Immunoglobuliny typu A (IgA) - czym są? Jakie mają zadania?
Immunoglobuliny A (IgA) to białka, wytwarzane przez nasz układ odpornościowy, mające za zadanie ochronę przed zakażeniami błony śluzowej układu pokarmowego, dróg oddechowych oraz układu moczowo-płciowego. Immunoglobuliny są odpowiedzią układu odpornościowego na atak patogenów. Produkowane są przez komórki plazmatyczne, powstałe z przekształconych limfocytów B. Immunoglobuliny, po rozpoznaniu zagrożenia, inicjują procesy mające na celu likwidację groźnych dla zdrowia drobnoustrojów.
Istnieje kilka klas immunoglobulin, pełniących nieco odmienne funkcje. Immunoglobulina typu A to największa grupa przeciwciał, wydzielanych przez organizm. Zbudowana jest z dwóch łańcuchów polipeptydowych. Znajduje się głównie w ślinie, w śluzie dróg oddechowych, w sokach jelitowych oraz - w niewielkiej ilości - w osoczu krwi. Immunoglobuliny typu A (IgA) wytwarzane są w ściankach jelit i oskrzeli.
Rozróżnia się dwa rodzaje immunoglobulin typu A (IgA):
- IgA1 - występujące głównie w osoczu jako pojedyncza (monomery) lub złożona cząsteczka białka (dimery, trimery, tetramery)
- IgA2 - to cząsteczki wydzielane na powierzchnię błon śluzowych, najczęściej zbudowane z dwóch cząsteczek (dimeryczne), a ich połączenie, tzw. region zawiasowy, zbudowany jest z 7 reszt aminokwasowych, co powoduje, że są bardziej odporne na trawienie przez enzymy jelitowe czy enzymy bakteryjne. Wydzielana na powierzchnię błon śluzowych cząsteczka IgA posiada dodatkowo tzw. fragment wydzielniczy i nazywana jest wtedy immunoglobuliną wydzielniczą A (slgA). Ów fragment wydzielniczy ułatwia transport przeciwciała przez nabłonek i chroni go przed enzymami trawiennymi.
Immunoglobuliny typu A (IgA) - funkcje
Immunoglobuliny A są najważniejszą bronią, jaką dysponuje tzw. humoralny układ odpornościowy na powierzchni błon śluzowych układu oddechowego, układu pokarmowego i dróg moczowo-płciowych. To tędy próbują wtargnąć do organizmu chorobotwórcze drobnoustroje oraz inne antygeny i to tam organizm stawia im po raz pierwszy opór. IgA znajdziemy więc w wydzielinie śluzowej nosa, gardła, zatok przynosowych, oskrzeli, jelit, dróg moczowo-płciowych oraz w ślinie i we łzach. Organizm wydziela jej naprawdę sporo, szczególnie w porównaniu z innymi klasami immunoglobulin. Jej stężenie rośnie w miarę upływu lat, aby około 12 roku życia ustabilizować się na jednym poziomie.
IgA działają swoiście, co oznacza, że skierowane są przeciwko konkretnemu antygenowi, którym może być bakteria, wirus, antygen pokarmowy, cząsteczki grzyba czy pyłków roślin itp. W ciągu doby organizm może wyprodukować nawet do 9 gram IgA.
Immunoglobuliny IgA mają za zadanie:
- powstrzymywanie bakterii przed przyłączaniem się do powierzchni błon śluzowych
- zlepianie (aglutyzacja) komórek bakteryjnych
- wiązanie (adsorbcja) antygenów pokarmowych
- neutralizacja wirusów oraz toksyn i enzymów wydzielanych przez drobnoustroje
Ma też dodatkowo działanie pozytywne, polegające na ułatwianiu dobroczynnym bakteriom zasiedlanie ścianek jelita cienkiego.
Immunoglobuliny A (IgA) - badanie stężenia IgA w organizmie, normy
Ponieważ IgA jako pierwsze stykają się z atakującym patogenem, badanie stężenia immunoglobuliny typu A w ślinie czy w treści jelitowej daje wskazówki diagnostyczne w przypadku nagłego spadku odporności (jak przy AIDS), a także przy objawach chorobowych dotyczących jelit i nerek o nieznanej etiologii. Badanie wykonuje się także w przypadku trudnych do zdiagnozowania chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, czy celiakia, przy podejrzeniu chorób nowotworowych (szpiczak mnogi, chłoniak). Do badania pobiera się krew żylną, albo - w niektórych przypadkach - ślinę lub kał.
Prawidłowe stężenie IgA we krwi u dorosłej osoby wynosi od 0,90 do 4,50 g/l (90-450 mg/dl).
Stężenie IgA u dzieci:
- 1-3 miesiąc - 0,06-0,58 g/l (6-58 mg/dl)
- 4-6 miesięcy - 0,10-0,96 g/l (10-96 mg/dl)
- 7-12 miesięcy - 0,36-1,65 g/l (36-165 mg/dl)
- 2-3 lat - 0,45-1,35 g/l (45-135 mg/dl)
- 4-5 lat - 0,52-2,20 g/l (52-220 mg/dl)
- 6-7 lat - 0,65-2,40 g/l (65-240 mg/dl)
- 8-9 lat - 1,08-2,00 g/l (108-200 mg/dl)
- 10-11 lat - 0,91-2,55 g/l (91-255 mg/dl)
- 12-13 lat - 1,08-3,25 g/l (108-325 mg/dl)
O czym świadczy zbyt niski poziom IgA?
Zbyt małe stężenie IgA najczęściej oznacza tzw. izolowany niedobór IgA, który może być wrodzony lub nabyty. Choroby, powodujące znaczne obniżenie stężenia IgA to: różyczka, cytomegalia i białaczka. A także: przewlekłe stany zapalne, alkoholowa marskość wątroby, astma, rozstrzenie oskrzeli, szpiczak mnogi. IgA poniżej normy występuje także u chorych na nowotwory układu chłonnego oraz u osób z usuniętą śledzioną, a ponadto w czasie chemioterapii. Przyjmowane leki, typu penicylina, ibuprofen oraz niektóre leki przeciwpadaczkowe także obniżają poziom IgA w organizmie.
