BRAK MIESI¡CZKI, chocia¿ nie jeste¶ w ci±¿y i nie przechodzisz menopauzy? Diagnostyka konieczna
Nieregularne lub przed³u¿aj±ce siê cykle, czy brak miesi±czki - u kobiet w wieku rozrodczym to problem, którego nie mo¿na bagatelizowaæ. Nie musi oznaczaæ wy³±cznie trudno¶ci z zaj¶ciem w ci±¿ê, ale i k³opot zdrowotny, np. z tarczyc±, rzutuj±cy na funkcjonowanie ca³ego organizmu.
Sam
brak miesi±czki (³ac. amenorrhea) nie jest chorob±, a objawem zaburzonej równowagi hormonalnej. Stan ten mo¿e mieæ wiele przyczyn: byæ skutkiem niew³a¶ciwego trybu ¿ycia, ale równie¿ powa¿nych, wymagaj±cych leczenia chorób.
Do³±cz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
Miesi±czka spó¼niona czy brak?
O braku miesi±czki mówimy dopiero wtedy, gdy nie pojawi³a siê ona wcale u kobiety, która ukoñczy³a 16 lat (postaæ pierwotna) lub nie by³o krwawienia przez trzy kolejne cykle u kobiety, która wcze¶niej regularnie miesi±czkowa³a (postaæ wtórna). Do naturalnego wygasania czynno¶ci jajników dochodzi oko³o 50 roku ¿ycia. U kobiet m³odszych to patologia, wymagaj±ca leczenia. Powodem mo¿e byæ obni¿ona rezerwa komórek rozrodczych. Wówczas nawet perspektywa ci±¿y z in vitro jest w±tpliwa ( czytaj wiêcej na ten temat ).
U Polek menopauza (rozumiana jako ostatnia miesi±czka w ¿yciu) wystêpuje zwykle pomiêdzy 45. a 55. rokiem ¿ycia, ¶rednio w 51 roku ¿ycia. Zatrzymanie miesi±czkowania mo¿e zdarzyæ siê wcze¶niej. U czterdziestolatki zatrzymanie miesi±czki bywa objawem fizjologicznym. Warto jednak wyja¶niæ to z ginekologiem. Zreszt±, kobiecie w ka¿dym wieku, która przekwita, przyda siê nadzór specjalisty. Choæby po to, by z³agodziæ nieprzyjemne objawy typowe dla menopauzy ( czytaj: Menopauza nie przesta³a¶ byæ kobiet± ).
Je¶li nawet w twoim przypadku nie ma mowy o "braku miesi±czki", a "tylko" o opó¼nieniu lub cyklu owulacyjnym nieregularnym, zalecana jest wizyta u specjalisty. Przeciêtnie d³ugo¶æ cyklu miesi±czkowego u kobiety utrzymuje siê w przedziale 26-32 dni (liczymy od pierwszego dnia krwawienia). Niektóre panie maj± cykle 25-dniowe, inne trwaj±ce do 35 dni, a wci±¿ jest to norma. Je¶li jednak nie mie¶cisz siê w tym szerszym zakresie, porozmawiaj z ginekologiem koniecznie.
Nieregularne miesi±czki zdarzaj± siê fizjologicznie nastolatkom (w okresie do dwóch-trzech lat od pierwszej miesi±czki), a tak¿e paniom po czterdziestce, wchodz±cym w okresu oko³omenopauzalny. Niewielkie odstêpstwa od normy mog± byæ zwi±zane choæby z trybem ¿ycia (brak snu, podró¿, stres, nawet intensywne uprawianie sportu - to wszystko mo¿e przyspieszyæ lub opó¼niæ miesi±czkê). Nie uzasadnia to jednak w pe³ni bardzo du¿ych "skoków" d³ugo¶ci cyklu czy zatrzymania miesi±czki i wymaga wyja¶nienia. Cykl bezowulacyjny (gdy brak jajeczkowania, nie ma potem miesi±czki w spodziewanym terminie) nie powinien zdrowej kobiecie zdarzyæ siê czê¶ciej ni¿ raz - maksymalnie kilka razy w roku. Czy jest to jeszcze norma czy ju¿ nie - sprawê powinien rozstrzygn±æ lekarz. Odpowiednia diagnostyka mo¿e potwierdziæ, ¿e problem by³ przej¶ciowy, albo taka ju¿ "twoja uroda", niewykluczone jednak, ¿e poza badaniami ginekologicznymi niezbêdna bêdzie konsultacja u endokrynologa.
