Perystaltyka - to odruch mięśniowo-nerwowy, przesuwający trawiony pokarm wzdłuż przewodu pokarmowego. Naprzemienne skurcze i rozkurcze mięśni gładkich przepychają treść pokarmową przez cały organizm. Mają także za zadanie mieszać i rozdrabniać trawiony pokarm. O perystaltyce mówimy w kontekście całego przewodu pokarmowego, proces zaczyna się już w przełyku, a kończy w odbytnicy. Na każdym etapie tej drogi panują nieco inne warunki, więc i charakter ruchów perystaltycznych nieco się różni.
Perystaltyka jelit
W jelicie cienkim trawione i wchłaniane są węglowodany, białka, tłuszcze, witaminy oraz minerały. Jeżeli perystaltyka zostanie tutaj przyspieszona, jelita nie zdążą wchłonąć składników odżywczych w odpowiedniej ilości i może dojść do niedoborów pokarmowych w organizmie.
W jelicie grubym natomiast mamy do czynienia z dwoma rodzajami ruchów. Te pierwsze to ruchy mieszające - sprawiają, że jelita szybciej wchłaniają wodę i elektrolity oraz zagęszczają kał. A drugie - to silne skurcze, pojawiające się 2-3 razy dziennie, przepychające uformowany kał w kierunku odbytnicy.
Zaburzenia perystaltyki jelit
Wśród przyczyn zaburzeń perystaltyki wymienia się:
- choroby jamy brzusznej: stany zapalne w obrębie jamy brzusznej, np. zapalenie wyrostka robaczkowego, wrzodziejące zapalenie jelita grubego i inne
- choroby neurologiczne: gdy działanie ośrodkowego lub autonomicznego układu nerwowego jest upośledzone, jak na przykład przy stwardnieniu rozsianym czy stwardnieniu zanikowym bocznym
- choroby hormonalne: np. cukrzyca, choroby tarczycy
- zaburzenia emocjonalne i stres: poprzez autonomiczny układ nerwowy nasze stresy wpływają na działanie jelit; odczuwamy to jako tzw. nerwobóle, albo zaczyna trapić nas biegunka
- zażywane leki: istnieje wiele preparatów zaburzających pracę jelit, jak choćby antybiotyki, zabijające florę bakteryjną
- niewłaściwą dietę: zbyt mało błonnika w jedzeniu, brak właściwego nawodnienia organizmu, mała aktywność fizyczna
- zespół jelita drażliwego
Objawy zaburzeń perystaltyki jelit
Najbardziej optymalna szybkość, z jaką układ pokarmowy powinien przesuwać trawione pożywienie, wynosi od 2 do 25 cm/s. Ten proces mogą zaburzyć różne czynniki, od schorzeń po przysłowiowe nerwy.
Generalnie zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego to:
- nadmierna perystaltyka jelit, objawiająca się silnymi bólami brzucha, biorącymi się z nadmiernych skurczów mięśni oraz biegunką
- zmniejszona perystaltyka jelit (tzw. leniwe jelito), prowadząca do zaparć i nadmiernej produkcji gazów, z bólami brzucha, powodowanymi przez nacisk zalegających mas kałowych w jelitach
- zahamowanie perystaltyki - dochodzi do tego, gdy światło jelita zostaje zamknięte w wyniku np. guza nowotworowego w jelitach lub silnego stanu zapalnego, związanego np. z pęknięciem jelita. Jest to stan zagrażający życiu.
- wsteczna perystaltyka - wymioty, np. w wyniku zatrucia pokarmowego
Leczenie zaburzeń perystaltyki jelit
Leczy się przede wszystkim przyczynę zaburzenia, czyli choroby, leżące u podstaw dolegliwości. Jeżeli jednak za zaburzeniami nie stoi żadna poważna choroba, to być może poradzimy sobie z problemem zmieniając nawyki żywieniowe i tryb życia na bardziej aktywny. Pamiętać także należy o piciu co najmniej 2 litrów płynów dziennie. Posiłki powinny być spożywane regularnie, a ich skład dostosowany do potrzeb organizmu.
