Zaburzenia trawienia - na czym polega trawienie pokarmów?
Zacznijmy od definicji samego trawienia. Jest to proces fizycznego i chemicznego przetworzenia pokarmu w ten sposób, aby organizm mógł wchłonąć składniki odżywcze w nim zawarte. Jest to długi proces, który zaczyna się już w jamie ustnej. Tam pokarm jest rozgryzany, rozdrabniany na mniejsze kawałki oraz mieszany ze śliną, która pomaga w uzyskaniu odpowiedniej konsystencji. Rozdrobnienie pokarmu jest potrzebne, aby większa jego powierzchnia była dostępna dla enzymów trawiennych, a ponadto, łatwiej go wtedy przełknąć. Ślina, która wydziela się na skutek podrażnienia receptorów smakowych przez pokarm, zawiera enzym o nazwie amylaza, który wstępnie trawi węglowodany. Zamienia skrobię oraz glikogen w dwucukry. Jednocześnie do trawienia pokarmu przygotowuje się żołądek i trzustka, poprzez zwiększone wydzielanie soków trawiennych: soku żołądkowego oraz soku trzustkowego. Aktywizują się pod wpływem impulsów płynących z mózgu, a motywowanych przez zmysł smaku i wzroku.
Pokarm przedostaje się do żołądka przez przełyk, który zbudowany jest w ten sposób, że nie pozwala na cofanie się pokarmu. To znajdujący się na końcu mięsień zwieracza spustu zatrzymuje treść pokarmową w żołądku. Tam zaczyna się kolejny etap trawienia miazgi pokarmowej. Sok żołądkowy, zawierający dwa enzymy trawienne: peptynę i lipazę, dzięki czemu rozkłada białka i rozpoczyna trawienie tłuszczu. Następnie pokarm przesuwany jest do dwunastnicy, gdzie z kolei sok trzustkowy rozkłada węglowodany, tłuszcze, białka i kwasy nukleinowe. Tutaj także pojawia się żółć, wydzielana przez wątrobę. Pełni kluczową rolę w ostatecznym strawieniu tłuszczów oraz umożliwia wchłanianie witamin A, D, E i K. Dzięki perystaltyce układu pokarmowego strawiony już pokarm przesuwany jest dalej do kolejnych odcinków jelita cienkiego, gdzie następuje wchłanianie składników odżywczych poprzez sieć kosmków jelitowych. A stamtąd odbiera je krew i rozprowadza po organizmie. Niestrawione resztki przesuwane są do jelita grubego i zagęszczane poprzez zwrotne wchłanianie wody i soli mineralnych. W jelicie grubym powstaje teraz kał, wydalany następnie na zewnątrz.
Zaburzenia trawienia - objawy
Niestrawność objawia się szeregiem dolegliwości, takich jak:
- uczucie ciężkości w żołądku
- uczucie zalegania pokarmu w brzuchu
- poczucie sytości, pojawiające się szybko, nawet już na początku jedzenia
- ból lub pieczenie w żołądku
Najczęściej takie objawy związane są z przejedzeniem lub niewłaściwym składem pokarmów i dość szybko mijają. Ale jeżeli do objawów dołączają się: silne bóle brzucha, zgaga, odbijanie się, wzdęcia, nudności, wymioty, a także biegunka lub przeciwnie długotrwałe zaparcia, może to świadczyć o poważniejszych zaburzeniach żołądkowo-jelitowych.
Zaburzenia trawienia - przyczyny
Zaburzenia trawienia to wszelkie nieprawidłowości pojawiające się w procesie przetwarzania pokarmu, szczególnie w pierwszym etapie. Objawiają się uczuciem pełności w żołądku, któremu towarzyszą odbijanie się, zgaga, czasami również pieczenie, ból brzucha, a nawet senność.
Zaburzenia trawienia mogą mieć przyczyny dwojakiego rodzaju: organiczne i czynnościowe.