Czytaj: 12 pytañ o miesi±czkê
Brak miesi±czki: najczêstsze przyczyny
U kobiet, które stosuj± drastyczne diety odchudzaj±ce, niedo¿ywionych, nieracjonalnie siê od¿ywiaj±cych, zwolenniczek "¶mieciowego ¿arcia", czasem dochodzi do zatrzymania miesi±czki. Podobnie organizm mo¿e zareagowaæ na nadmiar kilogramów, oty³o¶æ. Dlaczego? Przyczyn± mo¿e byæ hormon kobiecy estrogen, który jest czê¶ciowo, poza jajnikami, wytwarzany w komórkach tkanki t³uszczowej. Kobiety z nadwag± mog± wiêc mieæ problemy przez nadprodukcjê estrogenu, te z niedowag±: niedobór hormonu. Skutek podobny: zachwianie proporcji miêdzy hormonami i w efekcie brak owulacji, a potem menstruacji.
Najczêstszym zaburzeniem endokrynologicznym u kobiet w wieku rozrodczym jest zespó³ policystycznych jajników (PCOS). Podstaw± rozpoznania PCOS s± zaburzenia miesi±czkowania w postaci cykli bezowulacyjnych. Towarzyszy mu zwiêkszone wydzielanie mêskich hormonów (zw³aszcza testosteronu), hormonu luteinizuj±cego (LH), oraz insuliny, a w jajnikach s± widoczne na usg typowe zmiany (jajniki s± powiêkszone, z obwodowo po³o¿onymi drobnymi pêcherzykami i hiperechogenicznym wnêtrzem, tzw. zrêbem jajnika). Je¶li rozpoznano u ciebie PCOS, a chcesz zostaæ mam±, nie zwlekaj zbytnio z macierzyñstwem, poniewa¿ mo¿e siê zdarzyæ, ¿e zaj¶cie w ci±¿ê bêdzie nieco trudniejsze i trwa³o d³u¿ej, ni¿ u kole¿anek. Bywa, ¿e konieczne bêdzie wywo³anie jajeczkowania, a czasem jedyn± metod±, która umo¿liwi ci zaj¶cie w ci±¿ê, jest in vitro.
Czytaj wiêcej o PCOS .
Je¶li z przyczyn zdrowotnych kobiecie trzeba usun±æ jajniki (choroba nowotworowa), wraz z ustaniem ich funkcji nie ma ju¿ miesi±czki, nie sa równie¿ produkowane ¿eñskie hormony. Stan ten nazywamy menopauz± lub kastracj± chirurgiczna. Bardzo typowe dla tej sytuacji s± bardzo burzliwe objawy braku estrogenów - podobne jak w naturalnej menopauzie ale o znacznie wiêkszym nasileniu - wymaga to wdro¿enia leczenia hormonalnego, o ile nie jest ono przeciwwskazane ze wzglêdu na chorobê zasadnicz±.
Ro¶nie ¶wiadomo¶æ znaczenia tarczycy dla naszego zdrowia. Wp³ywa bowiem ona na nasze samopoczucie, zdrowie i wygl±d. Nie inaczej bywa w kwestii miesi±czkowania. Niejednokrotnie za brak miesi±czki odpowiada nadczynno¶æ lub niedoczynno¶æ tarczycy. Niedoczynno¶æ mo¿e skutkowaæ zaburzeniami p³odno¶ci, a przede wszystkim problemami z donoszeniem ci±¿y. Objawia siê jednak zwykle nie tyle amenorrhe±, co miesi±czkami obfitymi, nieregularnymi. Uwaga! Choroby tarczycy, rzutuj±ce na p³odno¶æ, mog± jednak nie dawaæ ¿adnych objawów, st±d kobiety w wieku rozrodczym powinny skontrolowaæ jej funkcje, pamiêtaj±c, ¿e normy hormonów zwi±zanych z tarczyc± dla nich s± inne ni¿ dla ca³ej populacji (wiêcej na temat tarczycy, w tym o nowych normach TSH, w wywiadzie z endokrynologiem Ma³gorzat± Gietk±-Czernel ).
