Uchyłki jelita grubego: przyczyny, objawy, leczenie

Uchyłki jelita grubego to choroba cywilizacyjna, powodowana długotrwałą nieprawidłową dietą, pozbawioną błonnika pokarmowego. Ujawnia się po 50-60 roku życia. Może przebiegać bezobjawowo lub powodować bóle brzucha, zaparcia, biegunki, wzdęcia. Zdarzają się groźne powikłania, w tym zapalenia jelit, perforacja jelit, przetoki czy też krwotoki z układu pokarmowego.

Uchyłki jelita grubego - charakterystyka schorzenia, przyczyny powstawania uchyłków jelita grubego

Uchyłki jelita grubego, w zdecydowanej większości wypadków, to schorzenie nabyte. Jest uważane za jedną z chorób cywilizacyjnych, chociaż do powstania uchyłków mogą przyczynić się także, w pewnym stopniu, czynniki genetyczne. Uchyłki jelita grubego to workowate uwypuklenia ściany jelita, o średnicy około 1 cm, pojawiające się we fragmencie jelita nazywanym okrężnicą esowatą (lub esicą), rzadziej w odbytnicy. Może ich być nawet kilkadziesiąt, zależnie od stopnia rozwoju choroby. Pojawiają się około 40-50 roku życia u osób, które nieprawidłowo się odżywiają - w ich pożywieniu nie ma wystarczającej ilości błonnika, za to jest nadmiar tłuszczu, czerwonego mięsa i węglowodanów. Nawet co trzecia osoba po 60-tym roku życia może cierpieć z powodu uchyłków jelita grubego.

Uchyłki dzieli się na: uchyłki prawdziwe (diverticulum verum) i rzekome (diverticulum spurium). Uchyłki prawdziwe to uwypuklenie zbudowane z wszystkich warstw jelita, a uchyłki rzekome - tylko ze śluzówki i tkanki podśluzówkowej. Nieprawidłowości w odżywianiu się, tzw. dieta ubogoresztkowa, powoduje, że w jelitach zalega masa kałowa, która nie wypełnia całego światła jelit. Dochodzi wtedy do zaburzenia funkcji jelit i nadmiernych skurczów, co skutkuje przerostem warstwy mięśniowej okrężnicy i nadmiernym ciśnieniem, działającym na ściany jelita. W słabszych miejscach, na przykład w okolicy naczyń krwionośnych, ścianki jelita grubego zaczynają się wtedy uwypuklać na zewnątrz.

Uchyłki jelita grubego - objawy

U ponad połowy osób choroba przebiega bezobjawowo. Do odkrycia dysfunkcji dochodzi przypadkowo, przy okazji innych badań. Około 20-30 proc. osób skarży się na różnorodne objawy, w tym między innymi na: bóle brzucha, wzdęcia, naprzemienne zaparcia i biegunki oraz okresowe zatrzymania perystaltyki jelit. Jeżeli pojawia się zapalenie jelit, do objawów dołącza się gorączka oraz wyczuwalna, bolesna wypukłość po lewej dolnej stronie brzucha. U niektórych chorych dochodzi dodatkowo do powikłań, takich jak: ropień wewnątrzbrzuszny, perforacja jelita grubego oraz niedrożność jelit. Uchyłki jelita grubego mogą powodować także krwawienie. Wtedy w stolcu widać krew albo wypróżnienia składają się z samej krwi lub skrzeplin.

Uchyłki jelita grubego - diagnostyka i leczenie

W przypadku pojawienia się guza i bólu brzucha po lewej stronie oraz innych niepokojących objawów, takich jak krew w stolcu, należy udać się na badania diagnostyczne oraz badanie krwi. Wykonywana jest ultrasonografia jamy brzusznej (USG), a także - w celu dokładniejszego zbadania stanu jelit - tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy oraz kolonoskopia (jeśli nie ma objawów zapalenia).

Uchyłki jelita grubego bez objawów zapalenia leczy się za pomocą diety z dużą ilością błonnika, najczęściej w formie otrąb, a także lekami rozkurczowymi i przeciwbólowymi. Natomiast zapalenie uchyłków wymaga już stosowania ścisłej diety, podawania antybiotyków i najczęściej hospitalizacji. Powikłania, takie jak ropień, przetoka lub przedziurawienie jelita wymagają interwencji chirurgicznej. W przypadku krwotoku z jelita grubego stosuje się zabiegi hamujące krwawienie, czasem konieczna staje się nawet transfuzja krwi.

Istniejących już uchyłków jelita nie da się usunąć zwykłymi metodami leczniczymi. Nawet po operacyjnym usunięciu uchyłków dość szybko tworzą się nowe. Aby przeciwdziałać odnowieniom należy radykalnie zmienić dietę na bogatoresztkową, z dużą ilością pełnoziarnistego pożywienia, a także codziennie spożywać 2-4 łyżki otrąb i zażywać leki rozkurczowe.

Uchyłki jelita grubego - zapobieganie

Najlepszym sposobem zapobiegania uchyłkom jelita grubego jest stosowanie odpowiedniej diety. Należy wyeliminować nadmiar czerwonego mięsa i tłuszczu zwierzęcego na rzecz warzyw i owoców. Najlepiej jest pamiętać o tym, aby zjadać co najmniej kilka razy dziennie, niewielkie chociaż porcje jarzyn i owoców. Powinno się także wypijać większą ilość płynów, minimum 2 litry dziennie. Do poprawy pracy jelit przyczynia się także umiarkowana ale regularna aktywność fizyczna. Trzeba pamiętać także o utrzymywaniu prawidłowej masy ciała.