Zdrowie czterdziestolatki: czas o siebie zadbać
Dojrzałość jest piękna fot. Shutterstock.com
Wieczne zmęczenie i podenerwowanie: to nie jest norma
Ciągły pośpiech, nerwy, wyzwania... To szczególnie trudne, gdy próbujesz łączyć rolę "dobrej matki" z pracą zawodową. Niewyspana, kiepsko odżywiona, nawet się nie dziwisz brakiem energii czy gorszym wyglądem skóry, a tymczasem...
Czas na przegląd
Na gorszą formę, rzeczywiście, można sobie zapracować trybem życia. Czasem jednak nawet troska o siebie to za mało. Z pewnością nie zaszkodzi ci pierwszy prawdziwy przegląd u internisty. To nieprawda, że tylko mężczyźni bardziej dbają o samochód niż o własne zdrowie. Zapracowane kobiety 40+ robią to coraz częściej.
Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Może to tarczyca?
Dla przykładu: objawy, które tłumaczysz sobie codzienną gonitwą, mogą oznaczać chorobę tarczycy. Ocenia się, że problemy z tym gruczołem dotyczą co 5. Polaka (a w większości Polek). Zarazem lekarze wciąż lekceważą nawet wyraźne objawy choroby i nie zlecają badań.
Jeśli jesteś ospała (albo przeciwnie: nienaturalnie pobudzona), masz słabsze włosy, paznokcie, kołacze ci serce, nadmiernie się pocisz (bądź masz skórę suchą), źle śpisz, nie możesz się skupić, tyjesz bez wyraźnej przyczyny, możesz mieć problem z tarczycą (nadczynność lub niedoczynność) i na pewno warto to wyjaśnić, bo konsekwencje bywają bardzo poważne. Pamiętaj, że zaburzenia pracy tego gruczołu często ujawniają się w ciąży lub wkrótce po niej, ale przez długi czas są na tyle niewyraźne, że nietrudno je zbagatelizować.
Więcej o objawach i diagnostyce tarczycy
Cukrzyca i reszta
Przyczyn nieuzasadnionego w pełni zmęczenia jest zdecydowanie więcej. To może być cukrzyca, niedokrwistość (zwłaszcza, gdy masz obfite lub przedłużające się miesiączki) lub przewlekłe infekcje dróg moczowych lub rodnych. Te ostatnie to częste kobiece dolegliwości w wieku rozrodczym, niejednokrotnie przebiegające bezobjawowo, a skutkujące poważnymi schorzeniami nerek czy jajników. To dlatego raz w roku powinnaś odwiedzić ginekologa i zrobić ogólne badanie krwi oraz moczu. To najczęściej wystarcza, by wstępnie rozpoznać zagrożenia i w razie potrzeby pogłębić już diagnostykę we właściwym kierunku.
Więcej na ten temat:
Zmęczenie i bladość to niekoniecznie jedynie skutek trybu życia. Czasem to objaw choroby Shutterstock
Częste problemy: tego nie lekceważ
Guzki w piersiach
Nierówności i zgrubienia, wyczuwalne pod palcami, to prawdopodobnie niegroźne zmiany, spowodowane zaburzeniami hormonalnymi (gdy progesteronu jest za mało w stosunku do estrogenów). Niejednokrotnie pojawiają się już po 30. Zmiany najłatwiej wyczuć w drugiej fazie cyklu miesięcznego, często towarzyszy im obrzmienie piersi, ból. To tzw. mastopatia. Jeśli utrzymują się stale, nie można wykluczyć torbieli czy gruczolakowłókniaka (zmian łagodnych), ale także raka.
Nowotwory piersi (w tym najgroźniejsze) nie muszą przyjmować formy twardego guzka. Czasem objawy to nieuzasadniony wyciek z piersi, "wciągnięta" brodawka, zmiana miękka, stan zapalny, itd.
Każda niepokojąca zmiana wymaga konsultacji lekarskiej. Pamiętaj, że zaburzenia hormonalne, objawiające się grudkami tylko w określonym czasie, także można łagodzić, leczyć.
Więcej na ten temat:
Usg czy mammografia: co lepsze i kiedy?
Zapalenie hemoroidów
Wiele kobiet spotyka się z tą dolegliwością w czasie ciąży, a potem już nie może rozstać... Bolesne guzki odbytu często są także skutkiem kiepskiej diety i w jej efekcie zaparć.