Gruczo³em, mniej znanym z tej strony, a zarazem maj±cym znacz±cy wp³yw na p³odno¶æ, jest przysadka mózgowa. Produkuje ona bowiem miêdzy innymi hormony FSH i LH, które reguluj± owulacjê. Gdy rozwinie siê w niej gruczolak, mo¿e doj¶æ do zahamowania, b±d¼ rozregulowania produkcji hormonów. Rozpoznawaniem i leczeniem takich problemów tak¿e zajmuje siê endokrynolog.
Pamiêtaj, ¿e miesi±czki nie ma wiele kobiet karmi±cych piersi±, gdy¿ wydzielany hormon prolaktyna, który pobudza produkcjê mleka, hamuje on tak¿e wydzielanie hormonów rozrodczych. Jednocze¶nie i karmi±ce matki zachodz± w ci±¿ê, st±d nie zapominaj o antykoncepcji, je¶li nie chcesz wkrótce byæ ponownie mam±.
Je¶li stosujesz antykoncepcjê hormonaln±, zw³aszcza wk³adkê wewn±trzmaciczn± z hormonami, zastrzyki, krwawienia mog± siê zatrzymaæ i nie powróciæ zaraz po zaprzestaniu antykoncepcji. Chocia¿ to normalne, u lekarza trzeba siê upewniæ, ¿e przyczyna nie jest inna.
Pierwotny brak miesi±czki
To, kiedy kobieta miesi±czkuje po raz pierwszy, zale¿y od wielu czynników, w tym genetycznych. Zwykle córki zaczynaj± miesi±czkowaæ nieco wcze¶niej ni¿ ich mamy, ale nie musi tak byæ. Kobieta ma prawo dojrzewaæ "we w³asnym tempie", ale zasadniczo diagnostykê pierwotnego braku miesi±czek rozpoczyna siê u szesnastolatki, je¶li do tego czasu nie pojawi³o siê pierwsze (nawet pojedyncze) krwawienie lub czternastolatki, je¶li nie obserwuje siê u niej cech rozpoczêtego procesu dojrzewania (powiêkszaj±ce siê gruczo³y piersiowe, choæby drobne ow³osienie ³onowe, itd.). Z nastolatk± trzeba udaæ siê do ginekologa, najlepiej specjalisty od dzieci i m³odzie¿y (s± specjalne poradnie przeznaczone dla nieletnich), by wykluczyæ problem genetyczny lub wadê rozwojow± macicy, pochwy.
Leczenie wtórnego, ale i pierwotnego, braku miesi±czki najczê¶ciej nie jest skomplikowane: wystarcz± odpowiednio dobrane tabletki hormonalne. Nie jest jednak tak zawsze, a sprawa bardziej siê komplikuje, je¶li planujesz powiêkszenie rodziny. Wówczas kluczow± rolê odgrywa czas. Zatem, je¶li cokolwiek ciê niepokoi w kwestiach miesi±czkowania, najlepiej jeszcze dzi¶ umów siê do lekarza.
Konsultacja: dr nauk med. Marzena Dêbska, ginekolog po³o¿nik, Szpital Bielañski w Warszawie, poradnia Dêbski Clinic
Te¿ nie masz miesi±czki? Popytaj na Forum Gazeta.pl:
Brak miesi±czki po tabletkach antykoncepcyjnych?
Kiedy okres po porodzie?
Brak miesi±czki po porodzie - mogê uprawiaæ seks?
Czytaj:
Jajniki, niepozorne ¼ród³o ¿ycia
Oblicz dni p³odne
Przysadka mózgowa - pó³ grama wielkiej mocy
Do³±cz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
Miesi±czka spó¼niona czy brak?
