Insulina - s³odko-gorzki smak ¿ycia

Lekarze bij± na alarm: coraz wiêcej osób zapada na cukrzycê. Mimo ¿e trudno jej zapobiegaæ, na szczêcie mo¿na j± opanowaæ i nie dopu¶ciæ do gro¼nych powik³añ. By to zrobiæ, trzeba jak najwiêcej wiedzieæ o cukrzycy.
Co to jest insulina?

To hormon produkowany i wydzielany do krwi przez komórki beta (B) znajduj±ce siê w trzustce. Gdy tylko zaczynamy je¶æ, trzustka uwalnia niewielkie ilo¶ci zmagazynowanej insuliny i przystêpuje do wytwarzania nowych cz±steczek tego hormonu.

Do czego jest nam potrzebna insulina?

Czêsto porównuje siê insulinê do klucza, bo mówi±c obrazowo, otwiera ona drzwi do wszystkich komórek naszego organizmu. Te drzwi (a fachowo mówi±c receptory komórkowe) otwiera po to, by do wnêtrza komórki mog³a siê przedostaæ glukoza.

A po co komórkom glukoza?

To paliwo, bez którego nie mog³yby ¿yæ, odbudowywaæ siê i wykonywaæ pracy, do której s± stworzone. Gdyby np. komórki serca nie regenerowa³y siê, nie wykonywa³yby swej pracy i nasze serce by stanê³o.

Sk±d czerpiemy glukozê?

W procesie trawienia powstaje glukoza (cukier prosty), która z przewodu pokarmowego przedostaje siê do krwi. Jej wiêkszo¶æ jest w komórkach spalana, czyli wykorzystywana jako energia, ale je¶li jest jej nadmiar, mo¿e byæ magazynowana np. w w±trobie, miê¶niach. Gdy owej glukozy jest naprawdê du¿o, to jej nadwy¿ka zamieniana jest w t³uszcze i odk³adana w tkance t³uszczowej.

Co siê dzieje, gdy w organizmie brakuje insuliny?

Je¿eli trzustka wytwarza jej za ma³o lub w ogóle insuliny nie produkuje, glukoza nie dociera do komórek, lecz pozostaje we krwi.

Jakie s± tego konsekwencje?

We krwi kr±¿y du¿o cukru, a jednoczenie komórki umieraj± z g³odu, bo nie ma klucza, który otworzy³by do nich drzwi dla glukozy. Taki stan nazywany jest cukrzyc± typu 1. Ma j± ok. 10 proc. chorych.

Dlaczego chorujemy na cukrzycê typu 1?

Nie wszystkie przyczyny choroby ju¿ znamy, ale na pewno jak± rolê odgrywaj± tu czynniki genetyczne. Lekarze s± pewni, ¿e mo¿emy odziedziczyæ sk³onno¶æ do cukrzycy. Poza tym jej powstanie mo¿e mieæ równie¿ zwi±zek z nieprawid³ow± prac± uk³adu odporno¶ciowego, który nagle atakuje komórki trzustki. Jest to tzw. autoagresja. Mo¿e doj¶æ wówczas do zniszczenia wszystkich lub prawie wszystkich komórek beta i wtedy nie ma kto produkowaæ insuliny.

Jakie s± objawy cukrzycy typu 1?

Zazwyczaj du¿y apetyt i du¿e pragnienie, czêste oddawanie moczu, os³abienie, zmêczenie, senno¶æ oraz rozdra¿nienie.

Jak leczy siê cukrzycê typu 1?

Osoby z cukrzyc± typu 1 przez ca³e ¿ycie musz± dostawaæ insulinê z zewn±trz. Bierze siê j± w formie podskórnych zastrzyków.

W jaki sposób dochodzi do powstania cukrzycy typu 2?

Przy cukrzycy typu 2 trzustka produkuje insulinê. U jednych chorych bêdzie j± produkowa³a do koñca ¿ycia, a u innych bêdzie jej wytwarza³a coraz mniej. W pierwszym przypadku - mimo ¿e trzustka produkuje insulinê, z jakiego powodu komórki nie chc± siê otworzyæ i cukier nie mo¿e do nich wnikn±æ. Fachowcy mówi± o insulinooporno¶ci. W drugim przypadku trzustka produkuje za ma³o insuliny, by poradzi³a sobie ona z ca³ym cukrem kr±¿±cym we krwi.

Jakie objawy ¶wiadcz± o cukrzycy typu 2?

Bywa, ¿e na pocz±tku nie ma ¿adnych dolegliwo¶ci. Czasem jednak mamy du¿e pragnienie i czêsto oddajemy mocz (nie jest to tak nasilone jak w cukrzycy typu 1), czasem chudniemy, wszystko nas dra¿ni, ogarnia nas apatia, chcemy siê odizolowaæ od wiata, widzimy nieostro, czujemy senno¶æ i jeste¶my os³abieni, wolno goj± siê nam rany i mamy sk³onno¶æ do powstawania siniaków, cierpimy na nawracaj±ce zapalenia dzi±se³ lub pêcherza moczowego, mamy such± swêdz±c± skórê, czujemy mrowienie w stopach lub tracimy w nich czucie, mê¿czy¼ni mog± mieæ k³opoty z erekcj±, a kobiety mog± cierpieæ na przewlek³e zapalenie pochwy.

Na czym polega leczenie w cukrzycy typu 2?

Na stosowaniu odpowiedniej diety, pozbyciu siê nadwagi, regularnym ruchu oraz na przyjmowaniu doustnych leków. Tabletki zmniejsza- j± oporno¶æ na insulinê lub pobudzaj± trzustkê do produkcji te- go hormonu. Niestety, w wiêkszo¶ci przypadków osoby z cukrzyc± typu 2 równie¿ musz± kiedy przej¶æ na insulinê w zastrzykach.

Zrób to dla siebie

Do pewnego stopnia mo¿na zapobiegaæ tylko cukrzycy typu 2. Ryzyko zachorowania zmniejsza zdrowy tryb ¿ycia, dlatego:

- zadbaj o dobr± odporno¶æ swojego organizmu;

- stosuj odpowiedni± dietê (najlepsza bêdzie jak najbardziej zbli¿ona do ¶ródziemnomorskiej);

- codziennie siê gimnastykuj i maszeruj w szybkim tempie chocia¿ pó³ godziny; co drugi dzieñ æwicz intensywnie 40-60 minut;

- nie pal papierosów;

- nie nadu¿ywaj alkoholu.

Czy mie¶cisz siê w normie?

U zdrowych osób prawid³owe stê¿enie cukru we krwi wynosi 60-100 mg%. Je¿eli tylko raz zbadasz jego poziom i bêdzie podwy¿szony, to nie znaczy, ¿e masz cukrzycê, ale powinno ciê to sk³oniæ do wizyty u lekarza i dalszych badañ. Je¶li dwukrotnie, badaj±c siê na czczo (tzn. co najmniej 8 godzin po ostatnim posi³ku), oka¿e siê, ¿e masz poziom cukru wy¿szy ni¿ 100 mg% - skonsultuj siê z diabetologiem.