Miesiączka (zwana także menstruacją i krwawieniem miesięcznym oraz, potocznie, okresem) to cykliczne zjawisko zachodzące w organizmie kobiety, które polega na złuszczaniu się nabłonka macicy, czyli endometrium. W wyniku złuszczania endometrium pojawia się krwawienie trwające przez kilka dni - w tym czasie kobieta traci od 50 do 150 mililitrów krwi. Miesiączka pojawia się raz na około 28 dni i trwa mniej więcej cztery doby. Warto jednak pamiętać, że cykle miesiączkowe mogą się różnić długością i być nieregularne, szczególnie w pierwszych latach miesiączkowania oraz przed menopauzą. Samej miesiączce dość często towarzyszą bóle brzucha wynikające ze skurczów macicy. Cały cykl miesięczny skutkuje zmianami w środowisku pochwy, gruczołach piersiowych, temperaturze ciała, układzie krążenia, a także w układzie nerwowym i nastroju. Kliknij tutaj, żeby dowiedzieć się więcej o cyklu miesięcznym.
Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Zdrowa kobieta miesiączkuje od około 12-13 roku życia (to wartość średnia; pierwsza miesiączka powinna się pojawić między 9 a 16 rokiem życia) aż do menopauzy, która występuje zwykle w wieku 45-55 lat. Bardzo wczesne pojawienie się okresu lub jego brak powinny nas skłonić do wizyty u lekarza (dowiedz się, jak wygląda wizyta u ginekologa krok po kroku).
Pierwszy okres to tzw. menarche; jest kluczowym elementem dziewczęcego dojrzewania płciowego (więcej o nim tutaj). Mianem menopauzy określa się ostatnią miesiączkę w życiu kobiety - więcej informacji o menopauzie znajdziesz tu. "Normalne" dłuższe przerwy w menstruowaniu następują w wyniku przyjmowania hormonalnych środków antykoncepcyjnych, ciąży i laktacji. Wszystkie inne mogą sygnalizować zaburzenia i wymagają wizyty u ginekologa.
Przeczytaj: Laktacja i owulacja - kiedy spodziewać się pierwszej miesiączki po porodzie?
Jak przebiega miesiączka? Złuszczanie się nabłonka macicy (endometrium) jest uwarunkowane przez zmiany stężenia hormonów płciowych, czyli progesteronu i estrogenów. Wahania hormonów sterowane są komunikacją między jajnikami (gonadami żeńskimi), przednim płatem przysadki mózgowej i podwzgórzem. Podwzgórze wysyła sygnał do przysadki, a ta przystępuje do produkcji hormonu folikulotropowego (FSH) i luteinizującego (LH). Na FSH reaguje jajnik, w którym dojrzewa pęcherzyk Graafa. W pęcherzyku Graafa rozwija się komórka jajowa. Równocześnie jajniki produkują estrogeny, dzięki którym endometrium się pogrubia - tak macica przygotowuje się na ewentualne zagnieżdżenie się w niej zapłodnionej komórki jajowej. Pęcherzyk Graafa w końcu pęka, a ukryta w nim dotychczas komórka jajowa wydostaje się i zmierza jajowodem do macicy. Pęknięty pęcherzyk Graafa pod wpływem LH przeistacza się w ciałko żółte, które wytwarza progesteron. Pod jego wpływem błona śluzowa macicy jeszcze się pogrubia. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, błona śluzowa zaczyna się złuszczać i jest wydalana na zewnątrz przez pochwę - stąd krwawienie menstruacyjne. To nie tylko krew, lecz także wspomniana błona śluzowa oraz resztki śluzu z dróg rodnych.
Przeczytaj: "Trudne dni" zdecydowanie za trudne? Kiedy miesiączka za bardzo daje się we znaki
Krew miesięczna nie powinna wydzielać brzydkiego zapachu, jeśli utrzymujemy odpowiednią higienę osobistą. Nieprzyjemnie może pachnieć na przykład długo nie wymieniana podpaska. Sklepy pękają w szwach od środków higienicznych dla kobiet - podpasek, tamponów, nawet kubeczków menstruacyjnych. Wybór należy do nas - wszystko zależy od tego, z czym czujemy się komfortowo. Każda z metod powinna być jednak stosowana z zachowaniem zasad higieny!
Zobacz: Tampony niebezpieczne? Prof. Dębski: mało prawdopodobne!
Najoczywistsza przyczyna braku miesiączki to ciąża - "normalna" lub patologiczna, czyli pozamaciczna. Nieobecność menstruacji może być spowodowana wieloma czynnikami, na przykład stresem, dietą czy zbytnim wysiłkiem fizycznym. W grę wchodzą także poważniejsze zaburzenia i choroby. Więcej o możliwych przyczynach braku miesiączki przeczytasz tutaj.
Okres co trzy tygodnie to wciąż norma. Kiedy wówczas są dni płodne? Ginekolog wyjaśnia