O braku miesi±czki mówimy dopiero wtedy, gdy nie pojawi³a siê ona wcale u kobiety, która ukoñczy³a 16 lat (postaæ pierwotna) lub nie by³o krwawienia przez trzy kolejne cykle u kobiety, która wcze¶niej regularnie miesi±czkowa³a (postaæ wtórna). Do naturalnego wygasania czynno¶ci jajników dochodzi oko³o 50 roku ¿ycia. U kobiet m³odszych to patologia, wymagaj±ca leczenia. Powodem mo¿e byæ obni¿ona rezerwa komórek rozrodczych. Wówczas nawet perspektywa ci±¿y z in vitro jest w±tpliwa ( czytaj wiêcej na ten temat ).
U Polek menopauza (rozumiana jako ostatnia miesi±czka w ¿yciu) wystêpuje zwykle pomiêdzy 45. a 55. rokiem ¿ycia, ¶rednio w 51 roku ¿ycia. Zatrzymanie miesi±czkowania mo¿e zdarzyæ siê wcze¶niej. U czterdziestolatki zatrzymanie miesi±czki bywa objawem fizjologicznym. Warto jednak wyja¶niæ to z ginekologiem. Zreszt±, kobiecie w ka¿dym wieku, która przekwita, przyda siê nadzór specjalisty. Choæby po to, by z³agodziæ nieprzyjemne objawy typowe dla menopauzy ( czytaj: Menopauza nie przesta³a¶ byæ kobiet± ).
Je¶li nawet w twoim przypadku nie ma mowy o "braku miesi±czki", a "tylko" o opó¼nieniu lub cyklu owulacyjnym nieregularnym, zalecana jest wizyta u specjalisty. Przeciêtnie d³ugo¶æ cyklu miesi±czkowego u kobiety utrzymuje siê w przedziale 26-32 dni (liczymy od pierwszego dnia krwawienia). Niektóre panie maj± cykle 25-dniowe, inne trwaj±ce do 35 dni, a wci±¿ jest to norma. Je¶li jednak nie mie¶cisz siê w tym szerszym zakresie, porozmawiaj z ginekologiem koniecznie.
Nieregularne miesi±czki zdarzaj± siê fizjologicznie nastolatkom (w okresie do dwóch-trzech lat od pierwszej miesi±czki), a tak¿e paniom po czterdziestce, wchodz±cym w okresu oko³omenopauzalny. Niewielkie odstêpstwa od normy mog± byæ zwi±zane choæby z trybem ¿ycia (brak snu, podró¿, stres, nawet intensywne uprawianie sportu - to wszystko mo¿e przyspieszyæ lub opó¼niæ miesi±czkê). Nie uzasadnia to jednak w pe³ni bardzo du¿ych "skoków" d³ugo¶ci cyklu czy zatrzymania miesi±czki i wymaga wyja¶nienia. Cykl bezowulacyjny (gdy brak jajeczkowania, nie ma potem miesi±czki w spodziewanym terminie) nie powinien zdrowej kobiecie zdarzyæ siê czê¶ciej ni¿ raz - maksymalnie kilka razy w roku. Czy jest to jeszcze norma czy ju¿ nie - sprawê powinien rozstrzygn±æ lekarz. Odpowiednia diagnostyka mo¿e potwierdziæ, ¿e problem by³ przej¶ciowy, albo taka ju¿ "twoja uroda", niewykluczone jednak, ¿e poza badaniami ginekologicznymi niezbêdna bêdzie konsultacja u endokrynologa.
Czytaj: 12 pytañ o miesi±czkê
Brak miesi±czki: najczêstsze przyczyny
U kobiet, które stosuj± drastyczne diety odchudzaj±ce, niedo¿ywionych, nieracjonalnie siê od¿ywiaj±cych, zwolenniczek "¶mieciowego ¿arcia", czasem dochodzi do zatrzymania miesi±czki. Podobnie organizm mo¿e zareagowaæ na nadmiar kilogramów, oty³o¶æ. Dlaczego? Przyczyn± mo¿e byæ hormon kobiecy estrogen, który jest czê¶ciowo, poza jajnikami, wytwarzany w komórkach tkanki t³uszczowej. Kobiety z nadwag± mog± wiêc mieæ problemy przez nadprodukcjê estrogenu, te z niedowag±: niedobór hormonu. Skutek podobny: zachwianie proporcji miêdzy hormonami i w efekcie brak owulacji, a potem menstruacji.
