Astma polega na zwężeniu oskrzeli, na skutek czego utrudniony staje się prawidłowy przepływ powietrza do płuc w momencie wydechu. O występowaniu astmy możemy mówić tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z dolegliwościami wynikającymi ze stanu zapalnego dróg oddechowych. Zalicza się do nich przede wszystkim kaszel, doświadczanie napadów duszności, świszczący oddech, obniżoną wydolność wysiłkowa oraz wrażenie ciasnoty w rejonach klatki piersiowej.
Podobne objawy mogą występować w przypadku sezonowej alergii, jednak o astmie możemy mówić jedynie wówczas, jeżeli wskazane dolegliwości mają charakter przewlekły. Przebiegowi astmy mogą również towarzyszyć dodatkowe dolegliwości, takie jak:
Oprócz tego chory zmaga się często z objawami wynikającymi z innych współwystępujących chorób o podłożu alergicznym. Są to zwykle zapalenie spojówek, przewlekły nieżyt nosa oraz atopowe zapalenie skóry.
Astma najczęściej jest mylona z inną chorobą, jaką jest przewlekła obturacyjna choroba płuc. O ile w przypadku astmy objawy mogą rozwinąć się zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, w przypadku POChP mówimy o chorobie dotyczącej osób powyżej 40 roku życia. Mamy w tym przypadku do czynienia ze zwężeniem oskrzeli, powodującym nie tylko – jak w przypadku astmy – utrudniony przepływ powietrza w trakcie wydechu, lecz także wdechu. Obie choroby możemy także rozróżnić na podstawie tego, że tylko w przebiegu astmy występują świsty, natomiast dla PoChP typowa jest przewlekła produkcja plwociny. Chorzy zmagają się z okresowymi zaostrzeniami, a nasilenie duszności jest jeszcze większe niż w przypadku astmy.
Podejrzewając u siebie lub u swojego dziecka objawy astmy, w pierwszej kolejności należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Na podstawie wywiadu może one zdecydować o skierowaniu pacjenta do poradni pulmonologicznej oraz alergologicznej.
Jeżeli zaistnieją przesłanki ku temu, że dolegliwości mają podłoże alergologiczne, zasadne będzie wówczas przeprowadzenie testów skórnych: płatkowych, punktowych lub śródskórnych. W rozpoznaniu choroby przydatne jest również badanie spirometryczne. Pozwala ono ocenić typ zaburzeń wentylacji oraz stopień upośledzenia tego procesu. Spirometria służy również określeniu szybkości przepływu powietrza w płucach, a także jego objętości.
Astmę można podzielić ze względu na to, czy ma ona podłoże alergiczne (astma atopowa) lub niealergiczne (nieatopowa astma).
Objawy u dzieci w większości przypadków są powiązane z alergią - czyli nadmierną reakcją na alergeny, z którymi układ immunologiczny zdrowego człowieka jest sobie w stanie bez trudu poradzić. U chorego objawy mają związek z tym, że w jego krwi znajdują się określone przeciwciała w nadmiernej ilości (zwykle typu IgE). Ma miejsce proces nadprodukcji mastocytów, limfocytów oraz eozynofilów. W konsekwencji dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego. Postać nieatopowa alergii (prawidłowy poziom IgE) zwykle pojawia się u osób dorosłych.
Dokładne przyczyny astmy nie są znane. Wiemy jednak, że ryzyko zachorowania na tę chorobę jest powiązane z czynnikami genetycznymi. Mamy znacznie większe szanse, że rozwinie się u nas astma, jeżeli ktoś z naszej rodzinie zmagał się z tym problemem (zarówno w pierwszym, jak i drugim pokoleniu). Poza tym wskazuje się na grupę czynników ryzyka, do których można zaliczyć:
Życie z astmą może być całkowicie satysfakcjonujące, pod warunkiem, że chory ściśle stosuje się do zaleceń lekarza. Niestety specjaliści alergologii twierdzą, że co druga osoba z alergią nie stosuje leków w sposób systematyczny. W ten sposób mocno utrudnione staje się kontrolowanie jej objawów. Mają miejsce nagłe zaostrzenia, które w skrajnych przypadkach mogą doprowadzić nawet do śmierci. W przebiegu astmy stosuje się następujące leki:
Często można się spotkać z popularnymi mitami na temat leczenia glikokortykosteroidami. Potocznie są one nazywane sterydami, co wzbudza negatywne skojarzenia, jakoby terapia z ich zastosowaniem miała wywierać negatywny wpływ na zdrowie.
