Miesiączka (okres, menstruacja) - co to jest i jak przebiega?

mmr 05.04.2017 15:29

Miesiączka - lub jej brak - to nieodłączny element życia kobiety. Jest jednym z etapów cyklu menstruacyjnego. Miesiączka może przysparzać dyskomfortu, jednak warto pamiętać o tym, że jest oznaką zdrowia.

Miesiączka pojawia się w wyniku zmian stężenia hormonów płciowych

gregory_lee / iStock

Miesiączka: co to jest?

Miesiączka (zwana także menstruacją i krwawieniem miesięcznym oraz, potocznie, okresem) to cykliczne zjawisko zachodzące w organizmie kobiety, które polega na złuszczaniu się nabłonka macicy, czyli endometrium. W wyniku złuszczania endometrium pojawia się krwawienie trwające przez kilka dni - w tym czasie kobieta traci od 50 do 150 mililitrów krwi. Miesiączka pojawia się raz na około 28 dni i trwa mniej więcej cztery doby. Warto jednak pamiętać, że cykle miesiączkowe mogą się różnić długością i być nieregularne, szczególnie w pierwszych latach miesiączkowania oraz przed menopauzą. Samej miesiączce dość często towarzyszą bóle brzucha wynikające ze skurczów macicy. Cały cykl miesięczny skutkuje zmianami w środowisku pochwy, gruczołach piersiowych, temperaturze ciała, układzie krążenia, a także w układzie nerwowym i nastroju. Kliknij tutaj, żeby dowiedzieć się więcej o cyklu miesięcznym.

Dołącz do Zdrowia na Facebooku!

Zdrowa kobieta miesiączkuje od około 12-13 roku życia (to wartość średnia; pierwsza miesiączka powinna się pojawić między 9 a 16 rokiem życia) aż do menopauzy, która występuje zwykle w wieku 45-55 lat. Bardzo wczesne pojawienie się okresu lub jego brak powinny nas skłonić do wizyty u lekarza (dowiedz się, jak wygląda wizyta u ginekologa krok po kroku).

Pierwszy okres to tzw. menarche; jest kluczowym elementem dziewczęcego dojrzewania płciowego (więcej o nim tutaj). Mianem menopauzy określa się ostatnią miesiączkę w życiu kobiety - więcej informacji o menopauzie znajdziesz tu. "Normalne" dłuższe przerwy w menstruowaniu następują w wyniku przyjmowania hormonalnych środków antykoncepcyjnych, ciąży i laktacji. Wszystkie inne mogą sygnalizować zaburzenia i wymagają wizyty u ginekologa.

Przeczytaj: Laktacja i owulacja - kiedy spodziewać się pierwszej miesiączki po porodzie?

Miesiączka: jak to działa?

Jak przebiega miesiączka? Złuszczanie się nabłonka macicy (endometrium) jest uwarunkowane przez zmiany stężenia hormonów płciowych, czyli progesteronu i estrogenów. Wahania hormonów sterowane są komunikacją między jajnikami (gonadami żeńskimi), przednim płatem przysadki mózgowej i podwzgórzem. Podwzgórze wysyła sygnał do przysadki, a ta przystępuje do produkcji hormonu folikulotropowego (FSH) i luteinizującego (LH). Na FSH reaguje jajnik, w którym dojrzewa pęcherzyk Graafa. W pęcherzyku Graafa rozwija się komórka jajowa. Równocześnie jajniki produkują estrogeny, dzięki którym endometrium się pogrubia - tak macica przygotowuje się na ewentualne zagnieżdżenie się w niej zapłodnionej komórki jajowej. Pęcherzyk Graafa w końcu pęka, a ukryta w nim dotychczas komórka jajowa wydostaje się i zmierza jajowodem do macicy. Pęknięty pęcherzyk Graafa pod wpływem LH przeistacza się w ciałko żółte, które wytwarza progesteron. Pod jego wpływem błona śluzowa macicy jeszcze się pogrubia. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, błona śluzowa zaczyna się złuszczać i jest wydalana na zewnątrz przez pochwę - stąd krwawienie menstruacyjne. To nie tylko krew, lecz także wspomniana błona śluzowa oraz resztki śluzu z dróg rodnych.

Przeczytaj: "Trudne dni" zdecydowanie za trudne? Kiedy miesiączka za bardzo daje się we znaki

Miesiączka: środki higieniczne

Krew miesięczna nie powinna wydzielać brzydkiego zapachu, jeśli utrzymujemy odpowiednią higienę osobistą. Nieprzyjemnie może pachnieć na przykład długo nie wymieniana podpaska. Sklepy pękają w szwach od środków higienicznych dla kobiet - podpasek, tamponów, nawet kubeczków menstruacyjnych. Wybór należy do nas - wszystko zależy od tego, z czym czujemy się komfortowo. Każda z metod powinna być jednak stosowana z zachowaniem zasad higieny!

Zobacz: Tampony niebezpieczne? Prof. Dębski: mało prawdopodobne!

Miesiączka: zaburzenia

Najoczywistsza przyczyna braku miesiączki to ciąża - "normalna" lub patologiczna, czyli pozamaciczna. Nieobecność menstruacji może być spowodowana wieloma czynnikami, na przykład stresem, dietą czy zbytnim wysiłkiem fizycznym. W grę wchodzą także poważniejsze zaburzenia i choroby. Więcej o możliwych przyczynach braku miesiączki przeczytasz tutaj.