Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Osteoporoza jest częstym schorzeniem, które dotyka ponad 150 milionów osób na świecie. W Polsce jest około 3 milionów chorych na osteoporozę, z czego 2,5 miliona to kobiety. Osteoporoza, czyli zrzeszotnienie kości, to choroba skutkująca zanikiem tkanki kostnej, w wyniku którego z łatwością dochodzi do złamań.
Osteoporoza pierwotna i wtórna: przyczyny
Proces starzenia się kości rozpoczyna się u kobiet po 40 roku życia, a u mężczyzn po 45. Szczególnie zagrożone są panie po menopauzie; mężczyzn osteoporoza dopada zwykle w podeszłym wieku. Przyczyn osteoporozy może być wiele, często jest ona naturalną konsekwencją starzenia się.
Osteoporozę możemy podzielić na pierwotną i wtórną. Pierwotna wynika ze starzenia się kości oraz naszego trybu życia. To około 80% zachorowań. Czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia osteoporozy to:
- palenie papierosów,
- picie alkoholu,
- mała aktywność fizyczna,
- niedobór witaminy D,
- dieta uboga w wapń.
Osteoporoza wtórna może dopaść osoby w każdym wieku. Przyczyny jej rozwoju są zwykle od nas niezależne. Osteoporozę wtórną mogą wywołać następujące czynniki:
- wiek (powyżej 60 lat),
- zbyt wczesna menopauza (więcej informacji tutaj),
- drobna budowa ciała,
- historia częstych złamań i osteoporozy w rodzinie,
- cukrzyca,
- schorzenia układu pokarmowego (zaburzenia wchłaniania),
- choroby reumatyczne,
- długie unieruchomienie,
- przyjmowanie heparyny, glikokortykosteroidów i leków przeciwpadaczkowych.
Osteoporoza: objawy
Osteoporoza potrafi rozwijać się przez wiele lat bezobjawowo. Zauważona zostaje dopiero wtedy, gdy zdarza się pierwsze złamanie, najczęściej wywołane błahym potknięciem. Często przednie krawędzie kręgów kręgosłupa łamią się niepostrzeżenie, niespowodowane żadnym urazem; dopiero później chory odczuwa ostry ból. Złamany krąg może być skutkiem niewinnego kichnięcia czy drobnego ruchu. Kolejne złamania przednich części kręgów pochylają sylwetkę, deformuje się klatka piersiowa i powstaje garb (tzw. garb wdowi, garb starczy). Można zauważyć niższy wzrost i spadek masy.
Inne urazy to najczęściej złamanie kości promieniowej koło nadgarstka, które wynika z podparcia się ręką przy upadku. Często dochodzi także do złamań górnego odcinka kości udowej. Wszystkie te urazy wymagają obowiązkowej interwencji lekarskiej, zwykle też pobytu w szpitalu. Może dojść do powikłań, które są bardzo groźne - w 25% przypadków dochodzi do śmierci.
Chorzy doświadczają obniżonego nastroju (czasem nawet depresji), problemów żołądkowych (wzdęcia, zaparcia, mniejszy apetyt). Zwiększa się ryzyko zachorowania na zapalenie płuc (ściany klatki piersiowej nie pracują tak, jak powinny) oraz wystąpienia zatorów i zakrzepów.
Osteoporoza: kiedy dzwonić po pogotowie?
Każdy uraz to powód do szukania pomocy. Jednak szczególnie niepokojące w przypadku osteoporozy są silne, nagłe bóle kręgosłupa. Po pogotowie powinno się zadzwonić niezwłocznie również wtedy, gdy po upadku pojawia silny ból którejkolwiek części ciała. Sygnałem alarmowym są też jakiekolwiek obrzęki kończyn. Oznak tych nie można lekceważyć - może to skończyć się naprawdę źle!
Osteoporoza: diagnostyka
Zdiagnozowanie osteoporozy zaczyna się od szczegółowego wywiadu z pacjentem. Lekarz zleca badanie gęstości mineralnej kości. Następnie na podstawie specjalnego kalkulatora FRAX określa się ryzyko złamania. Oprócz tego lekarz może zaordynować badanie morfologiczne, funkcji wątroby i nerek, a także stężenia wapnia i fosforu oraz witaminy D. Jeśli istnieje podejrzenie złamania, przeprowadza się rezonans magnetyczny, tomografię komputerową lub prześwietlenie rentgenowskie.
> Przeczytaj: Zbadaj swoje kości!
Osteoporoza: leczenie
Nie da się wyleczyć osteoporozy pierwotnej. Można jednak zrobić wszystko, by zapobiegać złamaniom. W tym celu podawane są rozmaite leki, które często trzeba przyjmować już do końca życia. Chorzy na osteoporozę powinni zmienić tryb życia na taki, który ogranicza prawdopodobieństwo złamania do minimum. Leczenie wspomaga odpowiednia dieta, a także przyjmowanie suplementów witaminy D i wapnia w dawkach ustalonych przez lekarza. Nieodpowiednie leczenie lub jego brak zwiększa ryzyko następnych złamań aż do 50%.
> Zobacz: Lecz się dietą - odpowiednie menu pomaga zwalczyć wiele dolegliwości
Osteoporoza: profilaktyka
Przed naturalnym starzeniem się kości nie da się uchronić, ale można zdecydowanie zmniejszyć ryzyko wystąpienia osteoporozy. Warto zacząć jak najwcześniej. Ważna jest tu przede wszystkim aktywność fizyczna oraz zdrowa, zbilansowana dieta, bogata w wapń i witaminę D. Wszystkie drastyczne cud-diety są niewskazane, ponieważ nie dostarczają organizmowi wszystkich potrzebnych składników. Kościom z pewnością przysłuży się rzucenie palenia i ograniczenie picia alkoholu.
Do wystąpienia osteoporozy przyczyniają się zaburzenia hormonalne (np. przedwczesna menopauza), dlatego ich odpowiednie leczenie może zapobiec pojawieniu się choroby. Chorych, którzy muszą być na jakiś czas unieruchomieni, warto szybko przywracać do jako takiej sprawności fizycznej, ponieważ długie leżenie wpływa negatywnie na kości. Szczególnie starsze osoby powinny unikać sytuacji, które grożą upadkiem czy inną kontuzją.
> Przeczytaj: Upadki u seniorów: jak zapobiegać oraz minimalizować ich skutki
Uwaga, ślisko! Ortopeda podpowiada, jak upadać, żeby nie zrobić sobie krzywdy
