Zazwyczaj występują cykle wyciszenia objawów na przemian z ich nasileniem. Choroba ta często towarzyszy występującym alergiom pokarmowym. W zależności od wieku pacjenta, stan zapalny jest umiejscowiony w różnych miejscach. W przypadku osób dorosłych najczęściej jest to okolica karku, zgięcia kolan i łokci oraz stopy. U osób cierpiących na AZS często pojawia się towarzysząca astma. Chorzy zauważają związek między nasilaniem objawów astmy i jednocześnie objawów AZS.
Atopowe zapalenie skóry - przyczyny
Niestety nie można ustalić jednej przyczyny atopowego zapalenia skóry. Według przeprowadzonych badań wnioskuje się, że największy wpływ mają czynniki genetyczne. Jest to błędna reakcja immunologiczna, związana z nieprawidłową odpowiedzią odpornościową na małe dawki antygenów. Defekt ten powoduje, że skóra jest nadmiernie narażona na działające na nią alergeny, które łatwiej dostają się do organizmu, tym samym sprzyjając rozwojowi atopowego zapalenia skóry.
Duży wpływ na rozwój choroby mają również czynniki środowiskowe, w których można wyróżnić zanieczyszczone środowisko i określone warunki klimatyczne. Objawy AZS nasilają się w wysokiej temperaturze i zwiększonej potliwości organizmu.
Rozwojowi choroby sprzyjają przebyte w dzieciństwie alergie pokarmowe.
Atopowe zapalenie skóry (AZS) - objawy
Charakterystycznymi objawami atopowego zapalenia skóry są zaczerwienienie i suchość. Pojawia się także swędzenie, łuszczenie oraz skłonność do nawracających zakażeń bakteryjnych. AZS często towarzyszą choroby współistniejące takie jak astma oskrzelowa, przewlekły katar sienny, alergiczne zapalenie spojówek.
Przebieg atopowego zapalenia skory jest bardzo zróżnicowany, a choroba ta może utrzymywać się przez całe życie, z charakterystycznymi okresami remisji i nasileniem objawów.
Kliniczne stadium tej choroby można podzielić na trzy fazy.
Okres niemowlęcy - trwa od urodzenia do ukończenia drugiego roku życia. Charakterystyczne objawy to grudki, strupki i nadżerki, ze zmianami wysiękowymi. Włosy dziecka są cienkie, łamliwe i matowe. Zmiany atopowe najczęściej występują na policzkach, czole i owłosionej skórze głowy dziecka. W cięższych przypadkach tej choroby obejmują tułów, pośladki i kończyny. U ok 50 proc.dzieci objawy ustępują po ukończeniu drugiego roku życia. Pojawienie się choroby w wielu niemowlęcym zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju innych chorób atopowych np. astmy oskrzelowej.
Okres późno-dziecięcy - trwa od 3. do 11 roku życia. Objawy u dzieci starszych w większości widoczne są na rękach, stopach, wokół nadgarstków i kostek, na grzbietach dłoni i stóp. W okolicach zmian skórnych pojawia się powiększenie węzłów chłonnych.
Okres młodzieńczy i wieku dojrzałego - pojawia się w okresie dojrzewania (od 12. roku życia) i często trwa do końca życia. W tej fazie okresy remisji i zaostrzeń występują naprzemiennie. Skóra jest szorstka i sucha, pojawia się lekko brązowe zabarwienie i zgrubienie. Częstymi objawami są nacieki zapalne oraz otarcia naskórka. Zmiany skórne występują symetrycznie, głównie pojawiają się na twarzy, na górnych częściach ramion i pleców, na kończynach i grzbietowych powierzchniach rąk oraz stóp. U chorych pojawia się uporczywy świąd,zmęczenie i drażliwość.