Niestety, tylko w reklamie zwykle wystarczy posmarować okolice odbytu kremem lub zainwestować w czopki, by trwale pozbyć się problemu. Zaburzenia wypróżnień najlepiej skonsultować z gastrologiem (tak objawiają się np. groźne choroby jelit), a ewentualne guzki krwawnicze pokazać proktologowi. Źle leczone zapalenie hemoroidów czasem kończy się zabiegiem chirurgicznym. Trzeba też pamiętać, że swędzenie okolic odbytu czy niewielkie krwawienia mogą też oznaczać inne problemy ze zdrowiem, np. szczelinę odbytu, pasożyty.
Zakrzepica
Rocznie w Polsce rozpoznaje się ok. 70 tysięcy nowych przypadków poważnych chorób zakrzepowych. 40 tysięcy osób z ich powodu umiera. Zasadniczo zagrożenie jest wyższe u kobiet niż mężczyzn - ze względu na ciążę, okres połogu oraz powszechne stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Oczywiście, młoda osoba pomimo obciążenia genetycznego, prowadząca zdrowy tryb życia, ma raczej niskie ryzyko wystąpienia zakrzepicy. Z kolei u kobiety po 40. roku życia, z obciążeniem genetycznym, otyłej, przyjmującej doustne środki antykoncepcyjne, palącej papierosy, ryzyko jest już naprawdę poważne.
Zdaniem ekspertów dramatyczne skutki zakrzepicy to głównie brak świadomości społecznej, kiepska dieta, brak ruchu, nałogi. Nawet osoby z grup wysokiego ryzyka genetycznego (chorzy w najbliższej rodzinie) nie diagnozują się, lekarze im tego nie podpowiadają...
Dowiedz się więcej o zakrzepicy
Zespół jelita drażliwego
IBS to kolejny problem, który częściej występuje u kobiet niż mężczyzn i zwykle pojawia się po trzydziestce, ale przed pięćdziesiątką.
Objawy to np.: częste wzdęcia, uczucie rozpierania i dyskomfort w jamie brzusznej, zmniejszający się po wypróżnieniu, "przelewanie się" treści pokarmowej, kurczowe bóle brzucha o zmiennej lokalizacji, zmiana rytmu wypróżnień, wrażenie niepełnego wypróżnienia po defekacji, obecność śluzu w stolcu. Czasem pojawia się też zgaga, nudności, nieprzyjemny smak w ustach, bóle głowy i zmęczenie. Dolegliwości nie atakują nocą.
Zespół jelita drażliwego wymaga przede wszystkim zmiany diety i stylu życia (odpoczynek, ruch, minimalizacja stresu). Czasem niezbędne jest leczenie farmakologiczne. Nim jednak lekarz postawi diagnozę, konieczne jest wykluczenie innych przyczyn dolegliwości (np. nietolerancja pokarmowa, choroby zapalne jelit, rak jelita grubego). Bywa tak, że pochopne rozpoznanie zespołu skutkuje zbyt późnym rozpoznaniem znacznie poważniejszej choroby.
Twój kręgosłup, stopy i układ krążenia nie lubią butów na wysokim obcasie Shutterstock
Na to warto zwrócić uwagę
Zła tolerancja wysiłku
To wciąż żywy mit, że choroby krążenia po 40. roku życia to przede wszystkim męska sprawa. Owszem, kiedyś kobiety atakowały nieco później (dzięki tzw. "parasolowi estrogenowemu"), ale negatywne zmiany stylu życia sprawiły, że dogoniłyśmy panów w smutnych statystykach. Co więcej: właśnie po 40. powoli ta dodatkowa osłona hormonalna zaczyna słabnąć. Choroby krążenia to najczęstsza przyczyna zgonów Polaków, niezależnie od płci.
Nieleczone nadciśnienie tętnicze, nadwaga, palenie papierosów: to tylko niektóre czynniki, które sprzyjają problemom. Profilaktyczne mierzenie ciśnienia, kontrola cholesterolu czy trójglicerydów to zalecenia nie tylko dla osób z grup ryzyka. Jesteś po 40., czyli zalecenia są właśnie dla ciebie.