Najczêstszym zaburzeniem endokrynologicznym u kobiet w wieku rozrodczym jest zespó³ policystycznych jajników (PCOS). Podstaw± rozpoznania PCOS s± zaburzenia miesi±czkowania w postaci cykli bezowulacyjnych. Towarzyszy mu zwiêkszone wydzielanie mêskich hormonów (zw³aszcza testosteronu), hormonu luteinizuj±cego (LH), oraz insuliny, a w jajnikach s± widoczne na usg typowe zmiany (jajniki s± powiêkszone, z obwodowo po³o¿onymi drobnymi pêcherzykami i hiperechogenicznym wnêtrzem, tzw. zrêbem jajnika). Je¶li rozpoznano u ciebie PCOS, a chcesz zostaæ mam±, nie zwlekaj zbytnio z macierzyñstwem, poniewa¿ mo¿e siê zdarzyæ, ¿e zaj¶cie w ci±¿ê bêdzie nieco trudniejsze i trwa³o d³u¿ej, ni¿ u kole¿anek. Bywa, ¿e konieczne bêdzie wywo³anie jajeczkowania, a czasem jedyn± metod±, która umo¿liwi ci zaj¶cie w ci±¿ê, jest in vitro.
Czytaj wiêcej o PCOS .
Je¶li z przyczyn zdrowotnych kobiecie trzeba usun±æ jajniki (choroba nowotworowa), wraz z ustaniem ich funkcji nie ma ju¿ miesi±czki, nie sa równie¿ produkowane ¿eñskie hormony. Stan ten nazywamy menopauz± lub kastracj± chirurgiczna. Bardzo typowe dla tej sytuacji s± bardzo burzliwe objawy braku estrogenów - podobne jak w naturalnej menopauzie ale o znacznie wiêkszym nasileniu - wymaga to wdro¿enia leczenia hormonalnego, o ile nie jest ono przeciwwskazane ze wzglêdu na chorobê zasadnicz±.
Ro¶nie ¶wiadomo¶æ znaczenia tarczycy dla naszego zdrowia. Wp³ywa bowiem ona na nasze samopoczucie, zdrowie i wygl±d. Nie inaczej bywa w kwestii miesi±czkowania. Niejednokrotnie za brak miesi±czki odpowiada nadczynno¶æ lub niedoczynno¶æ tarczycy. Niedoczynno¶æ mo¿e skutkowaæ zaburzeniami p³odno¶ci, a przede wszystkim problemami z donoszeniem ci±¿y. Objawia siê jednak zwykle nie tyle amenorrhe±, co miesi±czkami obfitymi, nieregularnymi. Uwaga! Choroby tarczycy, rzutuj±ce na p³odno¶æ, mog± jednak nie dawaæ ¿adnych objawów, st±d kobiety w wieku rozrodczym powinny skontrolowaæ jej funkcje, pamiêtaj±c, ¿e normy hormonów zwi±zanych z tarczyc± dla nich s± inne ni¿ dla ca³ej populacji (wiêcej na temat tarczycy, w tym o nowych normach TSH, w wywiadzie z endokrynologiem Ma³gorzat± Gietk±-Czernel ).
Gruczo³em, mniej znanym z tej strony, a zarazem maj±cym znacz±cy wp³yw na p³odno¶æ, jest przysadka mózgowa. Produkuje ona bowiem miêdzy innymi hormony FSH i LH, które reguluj± owulacjê. Gdy rozwinie siê w niej gruczolak, mo¿e doj¶æ do zahamowania, b±d¼ rozregulowania produkcji hormonów. Rozpoznawaniem i leczeniem takich problemów tak¿e zajmuje siê endokrynolog.
Pamiêtaj, ¿e miesi±czki nie ma wiele kobiet karmi±cych piersi±, gdy¿ wydzielany hormon prolaktyna, który pobudza produkcjê mleka, hamuje on tak¿e wydzielanie hormonów rozrodczych. Jednocze¶nie i karmi±ce matki zachodz± w ci±¿ê, st±d nie zapominaj o antykoncepcji, je¶li nie chcesz wkrótce byæ ponownie mam±.
