Kawa - badania nad właściwościami napoju
Pierwszą ojczyzną kawy była Etiopia. Stamtąd, po wielu perypetiach, kawa trafiła do Europy. Kilka wieków po odkryciu Ameryki uprawa kawy rozprzestrzeniła się już na cały świat. Dzisiaj kawa należy do jednej z najważniejszych upraw na naszym globie i pije się ją praktycznie wszędzie.
Bardzo długo uważano kawę za niezdrowy i powodujący schorzenia napój. Obwiniano ją o wywoływanie wrzodów żołądka, choroby trzustki i zaburzeń pracy serca.
Dopiero XXI wiek zmienił opinię o kawie. Stało się to za sprawą badań, które powoli zaczęły odczarowywać ten napój. Zaczęło się od odkrycia, że to nie picie kawy powoduje wrzody żołądka lecz bakteria Helicobacter pylori.
Badania nad właściwościami kawy ruszyły pełną parą i w tej chwili można powiedzieć, że wiemy już o zaletach tego napoju całkiem sporo.
Okazało się, że picie kawy chroni w dużym stopniu przed zachorowaniem na zawał serca, cukrzycę typu 2, przeciwdziała też udarom mózgu. Picie kawy działa profilaktycznie w przypadku raka wątroby, macicy, gruczołu krokowego i raka jelita grubego. Ponadto zapobiega kamicy żółciowej oraz marskości wątroby. Dowiedziono, że aż o 52 proc. spada ryzyko zgonu u pacjentów chorych na raka jelita grubego, poddanych chemoterapii i pijących 4 filiżanki kawy dziennie.
Przeciwnowotworowe działanie kawy w przypadku raka jelita grubego polega, zdaniem naukowców, na przyspieszaniu perystaltyki jelit, dzięki czemu ewentualne związki rakotwórcze, znajdujące się w jedzeniu nie zalegają w jelitach. Ponadto kawa korzystnie wpływa na florę bakteryjną jelit.
Kawa poprawia jasność umysłu. Działa dobroczynnie na układ krążenia. Poprawia nastrój, a więc działa jak naturalny antydepresant. Regularne picie kawy pomaga starszym ludziom w utrzymaniu dłużej zdolności poznawczych i zmniejsza ryzyko zapadnięcia na chorobę Alzheimera oraz chorobę Parkinsona.
Naukowcy twierdzą, że dzienna dawka kawy, która jest korzystna dla organizmu to 3 do 5 filiżanek. Najwięcej cennych z punktu widzenia zdrowia polifenoli ma kawa rozpuszczalna.
Kawa - składniki bioaktywne
W skład kawy wchodzi ponad 1000 składników. Do tej pory przebadano niewielką ich część, a rola niektórych związków nie jest do końca znana. Podejrzewa się, że korzystne działanie kawy wynika z wielości składników i efektów ich współdziałania.
W składzie kawy znajdziemy następujące składniki bioaktywne:
- kofeina - stymuluje ośrodkowy układ nerwowy, ułatwia skupienie, wpływa pozytywnie na sprawność umysłu, podnosi sprawność fizyczną. U niektórych osób może zaburzać sen. Reakcja na kofeinę zależy też od indywidualnych cech genetycznych danej osoby.
- polifenole, w tym kwas chlorogenowy, katechiny, flawonole, kwasy fenolowe, kwas chinowy - to związki chemiczne, będące naturalnymi przeciwutleniaczami, mają także działanie przeciwbakteryjne (zwalczają m.in. Helicobacter pylori), obniżają poziom złego cholesterolu, wzmacniają układ immunologiczny i działają przeciwnowotworowo
- diterpeny (kafestol i kahweol) - aktywują enzymy wątroby, dzięki czemu toksyczne substancje są szybciej usuwane z organizmu i działają antyoksydacyjne. Ale także podwyższają poziom złego cholesterolu LDL we krwi, trójglicerydów i homocysteiny. Diterpeny w największej ilości występują w kawie parzonej, natomiast nie ma ich w kawie rozpuszczalnej oraz w kawie z ekspresu z papierowym filtrem.
- mikroelementy: potas, niacyna, magnez, mangan, ryboflawina, sód
Czarna kawa prawie nie zawiera lipidów, węglowodanów i białek, a jej wartość odżywcza to 1-2 kcal na 100 ml. Na skład kawy ma wpływ, chociaż niezbyt duży, miejsce pochodzenia kawy, sposób uprawy, a także sposób przyrządzenia napoju i właściwości wody, na której ją przyrządzono.
Kawa - przeciwwskazania
Nadmiar kawy może być niekorzystny dla rozwoju płodu, dlatego kobiety w ciąży powinny uważać z ilością wypitych filiżanek kawy. Ponadto nie zaleca się picia dużej ilości kawy kobietom po 60-tym roku życia z zaawansowaną osteoporozą. Większej ilości kawy powinny też unikać osoby z nadciśnieniem tętniczym i arytmią. Przy nawracającym refluksie żołądkowo-przełykowym powinno się także zrezygnować z picia kawy.