- Przyczyny organiczne zaburzeń trawienia to schorzenia pierwszego odcinka układu pokarmowego, czyli przełyku, żołądka i dwunastnicy, takie jak zapalenie przełyku, nieżyt żołądka, refluks żołądkowo-przełykowy oraz wrzody żołądka i dwunastnicy, zapalenie jelit, nowotwory żołądka i jelit i inne.
- Przyczyny czynnościowe zaburzeń trawienia to różne zaburzenia perystaltyki układu pokarmowego, powodujące zbyt wolne przesuwanie się pokarmu i opóźnione opróżnianie żołądka. A także zarzucanie treści pokarmowych z powrotem do przełyku, co dzieje się przy refluksie żołądkowo-przełykowym. Do zaburzeń trawienia prowadzi także nadmierne wydzielanie kwasów żołądkowych, które powodują nadżerki w ściankach narządu. Błona śluzowa przewodu pokarmowego może także zostać podrażniona przez składniki pokarmu i temperaturę, czy też przez niewłaściwą konsystencję masy pokarmowej, spowodowaną zaburzeniami w wydzielaniu śliny oraz niedokładnym przeżuwaniem.
Najczęstsze przyczyny zaburzeń trawienia tkwią w niewłaściwej diecie i w naszym stylu życia. To nadmiar ciężkostrawnych składników w pożywieniu, tłuste i pozbawione błonnika dania są trudne do strawienia i zalegają w żołądku. Szczególnie, gdy zjadane są w zbyt dużych porcjach na raz. Zaburzeniom trawienia sprzyja nieregularność posiłków, nadmiar wysokoprzetworzonej, sztucznie konserwowanej żywności. Do zaburzeń trawienia dochodzi także, gdy dania są niewłaściwie przygotowane, np. niedogotowane, smażone na złym tłuszczu, niedoprawione itp. Zaburzenia trawienia to także efekt zbyt szybkiego jedzenia, stresu i braku aktywności fizycznej.
Zaburzenia trawienia - leczenie
Zwykłe zaburzenia trawienia, spowodowane przejedzeniem lub ciężkostrawnym posiłkiem można zwalczać domowymi sposobami, za pomocą preparatów na bazie ziół, które działają żółciotwórczo, osłonowo na żołądek lub zwiększają produkcję soków trawiennych, a także rozluźniają i uspakajają. To, między innymi, mięta, rumianek, prawoślaz, dziurawiec, mniszek lekarski i cały szereg innych ziół wspierających trawienie.
Koniecznie należy przyjrzeć się swojej diecie. Czy jest odpowiednio urozmaicona, czy zawiera błonnik pokarmowy, a więc ile zjadamy warzyw i owoców oraz pełnoziarnistych produktów spożywczych. Pomocne jest picie lub jedzenie produktów zawierających bakterie wspierające proces trawienia, czyli jogurtów, kefiru. Do posiłku pijmy dużo wody, zamiast napojów słodzonych i gazowanych. Należy ograniczyć ilość tłuszczu oraz soli i cukru w żywności. A także zrezygnować z używek. Do potraw dobrze jest dodawać zioła poprawiające trawienie, takie jak kminek, bazylia, kolendra, tymianek, estragon i inne. Zadbajmy o prawidłowe nawyki żywieniowe, o regularność posiłków, ograniczmy objadanie się i wszelkie przekąski. Jedząc, należy dokładnie przeżuwać pokarm, jeść bez pośpiechu i w miarę w komfortowych warunkach. No i ruch, i jeszcze raz ruch fizyczny, który rozpędza trawienie i wspiera perystaltykę jelit.
Poważne zaburzenia trawienia, nasilające się i powodujące nagły spadek wagi, zaburzenia lub ból w trakcie połykania, krwawienia z przewodu pokarmowego, przewlekłe wymioty czy biegunki wymagają wizyty u lekarza i odpowiednich badań diagnostycznych.