Je¶li stosujesz antykoncepcjê hormonaln±, zw³aszcza wk³adkê wewn±trzmaciczn± z hormonami, zastrzyki, krwawienia mog± siê zatrzymaæ i nie powróciæ zaraz po zaprzestaniu antykoncepcji. Chocia¿ to normalne, u lekarza trzeba siê upewniæ, ¿e przyczyna nie jest inna.
Pierwotny brak miesi±czki
To, kiedy kobieta miesi±czkuje po raz pierwszy, zale¿y od wielu czynników, w tym genetycznych. Zwykle córki zaczynaj± miesi±czkowaæ nieco wcze¶niej ni¿ ich mamy, ale nie musi tak byæ. Kobieta ma prawo dojrzewaæ "we w³asnym tempie", ale zasadniczo diagnostykê pierwotnego braku miesi±czek rozpoczyna siê u szesnastolatki, je¶li do tego czasu nie pojawi³o siê pierwsze (nawet pojedyncze) krwawienie lub czternastolatki, je¶li nie obserwuje siê u niej cech rozpoczêtego procesu dojrzewania (powiêkszaj±ce siê gruczo³y piersiowe, choæby drobne ow³osienie ³onowe, itd.). Z nastolatk± trzeba udaæ siê do ginekologa, najlepiej specjalisty od dzieci i m³odzie¿y (s± specjalne poradnie przeznaczone dla nieletnich), by wykluczyæ problem genetyczny lub wadê rozwojow± macicy, pochwy.
Leczenie wtórnego, ale i pierwotnego, braku miesi±czki najczê¶ciej nie jest skomplikowane: wystarcz± odpowiednio dobrane tabletki hormonalne. Nie jest jednak tak zawsze, a sprawa bardziej siê komplikuje, je¶li planujesz powiêkszenie rodziny. Wówczas kluczow± rolê odgrywa czas. Zatem, je¶li cokolwiek ciê niepokoi w kwestiach miesi±czkowania, najlepiej jeszcze dzi¶ umów siê do lekarza.
Konsultacja: dr nauk med. Marzena Dêbska, ginekolog po³o¿nik, Szpital Bielañski w Warszawie, poradnia Dêbski Clinic
Te¿ nie masz miesi±czki? Popytaj na Forum Gazeta.pl:
Brak miesi±czki po tabletkach antykoncepcyjnych?
Kiedy okres po porodzie?
Brak miesi±czki po porodzie - mogê uprawiaæ seks?
Czytaj:
Jajniki, niepozorne ¼ród³o ¿ycia
Oblicz dni p³odne
Przysadka mózgowa - pó³ grama wielkiej mocy
POPULARNE
NAJNOWSZE
-
Izrael: Pojedyncza dawka szczepionki na COVID-19 okaza³a siê mniej skuteczna ni¿ my¶leli¶my - twierdz± specjali¶ci
-
COVID-19: Dlaczego w pierwszej kolejno¶ci nale¿y szczepiæ starszych
-
Pani Magda: Jestem po szczepieniu pierwsz± dawk±. Nie rozumiem do koñca, dlaczego za³apa³am siê do grupy zero
-
Kiedy mam szansê siê zaszczepiæ? Coraz trudniej o optymizm (stan na 22.01.2021)
-
Koronawirus wykryty w Afryce Po³udniowej. Mutacja, która niepokoi. Obawy co do skuteczno¶ci szczepionki
- Dzieci s± mniej podatne na COVID-19, ale zaka¿aj± czê¶ciej ni¿ doro¶li - potwierdzaj± du¿e badania
- COVID-19: Lek na zapalenie stawów tocilizumab - to by³y przedwczesne nadzieje
- 5G nie wywo³uje COVID-19, ale plotka rozprzestrzenia siê jak wirus
- Witamina E - wiêcej ni¿ witamina m³odo¶ci. W³a¶ciwo¶ci i skutki niedoboru witamy E
- Mutacje wirusa z Wielkiej Brytanii, Brazylii, Afryki Po³udniowej: czy s± gro¼ne i czy szczepionki bêd± skuteczne