To nie moja wina, że tyję i nie mogę schudnąć?

Nadwagę można odziedziczyć. Nie trzeba poważnych analiz naukowych, ani prześwietlania ludzkiego genomu, by zaobserwować, że w niektórych rodzinach jest moc grubasów. Za dużo ważył dziadek, pradziadek, mama, ty nie odstajesz od krewniaków, a twoja latorośl już jest pulchniejsza od rówieśników...

Niestety, terapie genowe, zapewniające ciało modelki, to nadal odległa przyszłość. Wciąż otwarte pozostaje też pytanie, czy pomogą kiedykolwiek. Wprawdzie odkryto geny podejrzewane o sprzyjanie nadmiernemu apetytowi i wywoływanie zaburzeń w ośrodku mózgu, odpowiedzialnym za uczucie głodu i sytości, ale one same nie przesądzają jeszcze o naszym wyglądzie.

Obciążeni i szczupli

Wśród osób, które mają niechciane geny, są ludzie szczupli. Jak to możliwe? Nie mogą wprawdzie powstrzymać się przed jedzeniem, ale opychają się surówkami, a każdy wałeczek tłuszczu rozwałkowują, na bieżąco, w siłowni. Ich otyli krewni zazwyczaj już od dzieciństwa nieprawidłowo się odżywiali, a ze wszystkich sportów preferują skakanie pilotem po kanałach telewizyjnych. Wielu lekarzy przychyla się więc do teorii, że dziedziczna jest nie tyle nadwaga, co złe nawyki. Dziecko tuczone niemal od narodzin, karmione tłusto i niezdrowo, raczej nie ucieknie od przeznaczenia.

Nie ma cudów...

Zatem, jeśli należysz do rodziny "szczupłych inaczej", nie czekaj na cud, tylko zawalcz o siebie i kolejne pokolenia. Nie ma sensu oglądanie się z zazdrością na szczuplejszych znajomych, bezkarnie popełniających błędy dietetyczne. Dla ciebie racjonalna dieta i regularne ćwiczenia fizyczne (co najmniej 3 razy w tygodniu, a najlepiej codziennie, po 30 minut do godziny) to sposób na całe życie.

Pamiętaj, że największy wpływ na wygląd i zdrowie tradycyjnej polskiej rodziny mają kobiety. Rządząc w kuchni, możesz uchronić bliskich przed wieloma zdrowotnymi konsekwencjami otyłości. Nie zmuszaj dzieci, by zjadały wszystko, co nałożysz im na talerz (chyba, że odmawiają wyłącznie zjedzenia surówek). Postaraj się, by wasze talerze nie były zbyt duże. Nie zachwycaj się pulchnymi ramionkami kilkulatki, gdyż u nastolatki będą już źródłem cierpienia.

To "po dziecku"?

Ciąża to często moment przełomowy dla kobiet ze skłonnością do tycia. Oczekując dziecka wielu przyszłym mamom puszczają hamulce. Jedzą za dwóch, dokładnie to, na co mają ochotę. Oczywiście, w ciąży nie można się głodzić. Zarazem maleństwo, które w tobie rośnie, nie potrzebuje tony chipsów. Porozmawiaj z położnikiem, jak walczyć z głodem, by najlepiej przysłużyć się dziecku. Pamiętaj, że nadmiar kilogramów zdobytych w ciąży czasem pozostaje już jako balast do końca życia.

Czytaj także:

Choroby tarczycy, a ciąża

Gen w rozmiarze XXL

Wśród osób z nadwagą wiele upatruje winowajcy w zbyt wolnej przemianie materii. Poniekąd słusznie. Według tzw. teorii termogenezy wszystkie organizmy można przyrównać do pieców o różnych możliwościach. Jeden spala wszystko, co do niego wpadnie, rozgrzewa się do gorąca, a potem wydziela mnóstwo energii. Drugi funkcjonuje gorzej: tli się tylko i pozostaje chłodny.

Osoby otyłe to piece o słabym ogniu: niezdolne do spalenia i zamiany wszystkich kalorii w energię cieplną. Pozostałe kalorie odkładają się w postaci tkanki tłuszczowej. Proces jest nasilony, gdy organizm nadmiernie produkuje enzym zwany lipazą lipoproteinową (LPL). Naukowcy odkryli, że u osób otyłych enzym zbyt gorliwie wykonuje swoją pracę i zapasy tłuszczu są zdecydowanie większe niż potrzeby.

Spalamy!

