Czarnuszka siewna - roślina znana od tysięcy lat
Czarnuszka siewna (Nigella sativa L.) należy do rodziny jaskrowatych. Pierwotnie czarnuszka rosła na terenie dzisiejszego Iraku i Turcji, rozprzestrzeniła się jednak na kraje śródziemnomorskie, gdzie zadomowiła się na dobre. W naszym kraju czarnuszka jest rośliną uprawną. Jest to roślina jednoroczna, miododajna, kwitnie na niebiesko od maja do września. Nazywana bywa także kminkiem egipskim, kolendrą siewną, kminem czarnym, czarnuchą, kąkolnicą.
Ma imponującą historię, sięgającą czasów asyryjskich, uprawiana była w starożytnym Egipcie, wspomina o niej Biblia. W Europie lubili uprawiać ją mnisi w swoich przyklasztornych ogrodach. Przez pewien czas uważana była za panaceum na wszelkie dolegliwości. Dzisiaj wykorzystywana jest w kuchni, w ziołolecznictwie oraz w przemyśle kosmetycznym.
Czarnuszka - nasiona pełne smaku
Do celów spożywczych, leczniczych i kosmetycznych używa się nasion czarnuszki siewnej, które smakiem przypominają nieco kminek i mają intensywny, korzenny zapach. Są drobne, czarnego koloru i mają nieco kanciaste kształty. Nasiona czarnuszki zbierane są wczesną jesienią, gdy mieszki, w których się znajdują, zmieniają barwę na brązową. Z nasion tłoczy się olej, a także zjada się je w całości lub zmielone.
Nasiona czarnuszki siewnej zawierają: duże ilości tłuszczy (nienasycone kwasy tłuszczowe - linolowy, oleinowy, alfa-linolenowy, palmitynowy, mirystynowy, ok. 40 proc.), olejek eteryczny (tymochinon), melantynę i inne saponiny, gorycz nigellinę, cukry, białka, garbniki i alkaloid damasceninę. W nasionach czarnuszki znajdziemy ponadto witaminy (witaminy z grupy B, beta-karoten, witaminę A), składniki mineralne (wapń, magnez, żelazo, potas, selen, cynk).
Czarnuszka - nasiona pełne zdrowia
Nasiona czarnuszki oraz wytwarzany z nich olej, dzięki temu, że w swoim składzie mają substancje biologicznie czynne, wykazują szereg prozdrowotnych właściwości.
- Czarnuszka ma działanie przeciwzapalne i wzmacniające odporność.
- Pomaga przy przeziębieniach, katarze i przy zapaleniach zatok.
- Wspiera kurację przeciwzapalną przy reumatoidalnym zapaleniu stawów.
- Wspiera także walkę z objawami astmy, rozszerza oskrzela ułatwiając oddychanie.
- Łagodzi, wywoływane alergią, nieżyty górnych dróg oddechowych.
- Czarnuszka siewna ma także działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicznie.
- Chroni błonę śluzową żołądka.
- Działa regenerująco na wątrobę i trzustkę.
- Pobudza wydzielanie soków żołądkowych.
- Obniża poziom cukru we krwi
- Reguluje poziom cholesterolu we krwi.
- Dzięki składnikowi o nazwie nigellon (gorycz) czarnuszka działa rozkurczowo i poleca się ją na bóle menstruacyjne.
- Wyciągi z nasion czarnuszki regulują cykl miesiączkowy
- Czarnuszka zwiększa laktację u kobiet karmiących.
- Melantyna, znajdująca się w nasionach, działa przeciwbólowo.
- Olejek eteryczny poprawia nastrój, działa odprężająco i antydepresyjnie.
- Witaminy i sole mineralne poprawiają stan skóry.
W celach leczniczych czarnuszki używa się jako naparów, nalewek, ziołomiodu, a także w postaci olejku. Olej z czarnuszki zachowa cenne właściwości, jeśli jest tłoczony na zimno, a potem właściwie przechowywany, najlepiej w ciemnej butelce, w chłodnym miejscu i nie dłużej niż 3 miesiące. W celach leczniczych możemy używać nie więcej niż 2 łyżki dziennie, najlepiej przed jedzeniem.
Z nasion czarnuszki najlepiej zrobić napar (łyżka nasion zalana szklanką wrzącej wody) i pić nie częściej niż 2-3 razy dziennie.
Czarnuszka siewna - zastosowanie kosmetyczne
Olej z czarnuszki siewnej wykorzystywany jest do wyrobu wielu kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji wymagającej skóry. Cenne są właściwości bakteriobójcze i przeciwzapalne oleju z czarnuszki, co sprawdza się szczególnie przy cerze trądzikowej, a także w łuszczycy, grzybicy oraz przy atopowym zapaleniu skóry. Olej z czarnuszki dodawany jest też do kosmetyków do pielęgnacji włosów i paznokci. Czarnuszkę można ponadto używać zewnętrznie, na przykład, jako maseczki (olejek) oraz do peelingu.
Czarnuszka siewna - w kuchni
Czarnuszka świetnie sprawdza się w kuchni i w piekarnictwie. Chleb posypany nasionami czarnuszki smakuje znakomicie, czasem dodaje się czarnuszkę także do środka, na przykład do chleba razowego.
Nasiona czarnuszki to znakomita przyprawa. Czarnuszki można używać w postaci zmielonej lub w całości. Nasionami czarnuszki posypujemy sałatki, dodajemy do past lub dressingu. Znakomicie sprawdza się w towarzystwie tymianku, kolendry, kminku, ziela angielskiego. Dodana do potraw mięsnych, nie tylko poprawi ich smak, ale także ułatwi trawienie. Białe sery, po dodaniu czarnuszki, zyskują na smaku.
Czarnuszka jest ponadto składnikiem indyjskiej mieszanki przypraw garam masala.
