CRP jest bardziej czułe: znacznie szybciej reaguje na zmiany chorobowe, a podczas powrotu do zdrowia szybciej opada i pozwala ocenić efekty leczenia.

Schorzenia, w których dochodzi do wzrostu CRP to głównie: wszelkie infekcje ostre i przewlekłe, choroby nowotworowe, choroby serca.
Wszystko o badaniu

Nadciśnienie tętnicze krwi to cichy zabójca. Chociaż to jedna z najlepiej dowiedzionych prawd w medycynie, wciąż traktujemy ją z przymrużeniem oka. Nadciśnienie sprzyja poważnym powikłaniom krążeniowym, w tym zawałom i udarom. Liczby są bezwzględne i przerażające: 3 na 10 zgonów w Polsce to skutek nadciśnienia tętniczego!

Nadciśnienie to problem 10 milionów Polaków. Ponieważ najczęściej nie boli, o problemie dowiadujemy się za późno. Każdy lekarz (niezależnie od specjalności) powinien mierzyć nam ciśnienie. Sami też powinniśmy je kontrolować przy każdej okazji. Problem jest tak powszechny, że aparat do mierzenia ciśnienia jest w wielu domach. Rzecz w tym, że często nieużywany.
Wierzysz, że skoro nie masz nadwagi, nie palisz i prawidłowo odżywiasz, nie możesz mieć nadciśnienia? To też mit. 10% osób z nadciśnieniem ma je z powodów innych niż niezdrowy styl życia. Przyczyną bywają ukryte schorzenia nerek, serca, rzadkie nowotwory.

To badanie nie boli, nie kosztuje, nie wymaga szczególnych przygotowań, a ratuje życie. Nadciśnienie skutecznie się leczy. Jest mnóstwo skutecznych preparatów i innych sposobów obniżania ciśnienia.

Myślisz, że ciebie temat nie dotyczy? Przeczytaj jeszcze raz powyższe i dowiedz więcej o chorobie:

Masz nadciśnienie? Wymagasz pogłębionej diagnostyki (jakiej?)

Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie? Na pewno wiesz?

Nadciśnienie - raport dotyczący aktualnych zaleceń prawidłowego leczenia i diagnostyki uzupełniającej

Polscy nadciśnieniowcy to trudni pacjenci (wywiad)

Zbyt niskie ciśnienie to też problem. Kiedy?

Zapewne nieco zaskakuje w tym zestawieniu. Zważywszy jednak na fakt, że choroby sercowo-naczyniowe to pierwszy kiler w Polsce (przed rakiem) chyba należy o nim wspomnieć.

Nie jest badaniem rutynowym, przesiewowym. Na USG serca, czyli echo, nie kieruje lekarz pierwszego kontaktu. Jeśli nawet podejrzewa jakiś problem kardiologiczny, zleca EKG lub odsyła do kardiologa, gdzie kolejki kilometrowe.

Problem w tym, że EKG to badanie bardzo przydatne przy rozpoznaniu trwającego lub przebytego zawału serca, jednak nie poinformuje nas o wielu innych schorzeniach czy niekorzystnych zmianach. Badaniem nieinwazyjnym, które najpełniej pozwala ocenić stan naszego mięśnia sercowego czy zastawek, jest właśnie echo serca.

U wielu osób właśnie to badanie pozwoliło zdiagnozować groźnego dla życia tętniaka, zapalenie mięśnia sercowego (np. powikłanie grypy czy anginy, nieleczone zabija) czy ukryte wady wrodzone (niejednokrotnie nierozpoznane przez dziesiątki lat). Wady, które tylko pozornie były niegroźne. Niektóre z nich atakują w określonych okolicznościach przeciążeniowych (np. w ciąży) i mogą nawet zagrażać życiu.

Echo nie boli. Nie szkodzi. Nie jest badaniem wymagającym przygotowania. Można je wielokrotnie powtarzać. Oczywiście, nie o to chodzi. Zrób echo chociaż raz, a przynajmniej wtedy, gdy lekarz sugeruje, że "nie zaszkodziłoby zrobić". To, że nie kieruje cię przez NFZ, nie oznacza, niestety, że na pewno nie jest potrzebne.