Co możesz zrobić, gdy jesteś piecem leniwym? Bardzo wiele: ćwiczyć, ćwiczyć i jeszcze raz ćwiczyć. Wyłącznie komórki mięśniowe są zdolne do efektywnego spalania tkanki tłuszczowej. Za mała masa mięśni może sprzyjać nadwadze. Wybór i intensywność treningów zależy od wielu czynników: dotychczasowej aktywności fizycznej (wysiłek trzeba zwiększać stopniowo), ogólnej kondycji, wieku, a przede wszystkim stanu zdrowia. Dla zdrowych każdy sport jest dobry. Chorzy powinni skonsultować się z lekarzem prowadzącym.

Wyluzuj na basenie

Jeśli twój kręgosłup nie jest w formie, pomyśl o pływaniu. Jeśli nie możesz korzystać z basenu, gdyż masz skłonność do infekcji dróg moczowych, postaw na biegi, albo rower. Jeśli twoje sadło jest nieregularnie rozłożone i myślisz raczej o ćwiczeniach na konkretne partie mięśni, odwiedź siłownię.

Czytaj także: Aktywność fizyczna - co ci to da?

W organizmie człowieka zachodzi tysiące procesów metabolicznych, które mogą sprzyjać tyciu. Wspomniana wcześniej nadprodukcja enzymu LPL to tylko jeden z przykładów. Większość zaburzeń przemiany materii pojawiających się u osób dorosłych nie wiąże się z jakimiś poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, jednak może prowadzić do nadwagi.

Jeśli miewasz często zaparcia i wzdęcia, a na biodrach i udach błyskawicznie tworzą się charakterystyczne wałeczki, możliwe, że twój organizm ma problem z zamianą tłuszczu w energię. Przy zwolnionej przemianie materii charakterystyczny jest także szybki powrót do wagi wyjściowej po zakończeniu diety odchudzającej, a nawet ekspresowe przekraczanie ilości kilogramów sprzed kuracji (efekt jo-jo).

Błonnikowa moc

Nie masz lekko. Bez usprawnienia pracy układu pokarmowego nie osiągniesz wymarzonej sylwetki. Nie dla ciebie także krótka kuracja, a potem powrót do starych nawyków. Przy problemach metabolicznych konieczne jest trwałe racjonalne odżywianie, połączone z fizyczną aktywnością.

Twoja dieta powinna obfitować w błonnik, który nie tylko zmniejsza uczucie głodu, ale przede wszystkim skutecznie i dokładnie sprząta w jelitach. Znajdziesz go w sporych ilościach w otrębach, pełnoziarnistym pieczywie, kaszach, owocach oraz warzywach.

Czytaj: wszystko o błonniku

Zielenina to jest to!

Skoro twój organizm ma trudności z przyswajaniem tłuszczów zwierzęcych, warto przerzucić się na tłuszcze roślinne. Nie zapominaj o tzw. kwasach tłuszczowych omega, których wyśmienitym źródłem są ryby. Od nich na pewno nie przytyjesz.

Poprawie przemiany materii sprzyjają wyciągi ziołowe: z kawy, herbaty, morszczynu i brzozy. Powinny uwolnić cię od uciążliwych zaparć. Pamiętaj jednak, że można stosować stosuj je tylko do momentu uregulowania stolców. Przedłużając taką kurację, możesz zaburzyć funkcje jelit i w efekcie nasilić problemy. Z czasem zioła przestaną działać, a ty pozostaniesz z większym problemem.

Ostrożnie z chemią i ziołami

Osobom, które mają problem z przyswajaniem tłuszczu, mogą też pomóc teoretycznie tzw. fat burnery (pożeracze tłuszczu). Są dostępne bez recepty, ale działają tylko wtedy, gdy ich zażywanie połączysz z intensywnym treningiem fizycznym.

Zarówno zioła, jak i inne specyfiki, mogą stosować bezpiecznie wyłącznie ludzie zdrowi, przestrzegający zaleceń z ulotki (jeśli jej nie ma: od razu zrezygnuj z zakupu). Pamiętaj, że o swoich dyskretnych problemach medycznych możesz nawet nie wiedzieć. Zatem zawsze najbezpieczniej jest rozpocząć walkę z nadmiarem kilogramów z pomocą lekarza pierwszego kontaktu.

Zobacz:

Środek nocy, całe miasto śpi, a twoja lodówka jest zagrożona? Dziwna siła każe ci wyjadać pęta kiełbasy i ociekające tłuszczem żeberka? A może dopadasz szafkę ze słodyczami i czyścisz ją do zera? Niekoniecznie jesteś po prostu obżartuchem. Winny może być ośrodek głodu i sytości w twoim mózgu.

Przyczyną takich zaburzeń bywa działanie hormonów lub neuroprzekaźników, specjalnych substancji informatycznych, które powiadamiają centrum zarządzania o zapotrzebowaniu na energię. Gdy te sygnały są fałszywe, w odpowiedzi twój zdezorientowany mózg kłamie, że jesteś głodny.

Insulinooporność?

