BRAK MIESIĄCZKI, chociaż nie jesteś w ciąży i nie przechodzisz menopauzy? Diagnostyka konieczna

Nieregularne lub przedłużające się cykle, czy brak miesiączki - u kobiet w wieku rozrodczym to problem, którego nie można bagatelizować. Nie musi oznaczać wyłącznie trudności z zajściem w ciążę, ale i kłopot zdrowotny, np. z tarczycą, rzutujący na funkcjonowanie całego organizmu.

Sam brak miesiączki (łac. amenorrhea) nie jest chorobą, a objawem zaburzonej równowagi hormonalnej. Stan ten może mieć wiele przyczyn: być skutkiem niewłaściwego trybu życia, ale również poważnych, wymagających leczenia chorób.

Dołącz do serwisu Zdrowie na Facebooku!

Miesiączka spóźniona czy brak?

O braku miesiączki mówimy dopiero wtedy, gdy nie pojawiła się ona wcale u kobiety, która ukończyła 16 lat (postać pierwotna) lub nie było krwawienia przez trzy kolejne cykle u kobiety, która wcześniej regularnie miesiączkowała (postać wtórna). Do naturalnego wygasania czynności jajników dochodzi około 50 roku życia. U kobiet młodszych to patologia, wymagająca leczenia. Powodem może być obniżona rezerwa komórek rozrodczych. Wówczas nawet perspektywa ciąży z in vitro jest wątpliwa ( czytaj więcej na ten temat ).

U Polek menopauza (rozumiana jako ostatnia miesiączka w życiu) występuje zwykle pomiędzy 45. a 55. rokiem życia, średnio w 51 roku życia. Zatrzymanie miesiączkowania może zdarzyć się wcześniej. U czterdziestolatki zatrzymanie miesiączki bywa objawem fizjologicznym. Warto jednak wyjaśnić to z ginekologiem. Zresztą, kobiecie w każdym wieku, która przekwita, przyda się nadzór specjalisty. Choćby po to, by złagodzić nieprzyjemne objawy typowe dla menopauzy ( czytaj: Menopauza nie przestałaś być kobietą ).

Jeśli nawet w twoim przypadku nie ma mowy o "braku miesiączki", a "tylko" o opóźnieniu lub cyklu owulacyjnym nieregularnym, zalecana jest wizyta u specjalisty. Przeciętnie długość cyklu miesiączkowego u kobiety utrzymuje się w przedziale 26-32 dni (liczymy od pierwszego dnia krwawienia). Niektóre panie mają cykle 25-dniowe, inne trwające do 35 dni, a wciąż jest to norma. Jeśli jednak nie mieścisz się w tym szerszym zakresie, porozmawiaj z ginekologiem koniecznie.

Nieregularne miesiączki zdarzają się fizjologicznie nastolatkom (w okresie do dwóch-trzech lat od pierwszej miesiączki), a także paniom po czterdziestce, wchodzącym w okresu okołomenopauzalny. Niewielkie odstępstwa od normy mogą być związane choćby z trybem życia (brak snu, podróż, stres, nawet intensywne uprawianie sportu - to wszystko może przyspieszyć lub opóźnić miesiączkę). Nie uzasadnia to jednak w pełni bardzo dużych "skoków" długości cyklu czy zatrzymania miesiączki i wymaga wyjaśnienia. Cykl bezowulacyjny (gdy brak jajeczkowania, nie ma potem miesiączki w spodziewanym terminie) nie powinien zdrowej kobiecie zdarzyć się częściej niż raz - maksymalnie kilka razy w roku. Czy jest to jeszcze norma czy już nie - sprawę powinien rozstrzygnąć lekarz. Odpowiednia diagnostyka może potwierdzić, że problem był przejściowy, albo taka już "twoja uroda", niewykluczone jednak, że poza badaniami ginekologicznymi niezbędna będzie konsultacja u endokrynologa.

Czytaj: 12 pytań o miesiączkę

Brak miesiączki: najczęstsze przyczyny

U kobiet, które stosują drastyczne diety odchudzające, niedożywionych, nieracjonalnie się odżywiających, zwolenniczek "śmieciowego żarcia", czasem dochodzi do zatrzymania miesiączki. Podobnie organizm może zareagować na nadmiar kilogramów, otyłość. Dlaczego? Przyczyną może być hormon kobiecy estrogen, który jest częściowo, poza jajnikami, wytwarzany w komórkach tkanki tłuszczowej. Kobiety z nadwagą mogą więc mieć problemy przez nadprodukcję estrogenu, te z niedowagą: niedobór hormonu. Skutek podobny: zachwianie proporcji między hormonami i w efekcie brak owulacji, a potem menstruacji.

Najczęstszym zaburzeniem endokrynologicznym u kobiet w wieku rozrodczym jest zespół policystycznych jajników (PCOS). Podstawą rozpoznania PCOS są zaburzenia miesiączkowania w postaci cykli bezowulacyjnych. Towarzyszy mu zwiększone wydzielanie męskich hormonów (zwłaszcza testosteronu), hormonu luteinizującego (LH), oraz insuliny, a w jajnikach są widoczne na usg typowe zmiany (jajniki są powiększone, z obwodowo położonymi drobnymi pęcherzykami i hiperechogenicznym wnętrzem, tzw. zrębem jajnika). Jeśli rozpoznano u ciebie PCOS, a chcesz zostać mamą, nie zwlekaj zbytnio z macierzyństwem, ponieważ może się zdarzyć, że zajście w ciążę będzie nieco trudniejsze i trwało dłużej, niż u koleżanek. Bywa, że konieczne będzie wywołanie jajeczkowania, a czasem jedyną metodą, która umożliwi ci zajście w ciążę, jest in vitro.

