Metabolizm: co to jest?
Metabolizm, czyli przemiana materii, to całość reakcji biochemicznych zachodzących w naszym ciele. To podstawa funkcjonowania organizmu i zjawisk biologicznych w ogóle. Dzięki metabolizmowi komórki mogą rosnąć i się namnażać, a także zawiadywać procesami wewnętrznymi i reagować na bodźce zewnętrzne. Przemiana materii pozwala na pozyskiwanie, wykorzystywanie i przechowywanie energii potrzebnej nam do życia.
Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Potocznie mówi się, że ktoś ma szybką albo wolną przemianę materii. Wiąże się to z tempem i intensywnością tycia i chudnięcia. Metabolizmu, którego "temperament" mamy zapisany w genach, nie da się diametralnie zmienić, ale można mu nieco pomóc.
Metabolizm: jak to działa?
Procesy metaboliczne można podzielić na dwa główne szlaki (kierunki) metaboliczne, czyli szeregi następujących po sobie reakcji biochemicznych. Są to katabolizm (procesy rozpadu) i anabolizm (procesy syntezy). Katabolizm i anabolizm są ze sobą ściśle związane, jedno zależy od drugiego. Równowaga metaboliczna to tak zwana homeostaza.
W trakcie procesu katabolizmu złożone związki organiczne rozkładają się na produkty proste. Na skutek reakcji wytwarza się energia. Reakcja kataboliczna to na przykład oddychanie komórkowe, w wyniku którego cząsteczki węglowodanów, kwasów tłuszczowych i aminokwasów zostają rozłożone na dwutlenek węgla i wodę, równocześnie wytwarzając energię.
> Zobacz: Białka, tłuszcze, węglowodany: po co je jeść?
Wyprodukowaną, zmagazynowaną energię zużywa anabolizm. W procesach anabolicznych dochodzi do połączenia się związków prostych w złożone związki organiczne. Na skutek tych reakcji dochodzi do gromadzenia się energii, wytwarzania elementów budulcowych komórki i wzrostu organizmu. Reakcje anaboliczne to synteza białek, tłuszczów i węglowodanów.
Metabolizm: na co choruje?
Schorzenia, które ściśle wiążą się z przemianą materii, to tak zwane (niespodzianka!) choroby metaboliczne. Jest ich mnóstwo, mogą być spowodowane najmniejszym zaburzeniem któregoś z procesów metabolicznych. Część z nich dobrze znamy - są to cukrzyca, dna moczanowa i osteoporoza. Inne, mniej znane, to na przykład amyloidoza, fenyloketonuria, hiperlipidemia czy kwasica ketonowa. Choroby metaboliczne są związane z wrodzonym niedoborem enzymów - ich brak powoduje, że szlak metaboliczny ma "dziury" i przemiana materii jest zaburzona. Objawy chorób metabolicznych pojawiają się bardzo wcześnie, niekiedy nawet w wieku niemowlęcym.
Metabolizm: jak go przyspieszyć?
Tempo przemiany materii różni się w zależności od osoby. Mają na nie wpływ czynniki genetyczne, wiek (im człowiek starszy, tym wolniejszy metabolizm), płeć, stopień umięśnienia (dużo tkanki mięśniowej polepsza metabolizm). Najlepszym sposobem na przyspieszenie metabolizmu jest po prostu wysiłek fizyczny. Pomaga również złota reguła jedzenia często, ale w umiarkowanych porcjach (a nie dwóch gigantycznych posiłków na dzień). Głodny organizm zwalnia, ponieważ musi oszczędzać kalorie, więc bardzo długie przerwy między posiłkami są niewskazane. Właściwa przemiana materii nie lubi niedoboru witamin i składników mineralnych, dlatego trzeba dbać o ich właściwy poziom. Ogólnie rzecz biorąc - im zdrowszy tryb życia, tym lepiej dla metabolizmu. Więcej rad odnośnie do przyspieszenia przemiany materii znajdziesz w wideo poniżej.