U części otyłych osób stwierdzono, że potrzeba nadmiernego przyjmowania kalorii to skutek oporności tkanek na działanie insuliny i jej zwiększonego wydzielania przez trzustkę. W efekcie poziom cukru we krwi, zaraz po posiłku, spada i przyczynia się do kolejnego ataku apetytu, zazwyczaj na słodycze. Czasem prowadzi to nawet do niebezpiecznej dla życia hipoglikemii (niedocukrzenia), które objawia się utratą przytomności. Jeśli jednak od paczki żelków i pierniczków wolisz kawał słoniny, winny może być neuroprzekaźnik o nazwie galanina. To on niektórym z nas każe szaleć na punkcie tłuszczu.

Zrób badania

Gdy podejrzewasz, że możesz cierpieć z powodu insulinooporności dużego stopnia (wilczy apetyt na słodycze po posiłku, utraty przytomności), sprawę trzeba wyjaśnić za pomocą badania poziomu cukru we krwi po obciążeniu glukozą (może je zlecić lekarz pierwszego kontaktu). Możliwe, że wymagasz stałej opieki specjalisty diabetologa. Insulinooporność to prawdopodobnie efekt otyłości, a nie jej przyczyna. Jednak bez właściwego leczenia (dietą i farmakologicznie) nie pozwala pożegnać się z nadmiarem kilogramów.

Błonnik w pigułce?

Wciąż nie ma skutecznych leków blokujących działanie galaniny. Są jednak preparaty hamujące głód: wypełniają żołądek z pomocą różnych związków błonnikowych. Najczęściej zawierają wyciąg z ananasa lub chitynę, tzw. błonnik zwierzęcy, zawarty np. w pancerzu skorupiaków. Są wzbogacone substancjami pęczniejącymi, np. gumą guar lub celulozą. Nie pozwolą schudnąć bez racjonalnego odżywiania, diety i ćwiczeń. Niektórym jednak mogą ułatwić wytrwanie w postanowieniu o zrzuceniu nadwagi.

Zasadniczo odradzamy taki błonnik - naturalny to pewniak i zdrowie. Jeśli się upierasz, pamiętaj, żeby w odpowiednie preparaty zaopatrywać się w aptece, a nie np. na bazarze. Najrozsądniej będzie, jeśli o planie skorzystania z ich zalet powiesz lekarzowi pierwszego kontaktu, a przynajmniej zasięgniesz rady farmaceuty.

Sporo tracisz

Wypełniacze sprzyjają utracie witamin i minerałów, dlatego twój jadłospis musi obfitować w ich bogate źródła. Czasem wskazana jest czasowa suplementacja diety.

Najlepsze naturalne źródła błonnika

Chociaż starzenie jest procesem jak najbardziej naturalnym, w przypadku kobiet nieraz wiąże się z pojawieniem problemu nadwagi, a nawet otyłości. Zanik żeńskich hormonów sprzyja bowiem zwolnieniu przemiany materii, może również pojawić się typowa dla mężczyzn otyłość brzuszna (u kobiet zdolnych do rozrodu, tkanka tłuszczowa chętniej gromadzi się na biodrach i udach niż brzuchu).

Zajadanie stresów...

Za kłopoty z utrzymaniem odpowiedniej wagi odpowiadają nie tylko hormony, ale i zaburzenia nastroju związane z brakiem akceptacji dla upływu czasu i mniejsza aktywność fizyczna, spowodowana zmniejszeniem ilości obowiązków: dzieci dorosły, w pracy awansowałaś i przysiadłaś za biurkiem, nawet nie pamiętasz, kiedy ostatnio byłaś na tańcach...

Samo nie minie

Jeśli do tej pory mogłaś bezkarnie popełniać błędy w żywieniu, teraz zapewne już nie będą ci uchodziły na sucho. Twoje spalanie jest wolniejsze, więc nie ma wyjścia - trzeba ograniczyć spożywanie ciężkostrawnych tłuszczów i cukrów. Nie zachowuj się jak staruszka: twoje życie się nie kończy.

Druga młodość!

Menopauza to początek nowego życia, w którym masz czas dla siebie i możesz realizować swoje pragnienia. Wyjdzie ci to na zdrowie, jeśli zamiast robić skarpetki na drutach dla wnuczka, pograsz z nim w piłkę. A jeszcze lepiej wychowywanie dzieci zostaw ich rodzicom. Sama pomyśl o pieszych wycieczkach, imprezach w klubie seniora, urlopie w ośrodku spa... Bez nadwagi łatwiej znajdziesz siły i zapał do nowych wyzwań.

Czytaj: Menopauza - nie przestałaś być kobietą

Czterdziestolatka: czas o siebie zadbać

Kobieta 60+ - jak żyć?