Ch³oniak: co to jest?
Ch³oniaki (³ac. lymphoma) to nowotwory, które s± spowodowane nieprawid³owym rozrostem komórek uk³adu ch³onnego (limfatycznego). Uk³ad ch³onny jest zbudowany z naczyñ limfatycznych, wêz³ów ch³onnych, grudek ch³onnych, grasicy, migda³ków i ¶ledziony. Przewodami uk³adu limfatycznego p³ynie limfa, czyli ch³onka. Uk³ad limfatyczny ma za zadanie wspieraæ funkcjonowanie uk³adu immunologicznego, krwiono¶nego i pokarmowego.
Wszystkie ch³oniaki to nowotwory z³o¶liwe. Maj± wiele rodzajów i niecharakterystyczne objawy. Najczêstszym wczesnym objawem ch³oniaka s± powiêkszone wêz³y ch³onne. Mog± one byæ ³atwo wyczuwalne i widoczne, czasem jednak nowotwór atakuje te w jamie brzusznej lub klatce piersiowej.
Do³±cz do Zdrowia na Facebooku!
Choroba mo¿e przybraæ postaæ przewlek³± lub ostr±. Ch³oniaki przewlek³e rozwijaj± siê d³ugo i d³ugo nie wymagaj± leczenia, jednak ich ca³kowite pozbycie siê nie jest w wiêkszo¶ci przypadków mo¿liwe. Ch³oniaki agresywne rozwijaj± siê b³yskawicznie i wymagaj± jak najszybszej interwencji lekarskiej, ale - paradoksalnie - mo¿na je wyleczyæ raz na zawsze.
Ch³oniaki: podzia³
Podstawowy podzia³ ch³oniaków to rozró¿nienie na ziarnicê z³o¶liw± (ch³oniak Hodgkina, o którym wiêcej tutaj) oraz ch³oniaki nieziarnicze (wiêcej informacji tu). Ch³oniaki nieziarnicze dziel± siê na ch³oniaki B-komórkowe oraz ch³oniaki T/NK-komórkowe. Do ch³oniaków B-komórkowych nale¿±:
- ch³oniak/bia³aczka limfoblastyczna B-komórkowa (B-ALL/LBL),
- przewlek³a bia³aczka limfatyczna (ch³oniak z ma³ych limfocytów, CLL/SLL),
- bia³aczka w³ochatokomórkowa,
- ch³oniak z komórek p³aszcza (MCL),
- ch³oniak strefy brze¿nej (MZL),
- ch³oniak grudkowy (FL),
- ch³oniak rozlany z du¿ych komórek B (DLBCL),
- szpiczak plazmocytowy (MM),
- ch³oniak limfoplazmocytowy/makroglobulinemia Waldenströma,
- ch³oniak Burkitta.
Ch³oniaki T/NK-komórkowe to:
- ch³oniak/bia³aczka limfoblastyczna T-komórkowa (T-ALL/LTL),
- ch³oniak z obwodowych komórek T,
- ziarniniak grzybiasty,
- anaplastyczny ch³oniak wielkokomórkowy.
Ch³oniak: objawy
Pierwsze objawy ch³oniaka s± niecharakterystyczne, czêsto przypominaj± zwyk³e przeziêbienie. Ogólne, wczesne objawy ch³oniaka to:
- powiêkszone, ale niebolesne wêz³y ch³onne,
- uporczywy kaszel,
- obfite poty nocne,
- gor±czka lub nawracaj±ce stany podgor±czkowe,
- nawracaj±ce infekcje górnych dróg oddechowych i p³uc,
- znaczna utrata wagi w krótkim czasie,
- os³abienie, mêczliwo¶æ,
- dolegliwo¶ci uk³adu pokarmowego.
Niektórym typom ch³oniaka towarzyszy tak¿e ¶wi±d skóry. Rozwój choroby mo¿e prowadziæ do wodobrzusza, niedokrwisto¶ci, znacznego spadku odporno¶ci czy obrzêku nóg.
Jak widaæ, powy¿sze objawy mog± byæ symptomem innych, bardziej prozaicznych schorzeñ. Je¶li jednak utrzymuj± siê d³u¿ej ni¿ dwa tygodnie, nale¿y udaæ siê do lekarza. Wêz³y ch³onne powiêkszone przez kilkana¶cie dni, oporne na leki przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, s± powodem do niepokoju.
Przeczytaj: POWIÊKSZONE WÊZ£Y CH£ONNE: nie panikuj, dzia³aj. Szybko!
Ch³oniak: przyczyny
Dok³adne przyczyny powstawania ch³oniaków nie s± znane. Wyró¿nia siê jednak czynniki ryzyka, które mog± sprzyjaæ pojawianiu siê tego nowotworu. Mo¿liwe przyczyny powstawania ch³oniaków to:
- czynniki genetyczne,
- zaburzenia pracy uk³adu odporno¶ciowego (np. zaka¿enie wirusem HIV, choroby autoimmunologiczne),
- przyjmowanie leków immunosupresyjnych (hamuj±cych aktywno¶æ uk³adu odporno¶ciowego),
- zaka¿enia wirusowe: wirus Epsteina i Barr (EBV, wywo³uje mononukleozê zaka¼n±), wirus zapalenia w±troby typy C (HCV), wirus ludzkiej bia³aczki z komórek T (HTLV-I), herpeswirusy,
- infekcje bakteryjne - Helicobacter pylori (Hp),
- powik³ania po chemio- i radioterapii,
- promieniowanie jonizuj±ce,
- ekspozycja na szkodliwe ¶rodki chemiczne (np. rozpuszczalniki farb, ¶rodki owadobójcze, benzen, azbest),
- przebyte przeszczepy i transfuzje.
Ch³oniak: diagnostyka i leczenie
Zdiagnozowanie ch³oniaka polega przede wszystkim na pobraniu wêz³a ch³onnego lub wycinka z nacieków narz±dowych do analizy. W du¿ej liczbie przypadków wykonuje siê tak¿e morfologiê krwi i szpiku kostnego - badania maj± na celu sprawdzenie, czy ch³oniak rozprzestrzeni³ siê do szpiku. Aby oceniæ zaawansowanie choroby, wykonuje siê badania rentgenowskie, ultrasonografiê (USG), tomografiê komputerow±, scyntygrafiê ko¶æca czy rezonans magnetyczny. Metody diagnostyki zale¿± od rodzaju choroby.
Ch³oniaki leczy siê przede wszystkim chemioterapi± i radioterapi±. Odpowiednio wcze¶nie wykryty ch³oniak Hodgkina jest wyleczalny w prawie 90-95 proc; ch³oniaki nieziarnicze udaje siê wyleczyæ ca³kowicie w 40-70 procentach, zale¿nie od podtypu nowotworu.
