Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów boreliozy jest rumień wędrujący. Występuje on w miejscu ukąszenia kleszcza i pojawia się od trzech dni do trzech tygodni od czasu zarażenia się boreliozą - jest to tzw. faza wstępna. Rumień wędrujący to zaczerwienienie o średnicy kilkunastu centymetrów, zazwyczaj ciepłe i bolesne przy dotyku. Pojawia się on zazwyczaj, tylko u ok 30 proc. zakażonych. Dodatkowymi objawami które często są mylone z przeziębieniem lub grypą jest gorsze samopoczucie, występująca gorączka oraz ogólne osłabienie. Mogą pojawić się również bóle stawów.
Jeżeli leczenie nie zostanie wdrożone w odpowiednim czasie, wczesne objawy ustępują po 1 do 3 miesięcy od ugryzienia kleszcza, a borelioza przechodzi w fazę rozsianą, w której w ciągu 2 tygodni do maksymalnie kilku miesięcy pojawiają się objawy wtórne. Najczęściej przebiega ona pod postacią zapalenia stawów lub neuroboreliozy (choroba której objawy bardzo przypominają stany depresyjne. Atakuje ona układ nerwowy, powodując postępujący proces zapalny tkanki nerwowej), rzadziej zapalenia mięśnia sercowego.
W niektórych przypadkach, jeżeli kleszcz ukąsi płatek ucha, sutek lub mosznę, może pojawić się pseudochłoniak boreliozowy - niebolesny naciek zapalny.
Po ok roku, borelioza przechodzi w najgroźniejszą fazę - przewlekłą, która może doprowadzić do nieodwracalnych zmian i uszkodzeń organizmie człowieka. Faza przewlekła jest trudna do rozpoznania, ponieważ występują w niej bardzo niespecyficzne objawy. Pojawiają się głównie gorączka i dreszcze, a także przewlekłe zmęczenie i osłabienie. Jeżeli stan ten trwa długo, mogą pojawić się objawy neurologiczne:
- gorączka
- dreszcze
- bóle głowy
- ból stawów
- drżenie mięśni
- zawroty głowy
- zburzenia orientacji przestrzennej
- niedowład kończyn
- problemy z koncentracją
- zaburzenia czucia
- nadwrażliwość na dźwięk i światło
Przewlekła borelioza przez wiele lat może może trwać bezobjawowo.
Borelioza - wykrywanie i diagnoza
Podstawą do diagnostyki boreliozy jest diagnostyka serologiczna. Zazwyczaj jest ona dwuetapowa. Pierwszym etapem jest Test ELISA, dzięki któremu wykrywa się przeciwciała w klasie IgM, które pojawiają się we krwi 3-4 tygodnie po zakażeniu i znikają w ciągu 4-6 miesięcy oraz przeciwciała IgG - wykrywalne po ok 6-8 tygodniach od zakażenia i utrzymujące się nawet kilka lat u pacjentów, którzy byli skutecznie leczeni antybiotykami.
Test polega na pobraniu krwi i analizowaniu jej pod kątem obecności przeciwciał IgM i IgG, na odpowiednio do tego przystosowanych płytkach z antygenem. Wynik dodatni wykazuje zakażenie. Obecność przeciwciał IgM świadczy o tym, że u chorego zakażenie boreliozą wystąpiło pierwszy raz w życiu, natomiast obecność IgG świadczy o kolejnym zakażeniu.
Drugim etapem jest badanie WESTERN BLOT. Wykonuje się je w celu potwierdzenia testu ELISA, w przypadku gdy dał on wynik pozytywny lub wątpliwy. Test western Bold dokonuje dokładniejszej oceny przeciwciał w surowicy krwi. Do tego badania niezbędne jest pobranie krwi pacjenta oraz hodowlane bakterie boreliozy. W wyniku szeregu działań, uzyskuje się wynik dodatni, który potwierdza boreliozę lub wynik ujemy, który ją wyklucza. Badanie jednak może dać wynik negatywny, jeżeli zostanie przeprowadzone w początkowym okresie choroby, w pierwszych tygodniach po ukąszeniu. Aby ostatecznie potwierdzić wynik, należy przeprowadzać badanie co kilka tygodni.
Borelioza - leczenie
Podstawą leczenia boreliozy jest zastosowanie terapii antybiotykowej, trwającej ok 3 tygodni. W początkowym stadium choroby, skuteczność jej wyleczenia wynosi aż 90 proc. Im dłuższy czas trwania choroby, tym dłuższe i trudniejsze leczenie. Nie ma skutecznej ochrony przez zachorowaniem na boreliozę. Jedyną profilaktyką jest ochrona ciała przed kleszczami, w trakcie przebywania w rejonach ich występowania.
Borelioza - skutki
Nieleczona borelioza może dawać wiele negatywnych skutków. Najgroźniejsze z nich to powikłania neurologiczne, stawowe i sercowe. Mogą pojawić się u osób, u których leczenie rozpoczęło się zbyt późno.
Najgroźniejszym powikłaniem jest zapalenie opon mózgowych oraz zapalenie mózgu - objawiają się wysoką gorączką, nawet do 40 st., silnymi bólami głowy którym towarzyszą wymioty oraz nudności, ogólnym osłabieniem, a także nadwrażliwością na dźwięk i światło.
Kolejnym skutkiem może być porażenie nerwu twarzowego (Bella) - które objawia się opadaniem kącika ust lub niemożnością zmarszczenia czoła.
Ze strony układu kostnego może wystąpić boreliozowe zapalenie stawów, najczęściej kolan, łokci, stawów biodrowych. Pojawia się uczucie mrowienia, pieczenia oraz drętwienie kończyn.
Objawy sercowo-naczyniowe pojawiają się stosunkowo rzadko. W nielicznych przypadkach może wystąpić zapalenie mięśnia sercowego, objawiające się bólem w klatce piersiowej, arytmią serca oraz dusznością. Objawy te mogą przypominać ostry zespół wieńcowy, do którego zaliczamy choroby takie jak zawał serca czy niestabilną dusznicę bolesną.
Bolerioza - występowanie u psów
Bolerioza u psów występuje stosunkowo rzadko, a do zakażenia dochodzi podczas ukąszenia kleszcza, tak samo jak w przypadku wystąpienia tej choroby u ludzi. Badania wykazują że objawy pojawiają się jedynie u ok 5 proc. zakażonych psów i występują dopiero 2-5 miesięcy od zakażenia.
Zazwyczaj można zauważyć:
- gorączka ok 40 st.
- brak apetytu
- zmniejszenie aktywności
- wtórne zapalenie wątroby i nerek
- apatyczność
- padaczka
Niestety ze względu na długą i gęstą sierść, u psów nie ma możliwości zlokalizowania rumienia wędrującego.
Leczenie u psów podobnie jak u ludzi polega na długotrwałej antybiotykoterapii. Oprócz tego lekarz weterynarii może zalecić płynoterapię lub leki przeciwzapalne, a także wspomagające pracę wątroby oraz nerek.
Profilaktyką przeciwkleszczową u psów jest najczęściej stosowanie obroży, kropli i preparatów odstraszających kleszcze. Bardzo ważne jest także dokładne obejrzenie i wyszczotkowanie zwierzęcia np. po powrocie ze spaceru. Usuniecie kleszcza do 48h od ukąszenia, zmniejsza ryzyko zarażenia boreliozą.
