Antykoncepcja hormonalna to metoda zapobiegania ciąży. Polega ona na wprowadzeniu do organizmu syntetycznych hormonów płciowych, które działają identycznie jak te wytworzone przez organizm. Mimo że są one zupełnie bezpieczne, to może się zdarzyć, że ich przyjmowanie wywoła szereg nieprzyjemnych dolegliwości.
W antykoncepcji hormonalnej używa się przede wszystkim estrogenów (etynyloestradiol) oraz progestagenów. Większość preparatów zawiera oba te hormony lub tylko jeden, zazwyczaj z grupy progestagenów.
Do zadań antykoncepcji hormonalnej należy:
- hamowanie owulacji - hormony sprawiają, że jajniki nie uwalniają co miesiąc komórki jajowej, dzięki temu nawet po stosunku nie może być mowy o zapłodnieniu;
- zagęszczanie śluzu w drogach rodnych kobiety - sprawia to, że plemniki nie mogą się swobodnie poruszać i nie mogą przedostać się dalej;
- zatrzymanie przemieszczania się komórki jajowej - komórka choć opuszcza jajnik nie jest przesuwana dalej, aby mogła się połączyć z plemnikiem;
- zmiana błony śluzowej macicy, co uniemożliwia zagnieżdżenie się zarodka;
Warto zaznaczyć, że tak działa przede wszystkim progestagen. Estrogeny choć tylko zatrzymują owulację, to aktywują progestageny do bardziej wzmożonej pracy. Tym samym dzięki mniejszej dawce leku osiąga się takie same efekty.
Antykoncepcja hormonalna - jakie są jej rodzaje?
Do antykoncepcji hormonalnej zalicza się:
- pigułki antykoncepcyjne dwuskładnikowe i jednoskładnikowe (tzw. minipigułka);
- plastry antykoncepcyjne – przykleja się je podbrzusze, górną część ramienia, pośladek, bark lub łopatkę, gdzie pozostają przez trzy tygodnie, następnie robi się tygodniową przerwę na "miesiączkę";
- antykoncepcyjny krążek dopochwowy - krążek umieszczany jest w pochwie przez kobietę i zostaje tam na 21 dni, po tym czasie powinien zostać usunięty i robi się siedmiodniową przerwę, w tym czasie powinien pojawić się okres, po jego zakończeniu kobieta umieszcza w pochwie nowy krążek;
- implant - najczęściej umieszcza się go pod skórą na przedramieniu, pręcik uwalnia przez cały czas progestageny (średnio 40 mikrogramów), implant działa przez 5 lat, po tym czasie trzeba go wyjąć i zastąpić nowym;
- zastrzyki hormonalne - podawane są domięśniowo (zazwyczaj w pośladek), pierwszą dawkę podaje się między 1 a 5 dniem cyklu, jeśli zastrzyk został wykonany pierwszego dnia działa on od razu, jeśli później do 8 dnia cyklu należy stosować dodatkową ochronę. Zastrzyki są powtarzane co 8 lub 12 tygodni.
- pigułkę "dzień po";
- wkładkę wewnątrzmaciczną, która uwalnia hormony
Antykoncepcja hormonalna różni się między sobą przede wszystkim składem. Niektóre środki zawierają dwa typy hormonów - to tzw. antykoncepcja dwuskładnikowa, która zawiera zarówno estrogen jak i progestagen - należy ja przyjmować przez 21 dni, po zużyciu całego opakowania robi się siedmiodniową przerwę, w tym czasie powinien pojawić się okres. Następnie wraca się do przyjmowania pigułek. Warto pamiętać, że pierwszą tabletkę z pierwszego opakowania, czyli na samym początku stosowania pigułek antykoncepcyjnych przyjmuje się pierwszego dnia miesiączki. Antykoncepcja jednoskładnikowa, która zawiera jedynie progestagen. Należą do niej:
- jednoskładnikowa tabletka (tzw. minipigułka), którą mogą stosować kobiety karmiące - należy ją zażywać codziennie, dokładnie o tej samej porze, bez 7-dniowej przerwy (w opakowaniu jest 28 tabletek).
- plastry antykoncepcyjne;
- antykoncepcyjny krążek dopochwowy;
- implant;
- zastrzyki hormonalne;
- pigułka "72 godziny po",
- wkładka.
Antykoncepcja hormonalna - zalety
Do zalet antykoncepcji hormonalnej należą:
- wysoka skuteczność;
- wygoda (nie trzeba przerywać stosunku);
- zmniejszenie krwawień miesiączkowych oraz dolegliwości związanych z tzw. zespołem napięcia przedmiesiączkowego;
- pomaga wyregulować cykl,
- zmniejszenie ryzyka wystąpienia ciąży pozamacicznej i torbieli jajnika,
- chroni przed rakiem jajnika oraz endometriozą;
- zmniejszenie częstości występowania zapaleń miednicy mniejszej.
Warto pamiętać, że po ich odstawieniu płodność wraca do stanu sprzed ich stosowania.
Antykoncepcja hormonalna - jakie ma wady?
Mimo że antykoncepcja hormonalna jest bardzo bezpieczna, to czasem zdarza się, że wywołuje nieprzyjemne dolegliwości. Do najczęściej występujących należą:
- krwawienia i plamienia acykliczne,
- trądzik, łojotok (szybko przetłuszczające się włosy),
- bóle głowy,
- nudności i wymioty,
- wzdęcia,
- wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
- przyrost masy ciała,
- bóle sutków,
- częstsze infekcja (zwłaszcza grzybica pochwy),
- spadek libido,
- pogorszenie nastroju, drażliwość (czasem depresja),
- powiększenie się żylaków kończyn dolnych,
- powikłania zakrzepowo-zatorowe (mogą zagrażać życiu),
- zaburzenia gospodarki tłuszczowej,
- choroba niedokrwienna serca (dotyczy głównie kobiet po 35 roku życia, które palą papierosy).
