Hormony żeńskie - estrogeny, progesteron, prolaktyna... Co warto o nich wiedzieć?

Hormony żeńskie to hormony wytwarzane przez kobiecy organizm i odpowiadają nie tylko za jego prawidłowe funkcjonowanie. Od nich zależy także pojawienie się typowo kobiecej budowy ciała, wpływają na samopoczucie, przemianę materii czy ochotę na seks. Jakie hormony płciowe wytwarza kobiece ciało i jaki mają one wpływ na jej organizm?

Hormony żeńskie - estrogeny

To najważniejsze żeńskie hormony płciowe. Za ich wydzielanie odpowiadają jajniki w pierwszej fazie cyklu (faza folikularna) poziom estrogenów we krwi znacznie się podnosi.

Co robią estrogeny? Przede wszystkim decydują o dojrzewaniu, czyli przemianie dziewczynki w kobietę oraz za pojawienie się miesiączek. To one sprawiają, że kobietom rosną piersi, a biodra się zaokrąglają i delikatnie poszerzają. Sprawiają, że pojawia się ochota na seks, skóra jest jędrna, napięta i odpowiednio nawilżona.

Estrogeny biorą udział w powstawaniu naczyń włosowatych, które dostarczają skórze tlen i substancje odżywcze. Regulują wydzielanie łoju, które nadmiar może przyczynić się do tworzenia zmian trądzikowych. Hormony te pozwalają magazynować wapń, który chroni kości przed rozwojem osteoporozy, poprawiają krzepliwość krwi oraz podnoszą ilość dobrego cholesterolu. Dodatkowo aktywują uwalnianie tlenku azotu, który zapobiega tworzeniu się zmian miażdżycowych w organizmie.

Stężenie estrogenów jest uzależnione od fazy i wieku kobiety. U młodych kobiet i tych tych przed menopauzą nie powinno ono być wyższe niż:

• faza folikularna – 0-587 pmol/l
• owulacja – 124-1468 pmol/l
• faza lutealna – 101-110 pmol/l
• po menopauzie poziom estrogenów zazwyczaj nie przekracza 110 pmol/l

U kobiet, u których jest za mało estrogenów, mogą pojawić się:

• nieregularne miesiączki,
• problemy z zajściem w ciążę.

Kiedy estrogenów jest za dużo pojawiają się:

• nudności, wymioty,
• złe samopoczucie,
• migreny,
• zaburzenia miesiączkowania.

W niektórych przypadkach podwyższona wartość tych hormonów związana jest z pojawieniem się guza na jajnikach.

We władzy hormonów czy jednak chemia mózgu? Cykl miesięczny, a libido kobiety

Hormony żeńskie - progesteron

Hormony żeńskie to także progesteron. Jego poziom wzrasta w drugiej fazie cyklu, a podstawowym zadaniem jest kontrola i regulacja cyklu miesiączkowego. Dodatkowo odpowiada za przygotowanie macicy do przyjęcia i zagnieżdżenia się komórki jajowej, a tym samym do utrzymania ciąży. Stężenie progesteronu we krwi powinno – w zależności od fazy cyklu mieścić się w przedziale:

• faza folikularna < 0,6 – 3,6 nmol/l
• owulacja 1,5 – 5,5 nmol/l
• faza lutealna 3,0-68,0 nmol/l
• menopauza < 0,6 – 3,2 nmol/l

Kiedy hormonu jest za mało miesiączki mogą być nieregularne lub bardzo obfite. Zbyt niski poziom progesteronu u kobiet w ciąży może doprowadzić do poronienia. U kobiet, które nie spodziewają się dziecka niedobór może mieć związek z niewydolnością jajników.

Prolaktyna

Ten hormon jest szczególny ważny w czasie ciąży. Jego najważniejszym zadaniem jest utrzymanie funkcjonowania ciałka żółtego, które wytwarza progesteron - hormon, dzięki któremu utrzymanie ciąży jest w ogóle możliwe. Dodatkowo prolaktyna sprawia, że gruczoły mleczne się powiększają, a po narodzinach dziecka „produkują” mleko. Stężenie prolaktyny powinno mieścić się w przedziale 1,9- 25 ng/ml. Kiedy stężenie hormonu jest zbyt wysokie mogą pojawić się:

• bóle piersi (są obrzmiałe i nadwrażliwe na dotyk), mlekotok (czyli wyciek mleka z sutków), także wtedy, gdy kobieta nie jest w ciąży;
• zaburzeniami cyklu (są bardzo skąpe lub całkowicie znikają);
• spadek libido i brak ochoty na seks;
• suchość pochwy, przez co seks staje się bolesny i nieprzyjemny;
• zbyt wysokie stężenie prolaktyny może być przyczyną niepłodności, silnego stresu lub guza przysadki.  

Estradiol

Hormon wytwarzany jest przez jajniki, nadnercza oraz łożysko. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie gruczołów mlecznych, wydzielanie śluzu przez macicę oraz przemianę materii. Stężenie estradiolu zależy przede wszystkim od fazy cyklu i nie powinno przekraczać:

• faza folikularna 84 - 970 pg/ml (0,3 - 3,5 nmol/l)
• szczyt owulacyjny 13 - 330 pg/ml (0,48 - 1,17 nmol/l)
• faza lutealna 73 - 200 pg/ml (0,26 - 0,73 nmol/l)
• menopauza 11,2 - 42 pg/ml (0,04 - 0,15 nmol/l)

Podwyższony poziom tego hormonu we krwi pojawia się przede wszystkim u kobiet w ciąży, ale nie tylko. Wysoki poziom estradiolu może być związany z nowotworem jajników lub nadnerczy, zbyt szybkim dojrzewaniem (przede wszystkim u młodych dziewczyn), nadczynnością tarczycy.

Zbyt niski poziom estradiolu może mieć związek z zespołem policystycznych jajników, niedoczynnością przysadki, pojawia się także przy zaburzeniach odżywiania, np. przy anoreksji.

Lutropina

Lutropina wytwarzana jest przede wszystkim przez przysadkę mózgową. Podstawowym zadaniem hormonu jest regulacja i kontrola wydzielania progesteronu. Jej stężenie różni się w zależności od wieku kobiety i fazy cyklu.

• faza folikularna: 1,1-11,6 mlU/ml
• owulacja: 17-77 mlU/ml
• faza lutealna: 0-14,7 mlU/ml
• menopauza: 11,3-39,8 mlU/ml

Zbyt niski poziom lutropiny może sugerować niedoczynność przysadki, zaś jego nadmiar może świadczyć o niewydolność jajników.

Folikulotropina (FSH)

Hormon ten pobudza dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych oraz wydzielanie estrogenów. Stężenie hormonu we krwi zależy od wieku oraz fazy cyklu, u całkowicie zdrowej kobiety jego wartość powinna mieścić się  przedziale:

• faza folikularna: 2,8-11,3 mlU/ml
• owulacja 5,8-21,0 mlU/ml
• faza lutealna: 1,2-9,0 mlU/ml
• menopauza 21,7-153 mlU/ml

Kiedy jest go za mało mówi się o niedoczynności przysadki lub podwzgórza. Nadmiar może zaś świadczyć o pierwotnej niewydolności jajników lub zahamowaniu stymulacji owulacji.

To również może cię zainteresować:

• BRAK MIESIĄCZKI, chociaż nie jesteś w ciąży i nie przechodzisz menopauzy? Diagnostyka konieczna
• Dojrzewanie płciowe - skok pokwitaniowy i pierwsza miesiączka
• Laktacja i owulacja - kiedy po porodzie pojawia się pierwsza miesiączka?