Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów boreliozy jest rumieñ wêdruj±cy. Wystêpuje on w miejscu uk±szenia kleszcza i pojawia siê od trzech dni do trzech tygodni od czasu zara¿enia siê borelioz± - jest to tzw. faza wstêpna. Rumieñ wêdruj±cy to zaczerwienienie o ¶rednicy kilkunastu centymetrów, zazwyczaj ciep³e i bolesne przy dotyku. Pojawia siê on zazwyczaj, tylko u ok 30 proc. zaka¿onych. Dodatkowymi objawami które czêsto s± mylone z przeziêbieniem lub gryp± jest gorsze samopoczucie, wystêpuj±ca gor±czka oraz ogólne os³abienie. Mog± pojawiæ siê równie¿ bóle stawów.
Je¿eli leczenie nie zostanie wdro¿one w odpowiednim czasie, wczesne objawy ustêpuj± po 1 do 3 miesiêcy od ugryzienia kleszcza, a borelioza przechodzi w fazê rozsian±, w której w ci±gu 2 tygodni do maksymalnie kilku miesiêcy pojawiaj± siê objawy wtórne. Najczê¶ciej przebiega ona pod postaci± zapalenia stawów lub neuroboreliozy (choroba której objawy bardzo przypominaj± stany depresyjne. Atakuje ona uk³ad nerwowy, powoduj±c postêpuj±cy proces zapalny tkanki nerwowej), rzadziej zapalenia miê¶nia sercowego.
W niektórych przypadkach, je¿eli kleszcz uk±si p³atek ucha, sutek lub mosznê, mo¿e pojawiæ siê pseudoch³oniak boreliozowy - niebolesny naciek zapalny.
Po ok roku, borelioza przechodzi w najgro¼niejsz± fazê - przewlek³±, która mo¿e doprowadziæ do nieodwracalnych zmian i uszkodzeñ organizmie cz³owieka. Faza przewlek³a jest trudna do rozpoznania, poniewa¿ wystêpuj± w niej bardzo niespecyficzne objawy. Pojawiaj± siê g³ównie gor±czka i dreszcze, a tak¿e przewlek³e zmêczenie i os³abienie. Je¿eli stan ten trwa d³ugo, mog± pojawiæ siê objawy neurologiczne:
- gor±czka
- dreszcze
- bóle g³owy
- ból stawów
- dr¿enie miê¶ni
- zawroty g³owy
- zburzenia orientacji przestrzennej
- niedow³ad koñczyn
- problemy z koncentracj±
- zaburzenia czucia
- nadwra¿liwo¶æ na d¼wiêk i ¶wiat³o
Przewlek³a borelioza przez wiele lat mo¿e mo¿e trwaæ bezobjawowo.
Borelioza - wykrywanie i diagnoza
Podstaw± do diagnostyki boreliozy jest diagnostyka serologiczna. Zazwyczaj jest ona dwuetapowa. Pierwszym etapem jest Test ELISA, dziêki któremu wykrywa siê przeciwcia³a w klasie IgM, które pojawiaj± siê we krwi 3-4 tygodnie po zaka¿eniu i znikaj± w ci±gu 4-6 miesiêcy oraz przeciwcia³a IgG - wykrywalne po ok 6-8 tygodniach od zaka¿enia i utrzymuj±ce siê nawet kilka lat u pacjentów, którzy byli skutecznie leczeni antybiotykami.
Test polega na pobraniu krwi i analizowaniu jej pod k±tem obecno¶ci przeciwcia³ IgM i IgG, na odpowiednio do tego przystosowanych p³ytkach z antygenem. Wynik dodatni wykazuje zaka¿enie. Obecno¶æ przeciwcia³ IgM ¶wiadczy o tym, ¿e u chorego zaka¿enie borelioz± wyst±pi³o pierwszy raz w ¿yciu, natomiast obecno¶æ IgG ¶wiadczy o kolejnym zaka¿eniu.
