Ferrytyna jest białkiem, które występuje m.in. szpiku kostnym, śledzionej, wątrobie, nerkach, mięśniach szkieletowych. Dzięki ferrytynie nasz organizm wchłania i magazynuje żelazo. Polega to na łączeniu się żelaza z apoferrytyną, w wyniku czego powstaje ferrytyna, która jest przekazywana białku osocza i przenoszona dalej do różnych tkanek.
Ferrytyna - kiedy przeprowadza się badanie
Oznaczenie poziomu stężenia ferrytyny jest istotne dla stwierdzenia niedoboru lub nadmiaru żelaza. Lekarze zlecają badanie stężenia ferrytyny, gdy podejrzewają niedokrwistość spowodowana niedoborem żelaza. Typowymi objawami niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza są:
- zawroty głowy i omdlenia
- zmniejszenie odporności
- bladość
- przyspieszenie akcji serca
- senność
- szum w uszach
- nerwowość
- złe samopoczucie
- łamliwość włosów i paznokci
Do badania pozwalającego ocenić ilość ferrytyny oraz żelaza pobiera się próbkę osocza krwi. Mimo że ferrytyna nie jest jedynym białkiem wiążącym żelazo, to tylko jego poziom jest istotny przy stawianiu diagnozy. Dzieje się tak, ponieważ zatrzymuje w organizmie odpowiednio 70 proc. u kobiet i 80 proc. u mężczyzn dostarczanego mu żelaza. Badanie na zawartość żelaza wykonywane jest w sytuacji gdy wyniki hematokrytu i hemoglobiony sugerują znaczny spadek żelaza. Sięga się po nie u pacjentów z podejrzeniem niedokrwistości wywołanej niedoborem pierwiastka lub zbyt wysokim stężeniem żelaza. Prawidłowy poziom ferrytyny powinien mieścić się w przedziale:
1. Kobiety: 10-200 mikrogramów na litr
2. Mężczyźni: 15-400 mikrogramów na litr.
Przy porównywaniu wyników należy pamiętać, że laboratoria wykonujące badania stosują różne odczynniki oraz jednostki, dlatego podane normy mogą różnić się między sobą (wartość podana na wydruku badania to norma obowiązująca w danym laboratorium).
Niedobór ferrytyny - co to oznacza
Zbyt niskie stężenie białka, a tym samym niedobór żelaza najczęściej towarzyszy niedokrwistości, częstym krwotokom, obfitym miesiączkom. Do typowych objawów niedoboru ferrytyny należą:
- spadek odporności, częste infekcje
- krwawienie dziąseł
- wypadanie włosów, łamliwość paznokci
- suchość skóry
- zmęczenie, senność
- zaburzenia koncentracji
- zajady
Aby zapobiec niedoborom ferrytyny lekarz zleca preparaty, zwykle na receptę. Poza tym bardzo istotna jest dieta, w której należy uwzględnić:
- czerwone mięso (wołowina, cielęcina)
- podroby
- żółtka jaj
- tłuste ryby: śledź,makrela, łosoś
- rośliny strączkowe
- suszone owoce
- ciemne pieczywo
- pełnoziarniste kasze
Żelazo dobrze wchłania się w towarzystwie witaminy C, dlatego w jadłospisie powinny się znaleźć również świeże warzywa i owoce. Trzeba pamiętać, że pewne produkty hamują wchłanianie żelaza. Są to m.in. herbata, kawa, czerwone wino.
Nadmiar ferrytyna - co to oznacza
Nadmiar żelaza jest bardziej niebezpieczny niż jego niedobór. Zdarza się, że nadmiar ferrytyny pojawia się u pacjentów po transfuzji krwi bądź jest efektem zaburzeń wrodzonych. Bardzo ważne jest by jak najszybciej ustalić przyczynę nadmiaru ferrytyny, zawsze powinien to zrobić lekarz. Przy nadmiernym wchłaniania żelaza najczęściej stosuje się kontrolowane upusty krwi.
Najczęstszą przyczyną podwyższonego stężenia ferrytyny to:
- stany zapalne
- uszkodzenie lub martwica komórek wątroby
- reumatoidalne zapalenie stawów
- zmiany w obrębie śledziony
- choroba szpiku kostnego