Atopozwe zapalenie skóry - rozpoznanie
Chorobę rozpoznaje się na podstawie objawów i wywiadu z chorym. Kryteria diagnostyczne AZS wg Hanifina i Rajka. Główne objawy AZS:
- świąd
- przewlekły i nawrotowy przebieg
- charakterystyczna morfologia zmian i ich lokalizacja
- osobniczy lub rodzinny wywiad atopowy
Objawy mniejsze AZS:
- suchość skóry
- rybia łuska
- natychmiastowe reakcje skórne
- podwyższony poziom IgE
- wczesny wiek wystąpienia zmian
- skłonność do nawrotowych zakażeń skóry
- nieswoisty wyprysk rąk i/lub stóp
- wyprysk sutków
- zapalenie czerwieni warg
- nawrotowe zapalenia spojówek
- fałd Dennie-Morgana
- stożek rogówki
- zaćma
- zacienienie wokół oczu
- łupież biały
- fałd szyjny
- świąd po spoceniu
- nietolerancja pokarmów
- nietolerancja wełny
- zaostrzenie po zdenerwowaniu
- biały dermografizm
- rumień twarzy
- akcentacja mieszków włosowych
Do rozpoznania choroby wystarczające jest spełnienie trzech spośród 4 głównych kryteriów. Kryteria mniejsze mają znaczenie uzupełniające.
Atopowe zapalenie skóry głowy
Wystąpienie atopowego zapalenia skóry w okolicach głowy to jeden z najcięższych przypadków. Zmiany te są typowe szczególnie dla okresu niemowlęcego. Charakterystycznymi objawami to występowanie rumieni i sączących się grudek, o czerwonym zabawieniu. Skóra w tych okolicach jest zgrubiała i łuszcząca się. Włosy są suche, matowe i łamliwe.
W celu leczenia tego typu AZS stosuje się leki immunomodelujące - takrolimus i pimekrolimus. Niestety w tym typie choroby kremy i maści nie przynoszą efektów.
Bardzo ważna jest również odpowiednia pielęgnacja skóry głowy oraz stosowanie preparatów zawierających mocznik, który utrzymuje odpowiednie nawilżenie warstwy rogowej naskórka. Zalecane jest mycie skóry głowy bez dodatkowych detergentów, w wodzie o temperaturze ciała. Włosy należy delikatnie suszyć, bez pocierania.
Atopowe zapalenie skóry - leczenie
Zapobieganie tej chorobie polega na leczeniu objawowym. Przede wszystkim należy utrzymywać prawidłową proporcję kwasów omega-3 do omega-6 w diecie. Jeżeli czynniki wywołujące chorobę są znane, należy je wyeliminować z otoczenia i diety chorego. Główne leczenie polega na regeneracji uszkodzonego naskórka, stosując odpowiednie kremy i maści natłuszczające, a także preparaty steroidowe. Najczęściej stosowane są leki przeciwzapalne, przeciwuczuleniowe oraz fototerapia - leczenie światłem.
Duże znaczenie ma również noszenie odpowiednich ubrań. Odzież osób chorujących na AZS powinna być bawełniana i oddychająca. Częstym zabiegiem jest zastosowanie bandażowania całego ciała, w przypadku silnych ataków choroby.
Atopowe zapalenie skóry - pielęgnacja
Dużą rolę w pielęgnacji chorej skóry odgrywa jej systematyczne nawilżanie i natłuszczanie. Kąpiel powinna trwać od kilku do kilkunastu minut, w temperaturze ok 33-34 st. W zależności od nasilenia choroby, natłuszczanie można zacząć już w trakcie kąpieli, dodając do wody odpowiednie emulsje i oleje o naturalnym pH (5,5), które wpływają także na zmniejszenie dolegliwości związanych ze świądem.
Skórę należy osuszać delikatnym i miękkim ręcznikiem, bez jej zbędnego pocierania. Kolejnym etapem jest odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie skóry, do którego nadają się naturalne i łagodne kremy/ oleje zawierające lanolinę, parafinę, olej lniany lub oliwę z oliwek, a także zastosowanie odpowiednich leków.
Chorzy cierpiący na atopowe zapalenie skóry powinni ograniczyć używanie perfumowanych mydeł i żeli, soli kąpielowych i aromatyzowanych produktów kosmetycznych.
