W pracy pusto? "Wszyscy" chorują? Nic nowego. Według danych Głównego Inspektora Sanitarnego w Polsce sezon wzmożonych zachorowań na grypę trwa od października do kwietnia kolejnego roku, jednak szczyt przypada między styczniem a marcem. Pokrywa się więc z sezonem narciarskim i feriami szkolnymi. Wędrujący po kraju rodacy pozwalają grypie w krótkim czasie opanować wszystkie regiony.
Jak informuje dr hab. n. med. Andrzej Ciszewski, z Oddziału Kardiologii Inwazyjnej Instytutu Kardiologii w Warszawie, grypa, która wywołuje powikłania w wielu narządach odległych, w przypadku samego serca i układu krążenia sprzyja nie tylko zawałom. "Może doprowadzić do ostrych zapaleń wieńcowych, przewlekłej niewydolności serca czy wirusowych zapaleń mięśnia sercowego i osierdzia, a każde z tych powikłań może zakończyć się zgonem pacjenta".
Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Szczepienia, a choroby serca
Kiedy lekarze tłumaczą, że szczepienie przeciw grypie chroni nie tylko przed zachorowaniem, ale także powikłaniami, nie przemawia to do Polaków. Jakim dowodem może być argument, że np. na oddziały pediatryczne nie trafiają dzieci szczepione, skoro średnio w Polsce szczepi się 3-5 proc. populacji? Zaufanie do szczepień przeciw grypie nigdy nie było duże, nie tylko wśród skrajnych antyszczepionkowców. Wydarzenia z 2009 roku, kiedy to straszono świat pandemią grypy, a decyzja ówczesnej minister zdrowia Ewy Kopacz, by szczepionek nie kupować, nie spowodowała dramatycznych konsekwencji, nieufność nasiliły. Więcej na ten temat
Problem w tym, że zwykła grypa sezonowa to także zabójca i co roku są ofiary (czytaj więcej o grypie i jej powikłaniach), a jeśli jesteś w grupie ryzyka, to rezygnacja z profilaktyki to zagrażająca życiu niefrasobliwość.
Wielokrotnie dowiedziono naukowo, w niepodważalnych randomizowanych badaniach, że wśród pacjentów z chorobą wieńcową, którzy zdecydowali się na szczepienie, ryzyko wystąpienia ponownego poważnego incydentu sercowo-naczyniowego spada o 30 proc. To tylko jeden z powodów, dla których europejskie i amerykańskie towarzystwa kardiologiczne zalecają coroczne szczepienie przeciw grypie. Zalecenia, szczegółowe dane liczbowe i wyniki badań dostępne w materiałach źródłowych (wykaz na końcu artykułu).
Oczywiście, nie wystarczy szczepionka przeciw grypie, by ochronić nasze serca przed degeneracją. Powikłania grypy to tylko jeden z istotnych czynników, które sprawiają, że Polacy (niezależnie od płci, charakteru pracy zawodowej, etc.) przedwcześnie umierają z powodu chorób krążenia.
Więcej na ten temat prof. Janina Stępińska, kierownik Kliniki Intensywnej Terapii Kardiologicznej w Aninie: Wszyscy boją się nowotworów, a umieramy na choroby krążenia
Dlaczego grypa sprzyja chorobom serca?
Według specjalistów choroba wieńcowa to nie tylko proces degeneracyjny, ale przede wszystkim przewlekły stan zapalny tętnic wieńcowych. Gdy dochodzi do ogólnoustrojowego ostrego stanu zapalnego, jakim jest grypa, istnieje duże ryzyko destabilizacji blaszki miażdżycowej i w efekcie OZW (ostrego zespołu wieńcowego).
Miażdżyca, główna przyczyna choroby wieńcowej, może przez lata przebiegać bezobjawowo. Dopiero zaawansowanej chorobie (po zamknięciu ponad połowy światła zajętych naczyń krwionośnych) czasem towarzyszą lekceważone sygnały (np. szybko ustępujący dławiący ucisk w klatce piersiowej, ogólne osłabienie, zaburzenia widzenia, drętwienie kończyn, etc.). Wielu chorych nie ma świadomości problemu do czasu, aż miażdżyca zaatakuje z ogromną mocą, np. w wyniku ostrego stanu zapalnego. Niestety, wówczas bywa za późno.
A jaki jest związek między grypą, a przewlekłą niewydolnością serca?