Drugim etapem jest badanie WESTERN BLOT. Wykonuje siê je w celu potwierdzenia testu ELISA, w przypadku gdy da³ on wynik pozytywny lub w±tpliwy. Test western Bold dokonuje dok³adniejszej oceny przeciwcia³ w surowicy krwi. Do tego badania niezbêdne jest pobranie krwi pacjenta oraz hodowlane bakterie boreliozy. W wyniku szeregu dzia³añ, uzyskuje siê wynik dodatni, który potwierdza boreliozê lub wynik ujemy, który j± wyklucza. Badanie jednak mo¿e daæ wynik negatywny, je¿eli zostanie przeprowadzone w pocz±tkowym okresie choroby, w pierwszych tygodniach po uk±szeniu. Aby ostatecznie potwierdziæ wynik, nale¿y przeprowadzaæ badanie co kilka tygodni.
Borelioza - leczenie
Podstaw± leczenia boreliozy jest zastosowanie terapii antybiotykowej, trwaj±cej ok 3 tygodni. W pocz±tkowym stadium choroby, skuteczno¶æ jej wyleczenia wynosi a¿ 90 proc. Im d³u¿szy czas trwania choroby, tym d³u¿sze i trudniejsze leczenie. Nie ma skutecznej ochrony przez zachorowaniem na boreliozê. Jedyn± profilaktyk± jest ochrona cia³a przed kleszczami, w trakcie przebywania w rejonach ich wystêpowania.
Borelioza - skutki
Nieleczona borelioza mo¿e dawaæ wiele negatywnych skutków. Najgro¼niejsze z nich to powik³ania neurologiczne, stawowe i sercowe. Mog± pojawiæ siê u osób, u których leczenie rozpoczê³o siê zbyt pó¼no.
Najgro¼niejszym powik³aniem jest zapalenie opon mózgowych oraz zapalenie mózgu - objawiaj± siê wysok± gor±czk±, nawet do 40 st., silnymi bólami g³owy którym towarzysz± wymioty oraz nudno¶ci, ogólnym os³abieniem, a tak¿e nadwra¿liwo¶ci± na d¼wiêk i ¶wiat³o.
Kolejnym skutkiem mo¿e byæ pora¿enie nerwu twarzowego (Bella) - które objawia siê opadaniem k±cika ust lub niemo¿no¶ci± zmarszczenia czo³a.
Ze strony uk³adu kostnego mo¿e wyst±piæ boreliozowe zapalenie stawów, najczê¶ciej kolan, ³okci, stawów biodrowych. Pojawia siê uczucie mrowienia, pieczenia oraz drêtwienie koñczyn.
Objawy sercowo-naczyniowe pojawiaj± siê stosunkowo rzadko. W nielicznych przypadkach mo¿e wyst±piæ zapalenie miê¶nia sercowego, objawiaj±ce siê bólem w klatce piersiowej, arytmi± serca oraz duszno¶ci±. Objawy te mog± przypominaæ ostry zespó³ wieñcowy, do którego zaliczamy choroby takie jak zawa³ serca czy niestabiln± dusznicê bolesn±.
Bolerioza - wystêpowanie u psów
Bolerioza u psów wystêpuje stosunkowo rzadko, a do zaka¿enia dochodzi podczas uk±szenia kleszcza, tak samo jak w przypadku wyst±pienia tej choroby u ludzi. Badania wykazuj± ¿e objawy pojawiaj± siê jedynie u ok 5 proc. zaka¿onych psów i wystêpuj± dopiero 2-5 miesiêcy od zaka¿enia.
Zazwyczaj mo¿na zauwa¿yæ:
- gor±czka ok 40 st.
- brak apetytu
- zmniejszenie aktywno¶ci
- wtórne zapalenie w±troby i nerek
- apatyczno¶æ
- padaczka
Niestety ze wzglêdu na d³ug± i gêst± sier¶æ, u psów nie ma mo¿liwo¶ci zlokalizowania rumienia wêdruj±cego.
Leczenie u psów podobnie jak u ludzi polega na d³ugotrwa³ej antybiotykoterapii. Oprócz tego lekarz weterynarii mo¿e zaleciæ p³ynoterapiê lub leki przeciwzapalne, a tak¿e wspomagaj±ce pracê w±troby oraz nerek.
Profilaktyk± przeciwkleszczow± u psów jest najczê¶ciej stosowanie obro¿y, kropli i preparatów odstraszaj±cych kleszcze. Bardzo wa¿ne jest tak¿e dok³adne obejrzenie i wyszczotkowanie zwierzêcia np. po powrocie ze spaceru. Usuniecie kleszcza do 48h od uk±szenia, zmniejsza ryzyko zara¿enia borelioz±.