Okazuje się jednak, że mamy w tym przypadku do czynienia z hormonami, które organizm wytwarza w sposób naturalny – rolę taką pełni kora nadnerczy. Dzięki stosowaniu glikokortykosteroidów możliwe staje się zahamowanie procesów zapalnych, a tym samym odciążenie układu immunologicznego. Efekt jest taki, że objawy astmy ulegają wyraźnemu zmniejszeniu i choroba jest znacznie łatwiejsza w kontrolowaniu.
Problem ze skutkami ubocznymi występował jedynie w przypadku ich doustnego stosowania. Wówczas negatywną konsekwencją była otyłość, nadciśnienie, cukrzyca czy osteoporoza. Dzisiaj preparaty doustne są podawane jedynie pacjentom z najcięższymi objawami astmy, kiedy leczenie wziewne nie przynosi rezultatów. W większości przypadków stosuje się już na szczęście jedynie formę wziewną, w związku z tym większość działań niepożądanych została wyeliminowana. Potencjalne skutki uboczne małą stosunkowo łagodny charakter i można do nich zaliczyć kaszel, chrypkę, stan zapalny gardła i jamy ustnej, podrażnienie gardła, trudność z połykaniem posiłków, a także zaburzona emisja głosu.
Zdarzają się takie przypadki, kiedy chory doświadcza silnego ataku, a pomimo zastosowania leków w dotychczasowych dawkach objawy astmy nie ustępują. Mamy wtedy do czynienia z jej zaostrzeniem, powodującym stan zagrożenia życia. W przypadku średniego lub ciężkiego zaostrzenia konieczna jest interwencja szpitalna. O takim stanie mówimy wówczas, gdy atakowi astmy towarzyszą takie objawy jak:
Zwłaszcza u dzieci zaostrzenie objawów astmy wynika zwykle z infekcji wirusowej. Winowajcą mogą być również alergeny, dym papierosowy, wdychanie dezodorantów, a także nadmierny wysiłek fizyczny oraz silny stres. Na tego typu ryzyko mogą narazić się również ci chorzy, którzy nagle – bez konsultacji z lekarzem przerwali leczenie przewlekłe lub zmienili rekomendowaną dawkę leku. Objawy astmy nasila poza tym niewłaściwa technika przeprowadzania inhalacji.
Przebieg astmy można zauważalnie złagodzić poprzez umiarkowaną aktywność fizyczną, zaprzestanie palenia papierosów, zredukowanie stresu, a przede wszystkim odpowiednią dietę. Należy z niej wykluczyć lub ograniczyć wszelkie produkty sprzyjające stanom zapalnym, a zwłaszcza produkty instant i fast food, nabiał, utwardzane tłuszcze roślinne, słodycze, słodkie napoje, a także czerwone mięso.
Warto natomiast wzbogacić codzienny jadłospis w produkty bogate w kwasy omega 3 (tłuste ryby oraz siemię lniane) i magnez (zielone warzywa, orzechy, kasze i płatki zbożowe), a ponadto dodawać do potraw tzw. naturalne antybiotyki (czosnek i cebula).
To również może cię zainteresować:
Masz astmę? Polscy lekarze mylą jej objawy z innymi chorobami - nawet w co trzecim przypadku
Testy alergiczne - kiedy trzeba je wykonać i na co dają odpowiedź?
Nie lekceważ nietolerancji laktozy - bywa groźna dla zdrowia