Jak wyjaśnia dr Ciszewski, przewlekła lewokomorowa niewydolność serca, bez względu na przyczyny, przebiega ze zwiększoną retencją (zatrzymaniem, zaleganiem) płynów w obrębie tkanek układu oddechowego i zwiększonym ciśnieniem w tętnicy płucnej. Objawia się to dusznością wysiłkową, następnie spoczynkową i jest związane z upośledzoną wyminą gazową w obrębie pęcherzyków płucnych. Ustalenie optymalnego leczenia farmakologicznego przewlekłej lewokomorowej niewydolności serca jest czasami trudne i zajmuje wiele czasu. Oczywistym jest, że wystąpienie u takich pacjentów grypy przebiegającej z wysoką temperaturą, tachykardią czy odwodnieniem, może doprowadzić do nagłego załamania się stanu chorego. Może wówczas dojść do ostrej niewydolności serca i oddychania, obrzęku płuc, groźnych arytmii i stanu zagrożenia życia. Stąd: nawet pacjentom oczekującym na przeszczep serca zaleca się szczepienie przeciw grypie. Nic bowiem nie potwierdza, że "szczepionki chorego bardzo osłabiają". Zarazem: są dowody, że mogą uratować życie.
Kiedy najlepiej się szczepić? Dr n. med. Paweł Grzesiowski z Narodowego Instytutu Leków, Kierownik Zakładu Profilaktyki Zakażeń i Zakażeń Szpitalnych przypomina, że szczepionkę najlepiej podać przed sezonem grypowym, czyli od końca sierpnia do początku października. Można ją jednak podać bezpiecznie również później, nawet w styczniu czy w lutym.
Szczepionka zwykle działa w ciągu 2 tygodni od aplikacji (czasem wcześniej). Jeśli zakazimy się w tym czasie, organizm może nie zdążyć wytworzyć przeciwciał i choroba nas dopadnie. Zarazem: jej przebieg nie będzie gorszy niż bez szczepienia, a zarazem jest szansa, że zdążymy uciec przed skutkami ataku wirusa.
Wirusowe zapalenie mięśnia serca i osierdzia - problem w każdym wieku
Zapalenie mięśnia sercowego to kolejne, bezpośrednio zagrażające życiu powikłanie grypy. Częstotliwość występowania jest trudna do ustalenia, ale, niestety, niemal każdy zna kogoś, komu się przytrafiło. Problem często dotyczy osób młodych, pozornie zdrowych: bez dodatkowych obciążeń kardiologicznych i chorób współistniejących. Czasem, gdy choroba ma wyjątkowo ostry przebieg, w przeciągu kilku dni może dojść do trwałego uszkodzenia serca ze znacznym obniżeniem kurczliwości i objawów ostrej niewydolności serca, tamponady, zgonu.
Grypa już jest
Co robić, jeśli jesteś w grupie ryzyka, a nie zaszczepiłeś się przeciw grypie? Jak sobie radzić, jeśli choroba zaatakowała, by zminimalizować ryzyko powikłań? Czytaj
Źródło:
- Dr hab. n. med. Andrzej Ciszewski, Oddział Kardiologii Inwazyjnej Instytutu Kardiologii w Warszawie, "Szczepienie przeciw grypie w chorobach serca", Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy.
- Informacja Państwowego Inspektora Sanitarnego dotycząca sezonu grypowego http://www.gis.gov.pl
- Gurfinkel EP, de la Fuente RL, Mendiz O i wsp. Influenza vaccine pilot study in acute coronary syndromes and planned percutaneous coronary interventions: the FLU Vaccination Acute Coronary Syndromes (FLUVACS) Study. Circulation 2002;105:2143-2147.
- Ciszewski A, Bilinska ZT, Brydak LB i wsp. Influenza vaccination in acute prevention from coronary ischemic events in coronary artery disease: FLUCAD study. Eur Heart J 2008; 29(11):1350-1358.
- AHA/ACC guidelines for secondary prevention for patients with coronary and other atherosclerotic vascular disease: 2006 update: endorsed by the National Heart, Lung, and Blood Institute. J Am Coll Cardiol 2006;47:2130-2139.
European Guidelines on cardiovascular diseases prevention in clinical practice (version 2012). Eur Heart J 2012; 33, 1635–1701. - Udell JA, Zawi R, Bhatt DL, Keshtkar-Jahromi M i wsp. Association Between Influenza Vaccination and Cardiovascular Outcomes in High-Risk Patients. A Meta analysis. JAMA 2013;310(16):1711-20.
International Guidelines for the Selection of Lung Transplant Candidates: 2006 Update. J Heart Lung Transplant 2006;25:745–55.