Bywają sytuacje, gdy echo nie pozwala w pełni ocenić sprawności układu krążenia i potrzebne są inne badania (np. Holter EKG w celu wychwycenia zmian dynamicznych). Zarazem nie ma wątpliwości, że echo pozwala dowiedzieć się o sercu najwięcej w prosty sposób. To badanie zrewolucjonizowało kardiologię, a jednak wciąż bywa diagnostyką elitarną.

Badanie kosztuje ok. 120 zł. Bywa jednak, że dodatkowo musisz jeszcze zapłacić za konsultację kardiologiczną, oferowaną w pakiecie. Może jednak zrób sobie prezent, zwłaszcza jeśli cokolwiek niepokoi cię w pracy serca. To badanie, jeśli nie wykaże nieprawidłowości, pozwala spać spokojnie w zdecydowanej większości przypadków.

Więcej o badaniu

Wystarczy niewielka próbka krwi, by dowiedzieć się naprawdę sporo o twoim stanie zdrowia i ewentualnych zagrożeniach, które z czasem mogą rozwinąć się w poważny problem. Nawet powszechna, bagatelizowana (szczególnie u kobiet) niedokrwistość, jeśli jest niewłaściwie leczona, w końcu staje się groźna dla zdrowia (czytaj wszystko o anemii).

Morfologia pozwala szybko wykryć białaczkę i inne choroby krwi, wskazać na toczący się proces zapalny, nowotworowy, ostrą infekcję. Najczęściej nie pozwala na precyzyjną diagnozę, a raczej potwierdza podejrzenia poparte innymi wskaźnikami czy objawami lub wskazuje kierunek dalszych badań. Niejednokrotnie umożliwia odkrycie nieprawidłowości, które jeszcze nie dają wyraźnych objawów. Nawet osoby zdrowe powinny wykonywać morfologię raz w roku, chyba, że lekarz zdecyduje inaczej.

Uwaga! Nie interpretuj samodzielnie nieprawidłowości w wynikach. Przyczyn zmian jest wiele: od banalnych po bardzo groźne. Bez wiedzy medycznej istnieje ryzyko, że będziesz się martwić niepotrzebnie lub zbagatelizujesz kłopot wymagający pełniejszego wyjaśnienia.

Cena badania: od kilku do kilkunastu złotych.

Czytaj także:

Wszystko o badaniu krwi

Cukrzyca to kolejna choroba, która dosłownie pożera Polaków. Choruje na nią ok. 3 milionów rodaków, zagrożony cukrzycą typu 2 jest co czwarty z nas, a prawidłowo leczy się niewielu.

Po sieci krążą MITY o cukrzycy. Nasz ekspert się z nimi rozprawia

Cukrzyca to choroba nieuleczalna, ale niekoniecznie zabójca. Właściwie nadzorowana i zwalczana (zwykle za pomocą leków doustnych i właściwej diety, czasem insuliny w zastrzykach) pozwala utrzymać dobrą formę przez długie lata. Bez diagnozy i leczenia zabija po cichu.

Typowe objawy cukrzycy to wzmożone pragnienie, nadmierna senność, częste oddawanie moczu, zmęczenie. Nie muszą jednak pojawić się wcale, a ich obecność świadczy raczej o zaawansowanym stadium choroby. Cukier warto kontrolować przynajmniej raz w roku.

Uwaga! Niektóre osoby wierzą, że jeśli cukier "nie wyskoczył" w ogólnym badaniu moczu, to oznacza, że nie mają cukrzycy. Błąd! Brak cukru w moczu nie wyklucza choroby. Jego obecność wskazuje na zaawansowany, poważny stan. Nawet jednorazowe badanie poziomu cukru we krwi też nie daje pewności. Są przypadki cukrzycy wymagające pogłębionej diagnostyki, bo poziom glukozy po prostu "skacze". Specjalistycznej diagnostyki wymagają osoby, u których objawy lub indywidualna sytuacja wskazują na problem (np. przy niektórych problemach skórnych, przy rodzinnym obciążeniu cukrzycą typu 2, itp.). O tym jednak decyduje lekarz.

Każdy powinien skontrolować cukier we krwi, gdy ma taką okazję. Przesiewowo, "na wszelki wypadek" wiele może zmienić to podstawowe badanie, bo u większości chorych pozwala odkryć problem. Zrób je przy okazji innych badań laboratoryjnych, u znajomego diabetyka (mają aparat w domu), itp.