Czytaj więcej o PCOS .

Jeśli z przyczyn zdrowotnych kobiecie trzeba usunąć jajniki (choroba nowotworowa), wraz z ustaniem ich funkcji nie ma już miesiączki, nie sa również produkowane żeńskie hormony. Stan ten nazywamy menopauzą lub kastracją chirurgiczna. Bardzo typowe dla tej sytuacji są bardzo burzliwe objawy braku estrogenów - podobne jak w naturalnej menopauzie ale o znacznie większym nasileniu - wymaga to wdrożenia leczenia hormonalnego, o ile nie jest ono przeciwwskazane ze względu na chorobę zasadniczą.

Rośnie świadomość znaczenia tarczycy dla naszego zdrowia. Wpływa bowiem ona na nasze samopoczucie, zdrowie i wygląd. Nie inaczej bywa w kwestii miesiączkowania. Niejednokrotnie za brak miesiączki odpowiada nadczynność lub niedoczynność tarczycy. Niedoczynność może skutkować zaburzeniami płodności, a przede wszystkim problemami z donoszeniem ciąży. Objawia się jednak zwykle nie tyle amenorrheą, co miesiączkami obfitymi, nieregularnymi. Uwaga! Choroby tarczycy, rzutujące na płodność, mogą jednak nie dawać żadnych objawów, stąd kobiety w wieku rozrodczym powinny skontrolować jej funkcje, pamiętając, że normy hormonów związanych z tarczycą dla nich są inne niż dla całej populacji (więcej na temat tarczycy, w tym o nowych normach TSH, w wywiadzie z endokrynologiem Małgorzatą Gietką-Czernel ).

Gruczołem, mniej znanym z tej strony, a zarazem mającym znaczący wpływ na płodność, jest przysadka mózgowa. Produkuje ona bowiem między innymi hormony FSH i LH, które regulują owulację. Gdy rozwinie się w niej gruczolak, może dojść do zahamowania, bądź rozregulowania produkcji hormonów. Rozpoznawaniem i leczeniem takich problemów także zajmuje się endokrynolog.

Pamiętaj, że miesiączki nie ma wiele kobiet karmiących piersią, gdyż wydzielany hormon prolaktyna, który pobudza produkcję mleka, hamuje on także wydzielanie hormonów rozrodczych. Jednocześnie i karmiące matki zachodzą w ciążę, stąd nie zapominaj o antykoncepcji, jeśli nie chcesz wkrótce być ponownie mamą.

Jeśli stosujesz antykoncepcję hormonalną, zwłaszcza wkładkę wewnątrzmaciczną z hormonami, zastrzyki, krwawienia mogą się zatrzymać i nie powrócić zaraz po zaprzestaniu antykoncepcji. Chociaż to normalne, u lekarza trzeba się upewnić, że przyczyna nie jest inna.

Pierwotny brak miesiączki

To, kiedy kobieta miesiączkuje po raz pierwszy, zależy od wielu czynników, w tym genetycznych. Zwykle córki zaczynają miesiączkować nieco wcześniej niż ich mamy, ale nie musi tak być. Kobieta ma prawo dojrzewać "we własnym tempie", ale zasadniczo diagnostykę pierwotnego braku miesiączek rozpoczyna się u szesnastolatki, jeśli do tego czasu nie pojawiło się pierwsze (nawet pojedyncze) krwawienie lub czternastolatki, jeśli nie obserwuje się u niej cech rozpoczętego procesu dojrzewania (powiększające się gruczoły piersiowe, choćby drobne owłosienie łonowe, itd.). Z nastolatką trzeba udać się do ginekologa, najlepiej specjalisty od dzieci i młodzieży (są specjalne poradnie przeznaczone dla nieletnich), by wykluczyć problem genetyczny lub wadę rozwojową macicy, pochwy.

Leczenie wtórnego, ale i pierwotnego, braku miesiączki najczęściej nie jest skomplikowane: wystarczą odpowiednio dobrane tabletki hormonalne. Nie jest jednak tak zawsze, a sprawa bardziej się komplikuje, jeśli planujesz powiększenie rodziny. Wówczas kluczową rolę odgrywa czas. Zatem, jeśli cokolwiek cię niepokoi w kwestiach miesiączkowania, najlepiej jeszcze dziś umów się do lekarza.

Konsultacja: dr nauk med. Marzena Dębska, ginekolog położnik, Szpital Bielański w Warszawie, poradnia Dębski Clinic

Też nie masz miesiączki? Popytaj na Forum Gazeta.pl:
Brak miesiączki po tabletkach antykoncepcyjnych?
Kiedy okres po porodzie?
Brak miesiączki po porodzie - mogę uprawiać seks?

Czytaj:

Jajniki, niepozorne źródło życia

Oblicz dni płodne

Przysadka mózgowa - pół grama wielkiej mocy