Jeśli goniąc autobus dostajesz zadyszki, po wejściu na 2. piętro zdecydowanie dłużej niż kiedyś masz serce w galopie, odczuwasz duszność: koniecznie zrób też ekg, porozmawiaj z lekarzem pierwszego kontaktu. Możliwe, że wskazana jest kontrola kardiologiczna i wykonanie bardzo precyzyjnego, a zarazem nieinwazyjnego badania: echa serca.
Więcej na ten temat: serce kobiety
Na pewno wiesz, jak się objawia kobiecy zawał? Inaczej niż męski. Zobacz koniecznie:
Szpilki
Chociaż są uznanym atrybutem kobiecości, zdrowia w nich nie wychodzisz. Szpilek nie znosi twój kręgosłup, układ żylny czy stopy. Wielki palec jest w nich wpychany do wewnątrz, a to sprzyja choćby haluksom, czyli kostnym wybrzuszeniom po zewnętrznej stronie dużych palców.
Oczywiście, po 40. też chcemy damą być i z pewnością na duże wyjścia nie włożymy dobrze wyprofilowanych trampek. Specjaliści zalecają, by generalnie nie wkładać szpilek powyżej 4 cm, a kiedy to możliwe - przerzucić się na buty płaskie.
Bezsenność
Nic dziwnego, że jak masz tyle na głowie, miewasz trudności z zasypianiem, a czasem nawet budzisz się w nocy. Problem w tym, że niedobór snu rzutuje na ogólne funkcjonowanie organizmu, a jego zaburzenia bywają objawem zagrażającej życiu depresji.
Nie zamartwiaj się tylko dlatego, że zarwałaś 1-2 noce. To raczej sytuacji nie poprawi. Może nawet nasilić problem. Zacznij od małych kroków, by dać sobie szanse na dobry sen.
Nie zabieraj żadnej pracy do sypialni. Nawet porywających kryminałów lepiej nie czytać tuż przed snem.
Zadbaj, by temperatura w sypialni była bliska 18 st. C. Koniecznie wywietrz ją przed snem, niezależnie od aury i pory roku.
Staraj się kłaść i wstawać o tej samej porze.
Możesz sięgnąć przed snem po łagodną ziołową herbatkę (byle nie moczopędną).
Jeśli te proste zabiegi nie poprawią sytuacji, koniecznie porozmawiaj ze specjalistą. Twój dobry dzień zależy od dobrego snu.
Więcej na ten temat:
Co robić, gdy barany nie działają (według psychologa)
Czterdziestolatka i nadwaga
Większość Polek przechodzi menopauzę (rozumianą jako stan po ostatniej miesiączce) między 45., a 55. rokiem życia. Problemy z przemianą materii i wyraźny spadek hormonów mogą się pojawiać już ok. 5 lat wcześniej.
Graj w zielone
Podstawą twoich posiłków powinno być dobre białko, pochodzące z ryb i chudego mięsa oraz produkty pełnoziarniste, dostarczające cukry złożone. Czas na rozwód z prostym cukrem i solą. Im więcej zieleniny, tym lepiej.
Nie chcesz HTZ? Pomyśl przynajmniej o fitoestrogenach. To roślinne odpowiedniki kobiecych hormonów, które łagodnie i powoli, ale jednak zawsze, wyrównują niedobory w organizmie. Za ich najlepsze źródło uchodzi soja (to na niej opiera się wiele preparatów dostępnych w aptekach bez recepty). Stąd: mleko sojowe, serek tofu, makaron sojowy czy pasta natto są mile widziane w twoim menu. Nie dość, że poprawią nastrój, to mają dobry wpływ na wygląd skóry i włosów, a nawet poprawiają pamięć. Soja to fitoestrogenowa bomba, ale są i inne dobre źródła: rośliny strączkowe, szpinak, otręby owsiane, słonecznik, brokuły, szparagi.
Wapń i słońce
Nie możesz zapominać o wapniu, ale pamiętaj, że bez odpowiedniej ilości witaminy D nie będzie właściwie przyswajany. Stąd: łap kiedy możesz promienie słoneczne, by organizm mógł sam wyprodukować cenną witaminę.
Jeśli masz nawet dyskretne problemy ze zdrowiem, zapewne nie zaszkodzi, by menu pomógł ułożyć lekarz pierwszego kontaktu (niestety, robią to bardzo niechętnie) lub dietetyk. Pamiętaj jednak, że nie ma takiej diety na świecie, która jest optymalnie skuteczna bez aktywności fizycznej.