Koszt badania: zwykle kilka złotych.

Więcej o cukrzycy

Zmęczenie czy choroba: jak to odróżnić?

Badanie cukru we krwi

To badanie przesiewowe, które wstępnie informuje o problemie: naczynia krwionośne mogą być zapychane i niszczone przez związki tłuszczowe. Pełniejszy obraz daje ocena frakcji cholesterolu (HDL i LDL), ale na wszelki wypadek zrób chociaż jedno badanie. Jeśli wynik przekracza 200 mg/dl, to już ostatni dzwonek, żeby się nad sobą zastanowić (nad stylem życia: dietą, aktywnością fizyczną, etc.). Poziom cholesterolu ponad 240 mg/dl zwykle wymaga już radykalnych działań i zapewne leczenie farmakologiczne jest niezbędne.

Wysoki poziom cholesterolu we krwi grozi miażdżycą, a ta zawałem, bądź udarem. Jeśli do kompletu jesteś otyły i masz nadciśnienie, niezależnie od wieku kalendarzowego, nie rokujesz na długowiecznego.

Uwaga! Za niski poziom cholesterolu całkowitego to również problem. Może być poważny. Najczęściej wynik poniżej normy oznacza problem z wątrobą, który należy wyjaśnić z lekarzem. Możliwe, że będzie wskazana konsultacja gastrologiczna.

Cena badania: zwykle kilka złotych.

Zobacz także:

Zbyt niski poziom cholesterolu - o czym świadczy

Cholesterol normy

Myślisz, że chore nerki wyraźnie sygnalizują o problemie? Niestety, to nieprawda.

O ile ostre zapalenie pęcherza moczowego, najczęściej dość proste do wyleczenia, trudno przegapić (np. odczuwamy pieczenie i ból przy oddawaniu moczu, mocz leci za słabym strumieniem, parcie na pęcherz jest częste), o tyle poważne choroby nerek, grożące nawet ich całkowitym zniszczeniem, przez dłuższy czas mogą przebiegać bezobjawowo. Czasem jedynym objawem poważnego schorzenia w układzie moczowym są stany podgorączkowe, kiedy indziej nie dzieje się pozornie nic. Do czasu...

Badanie ogólne moczu pozwala nie tylko stwierdzić ostry lub przewlekły proces zapalny, ale także bywa wskazówką do pogłębionej diagnostyki w kierunku kamicy, a nawet choroby nowotworowej (np. krew w moczu). Nie służy jedynie do wstępnej oceny układu moczowego. Czasem informuje o cukrzycy czy chorobach wątroby.

Cena zwykle od kilku do kilkunastu złotych.

Wszystko o badaniu ogólnym moczu

Przewlekłe infekcje dróg moczowych - groźne skutki

Nic nie kosztuje. Może być przyjemne. Kto powiedział, ze kobieta musi badać się sama? Partner też może pomóc "szukać guza".

Powinno się je robić raz w miesiącu, kilka dni po miesiączce (jeśli jesteś po menopauzie: w dowolnym dniu). Systematyczność daje pewność, że szybko zauważysz każdą zmianę.

Pamiętaj, że szybko wykryty problem daje nie tylko szansę na pełne wyleczenie, ale także zabieg zachowawczy, pozwalający zachować pierś.

Zmiany niepokojące to nie tylko guzki, ale także wyciek z brodawki, zmiana wielkości piersi, wciągnięta brodawka, itp. (więcej na ten temat).

Wiele kobiet wciąż nie wie, jak wykonać badanie. Podpowiadamy (rysunki krok po kroku)

Wszystko o zdrowiu i roli piersi

O ile świadomość konieczności badania piersi jest powszechna (gorzej z realizacją), to badanie jąder nie łapie się do pakietu niezbędnych działań. Tymczasem rak jąder, który zabija przede wszystkim bardzo młodych mężczyzn, najłatwiej rozpoznać podczas osobistej "macanki". Podobnie jak z piersiami: nie ma problemu, by poprosić o jej wykonanie drugą osobę...

Czytaj, jak powinno wyglądać badanie