Toksoplazmoza - przyczyny
Chorobę wywołuje pierwotniak Toxoplasma gondii, jednak nie u wszystkich osób zakażonych występują objawy choroby. Wiele osób mimo zarażenia pozostaje jedynie nosicielami pasożyta. Pierwotniakiem można zakazić się na przykład poprzez jedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa. Szczególne ryzyko zarażenia występuje w przypadku spożywania wieprzowiny oraz jagnięciny, dlatego zawsze należy poddawać te gatunki mięsa odpowiedniej obróbce termicznej. Pasożytów można się pozbyć gotując mięso w temperaturze co najmniej 58°C przez 10 minut lub mrożąc je w temperaturze od -12 do -20°C.
Pierwotniaki wywołujące chorobę mogą przenosić się także na deskach do krojenia oraz nożach, dlatego po przyrządzaniu mięsa konieczne jest dokładne mycie używanych narzędzi. Oocysty pasożytów mogą występować nie tylko w mięsie, ale również na warzywach i owocach, w związku z czym przed spożyciem należy je dokładnie myć.
Ostatecznym żywicielem pierwotniaka są koty, w związku z czym mogą być one źródłem zakażenia. Toksoplazmozą można zarazić się na przykład poprzez kontakt z kocimi odchodami. Koty zarażają się tym pierwotniakiem między innymi przez łożysko zarażonej matki, kontakt z kałem chorego kota lub zjedzenie gryzoni, które są zarażone pasożytem. Inne drogi zarażenia chorobą to droga kropelkowa oraz śródmaciczna. Do przeniesienia pierwotniaka może dojść również na skutek transplantacji organu od zarażonej osoby.
Toksoplazmoza - objawy choroby
Objawy toksoplazmozy mogą być różne, w zależności od tego czy choroba występuje w formie nabytej czy wrodzonej. W przypadku toksoplazmozy wrodzonej najczęstsze objawy to:
- wodogłowie,
- małogłowie,
- powiększenie śledziony,
- powiększenie wątroby,
- żółtaczka,
- skaza krwotoczna,
- zwapnienie śródmózgowe,
- zapalenie naczyniówki,
- zapalenie siatkówki.
Toksoplazmoza wrodzona może powodować uszkodzenia płodu i często wiąże się z występowaniem skutków zakażenia na późniejszych etapach rozwoju dziecka. Wrodzona forma choroby najczęściej wiąże się również ze znacznym opóźnieniem w rozwoju umysłowym. Ryzyko wystąpienia powikłań jest większe, jeżeli do zakażenia dojdzie w pierwszym trymestrze ciąży.
Toksoplazmoza nabyta nie zawsze daje objawy. U osób z prawidłową odpornością organizmu mogą nie wystąpić żadne objawy choroby. Jeżeli jakiekolwiek objawy wystąpią są to najczęściej:
- bóle stawów,
- objawy grypopodobne,
- gorączka,
- stany pozapalne różnych narządów,
- zapalenie opon mózgowych,
- zapalenie mózgu.
Objawy mogą się znacznie różnić w zależności od tego, w jakiej części organizmu umiejscowią się pasożyty. W związku z tym, dolegliwości mogą dotyczyć poszczególnych narządów, na przykład płuc, serca czy wątroby. Najczęściej występujące postaci choroby to:
- Toksoplazmoza uogólniona: wywołana atakiem pasożyta na ośrodkowy układ nerwowy. Wówczas popularne objawy to bóle głowy, zawroty głowy, oczopląs, zaburzenia równowagi, problemy z koncentracją i skupieniem uwagi, apatia.
- Toksoplazmoza węzłowa: objawia się powiększeniem węzłów chłonnych. Daje objawy podobne do objawów towarzyszących grypie, czyli bóle głowy, bóle mięśni, ogólne osłabienie, zapalenie gardła.
- Toksoplazmoza gałki ocznej: może prowadzić do łzawienia, zaburzeń widzenia, bólu oka, światłowstrętu oraz widzenia mroczków przed oczami.
Toksoplazmoza - badanie
Podstawą do postawienia diagnozy dotyczącej toksoplazmozy jest przeprowadzenie badań serologicznych. Polegają one na oznaczeniu obecności przeciwciał w kierunku pierwotniaka Toxoplasma gondii. Przeciwciała oznacza się w trzech klasach:
- Przeciwciała w klasie IgM - pojawiają się przy świeżym zachorowaniu, znikają po pewnym czasie; jeżeli występują we krwi świadczą o aktywnej formie choroby,
- Przeciwciała w klasie IgA - ich oznaczenie jest ważne w przypadku noworodków,
- Przeciwciała w klasie IgG - występują we krwi na skutek zarażenia, najczęściej pozostają we krwi do końca życia.
W diagnostyce choroby stosowane są również badania histopatologiczne, próby biologiczne, badania genetyczne, a także badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa, USG oraz rezonans magnetyczny.
Toksoplazmoza - leczenie
W leczeniu toksoplazmozy stosuje się pirymetaminę oraz sulfonamidy o przedłużonym działaniu. Pirymetaminy nie można stosować u kobiet ciężarnych, a dokładniej w pierwszym trymestrze ciąży.
