Immunoglobuliny - co to takiego? Skąd się biorą immunoglobuliny w naszym organizmie?
Immunoglobuliny to przeciwciała, produkowane przez nasz układ immunologiczny. Są to białka, pojawiające się w organizmie w odpowiedzi na zagrożenie, takie jak infekcje wirusowe, bakteryjne, pasożytnicze. Za ich wytwarzanie odpowiadają tzw. komórki plazmatyczne, pobudzane do działania przez limfocyty B. Komórki plazmatyczne to jedyne komórki produkujące antyciała. Limfocyty B, powstające w szpiku kostnym i krążące po organizmie, wyszukują groźne dla nas antygeny, rozpoznają je i inicjują proces wytwarzania przeciwciał, czyli odpowiedź naszego mechanizmu obronnego na atak. Jest to tzw. odporność humoralna, czyli walka z patogenem za pomocą antyciał.
Zatem immunoglobuliny pojawiają się w odpowiedzi na zagrożenie zewnątrzkomórkowe ze strony obcych ciał, znajdują je i unieszkodliwiają, wiążąc się z nimi w swoisty sposób. Immunoglobuliny znajdują się we wszystkich płynach ustrojowych organizmu.
Ze względu na budowę łańcuchów ciężkich, o których za chwilę, wyróżnia się pięć klas przeciwciał. Są to:
- immunoglobulina A - IgA
- immunoglobulina E - IgE
- immunoglobulina M - IgM
- immunoglobulina G - IgG
- immunoglobulina D - IgD
Immunoglobuliny - budowa przeciwciała
Immunoglobuliny są cząsteczkami białka zbudowanego z czterech łańcuchów, o kształcie przywodzących na myśl literę Y. Dwa dłuższe łańcuchy nazywane są łańcuchami ciężkimi i połączone są wiązaniem dwusiarczkowym. Druga para łańcuchów, tzw. łańcuchy lekkie, łączą się z łańcuchami ciężkimi także podobnymi mostkami dwusiarczkowymi. Punkt, w którym się łączą, nazywany jest regionem zawiasowym. To dzięki temu "zawiasowi" ramiona przeciwciał mogą się odchylać. Ponadto, mówi się o tzw. fragmencie Fab i fragmencie Fc immunoglobuliny. Fragment Fab przyłącza się do patogena, którego napotyka na swojej drodze, fragment Fc inicjuje zaś proces wiązania agresora.
Immunoglobuliny mają część stałą, taką samą u wszystkich przeciwciał w tej samej klasie oraz część zmienną. W przypadku łańcucha ciężkiego część stała oznaczana jest symbolem CH. Część stała łańcucha lekkiego ma symbol CL. Natomiast część zmienna łańcucha ciężkiego określana jest jako VH, a łańcucha lekkiego - VL.
Immunoglobuliny - działanie i rola przeciwciał
Zadanie przeciwciał to wiązanie antygenu. Immunoglobuliny potrafią bowiem rozpoznać miejsca wiążące, tzw. epitopy na antygenach, dzięki czemu dochodzi do opsonizacji, czyli procesu przyłączania się do powierzchni patogenu i unieszkodliwiania go oraz usuwania z organizmu w procesie fagocytozy. Przeciwciała aktywują także dopełniacze, czyli białka obecne w płynach ustrojowych, które prowadzą do zniszczenia patogenu oraz pobudzają odpowiedź odpornościową organizmu. Immunoglobuliny ponadto pobudzają cytotoksyczność komórkową, czyli proces unieszkodliwiania komórek agresora przez komórki NK (Natural Killer). W wyniku działania immunoglobulin zatem zneutralizowane zostają toksyny i wirusy oraz zahamowany proces rozmnażania się drobnoustrojów.
Jakie immunoglobuliny znajdziemy w zaatakowanym organizmie? Immunoglobuliny IgM pojawiają się, gdy spotykają patogena po raz pierwszy. IgG natomiast to te przeciwciała, które produkowane są w większej ilości, gdy trwa zakażenie i to one zostają już na dłuższy czas lub nawet na całe życie we krwi. Pamiętają, że zetknęły się z danym patogenem i w razie ponownego pojawienia się agresora inicjują szybką odpowiedź układu immunologicznego. Budują odporność na konkretnego wirusa np. podczas szczepień. Immunoglobuliny IgA bronią przed infekcjami wnikającymi przez błony śluzowe układu oddechowego, pokarmowego i moczowego. Immunoglobuliny IgE z kolei pojawiają się w alergiach w odpowiedzi na konkretny czynnik alergizujący. Immunoglobuliny IgD prawdopodobnie biorą udział w procesie pobudzania limfocytów B, są ich komórkami receptorowymi.
Immunoglobuliny - badanie
Przy wszelkich zaburzeniach odporności lub w alergiach, a także przy infekcjach wirusowych, bakteryjnych i pasożytniczych, pomocne dla postawienia diagnozy jest oznaczenie stężenia poszczególnych przeciwciał we krwi. Do badania kieruje się osoby z podejrzeniem marskości wątroby, przy chorobach autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów,toczeń układowy, sarkoidozie, AIDS, przy chorobach pasożytniczych, alergiach, przy ostrych i przewlekłych stanach zapalnych, a także przy diagnozowaniu szpicaka mnogiego.
O czym mówią takie badania? Otóż, podwyższony poziom immunoglobuliny IgM mówi o pojawieniu się zakażenia, np. boreliozy, wirusa grypy itd. Potem poziom przeciwciał IgM spada, a pojawia się więcej IgG, a to znaczy, że zakażenie się rozwija. To tzw. wtórna odpowiedź immunologiczna i objawia się w późnej fazie ostrego zakażenia lub w stanie przewlekłym. Pierwsze oznaczenie poziomu IgG mówi nam, że do zakażenia doszło kilka tygodni temu, drugie oznaczenie i porównanie wyników może już pomóc w ustaleniu, kiedy konkretnie organizm został zakażony.
Natomiast podwyższony poziom immunoglobuliny IgA związany jest z uszkodzeniami wątroby, takimi jak marskość i zatrucia toksycznymi substancjami, w tym alkoholem i lekami.
Immunoglobuliny znajdują się w krwi, a ponadto IgA znajdziemy w ślinie, wydzielinie z nosa i oskrzeli, a także w treści jelitowej.
Prawidłowe stężenie immunoglobulin to:
- IgA – od 0,7 do 5,0 g/l
- IgG – od 7 do 16,0 g/l
- IgM – od 0,4 do 2,8 g/l
- IgD – do 0,03 g/l
- IgE – do 0,3 mg/l