Więcej na ten temat:
Pomiar ciśnienia krwi raz w roku to absolutne minimum, fot. Shutterstock.com
40 plus: ważne badania
Lista badań jest pozornie długa, ale zwykle wystarcza dosłownie kilka dni w roku, by je "zaliczyć". Poza wymienionymi wcześniej, wskazane są jeszcze między innymi takie badania profilaktyczne (czyli zalecane nawet wtedy, gdy nie masz żadnych niepokojących objawów):
* Usg narządów rodnych (przezpochwowe)
* Usg jamy brzusznej
* Badanie kału na obecność krwi
* Cholesterol i trójglicerydy we krwi
* Badanie słuchu
* Ciśnienie krwi
* Rtg klatki piersiowej (zwłaszcza, jeśli palisz)
* Badanie stomatologiczne.
Pełna lista, wraz z częstotliwością, tutaj.
Warto wziąć pod uwagę, że wielu specjalistów podkreśla ograniczoną rolę i precyzję takich badań jak klasyczne ekg czy rtg klatki piersiowej. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości coraz częściej zastępują je badania dokładniejsze (chociaż, niestety, trudniej dostępne i często odpłatne) jak EKG metodą Holtera (całodobowy monitoring pomocny przy wyłapywaniu arytmii) czy tomografia płuc. Niejednokrotnie, zwłaszcza, gdy pojawiają się niepokojące objawy, potrzebna jest diagnostyka rozszerzona. Bywa, że sama ocena rytmu serca to za mało. Pełniejsza ocena funkcjonowania mięśnia sercowego jest możliwa, gdy wykona się także echo serca.
Czytaj: Rak płuca - jak się diagnozować, by mieć szansę na ratunek
Czytaj także:
Badania, których nienawidzimy, a mogą uratować nam życie
Rak płuc: można go rozpoznać na tyle wcześnie, by była jeszcze szansa na ratunek?
Dojrzałe piękno - kobieta czterdziestoletnia ELENA KARPENKOVA, istock
A co z seksem?
Jeśli powyższe wzięłaś sobie do serca, z seksem nie powinnaś mieć problemów. Wręcz przeciwnie: możesz nim cieszyć się jak nigdy.
Wiele kobiet dopiero w wieku dojrzałym umie w pełni czerpać radość z fizycznej bliskości. Powiedzenie "rycząca czterdziestka" może nie jest zbyt eleganckie, ale nieraz oddaje twoją aktualną sytuację. Dzieci odchowane, ciało lepiej poznane, odwaga mówienia o własnych potrzebach większa...
Zarazem: problemy hormonalne mogą skutecznie odebrać apetyt na seks. Wiele kobiet narzeka na suchość pochwy, której sprzyja nie tylko nadmiar estrogenów, ale także stres, zmęczenie, nadmiar alkoholu... Nie zapominaj, że za suchością pochwy mogą też stać konkretne choroby, choćby powszechna cukrzyca, choroby krążenia, dlatego o problemie trzeba porozmawiać z lekarzem.
Gdy jesteś w grupie wiekowej 40+ i nie planujesz już powiększać rodziny, nie możesz zapominać o antykoncepcji. Jednocześnie: dobór optymalnej metody bywa trudniejszy. Już po 35. roku życia, jeśli palisz papierosy lub z innego powodu jesteś zagrożona zakrzepicą, nie możesz stosować pigułki z estrogenami. Z drugiej strony: pigułka bez tego żeńskiego hormonu sprzyja plamieniom pomiędzy fizjologicznymi krwawieniami i wymaga większej precyzji stosowania (więcej na ten temat).
Jeśli seks przestaje cieszyć z powodu zmniejszonego nawilżenia pochwy, koniecznie porozmawiaj o tym z lekarzem. Warto wykluczyć przyczynę zdrowotną i sprawdzić czy sprawcą nie jest źle dobrana antykoncepcja. Pamiętaj, że współczesne metody zapobiegania ciąży niejednokrotnie pomagają rozwiązywać kłopoty hormonalne, a wcale nie muszą ich wywoływać.
Jeśli suchość pochwy to twój problem, pomyśl o łagodzących środkach doraźnych, ale także regularnie stosowanych preparatach, poprawiających funkcje śluzówek. W wyborze powinien pomóc ginekolog.
Więcej na ten temat:
