Rak jajnika znajduje w pierwszej piątce nowotworów złośliwych, które zabijają Polki.
Choroba bardzo często ma podłoże genetyczne. Badania pokazują, że kobiety, które mają specyficzną mutację genów BRCA1 i BRCA2 częściej chorują na raka piersi lub jajnika. Dotyczy to jednak gównie tych pań, u których w rodzinie rozpoznano jeden z tych nowotworów. One też – najlepiej po wykonaniu odpowiednich testów genetycznych – powinny częściej się badać i w razie potrzeby być pod stałą kontrolą lekarza.
Rak jajnika dotyczy również tych kobiet, które są bezdzietne, chorują na endometriozę lub leczyły się z powodu niepłodności. Nie bez znaczenia jest także wiek kobiety. Według statystyk rak jajnika dotyka najczęściej panie powyżej 50. roku życia, zwłaszcza te, u których menopauza zaczęła się po przekroczeniu pięćdziesiątki. Dużo rzadziej nowotwór dotyka młode kobiety, jednak w ich przypadku choroba ma bardziej agresywny przebieg.
Badania pokazują, że rak jajnika praktycznie nie dotyczy kobiet przyjmujących antykoncepcję hormonalną oraz tych, które urodziły dziecko i karmiły jej piersią.
Rak jajnika – objawy
Rak jajnika to jeden z tych nowotworów, który przez bardzo długi czas nie daje żadnych objawów. Dolegliwości, które mogą sugerować, że w organizmie dzieje się coś bardzo niepokojącego, zazwyczaj, pojawiają się w chwili, gdy choroba jest już mocno zaawansowana a możliwości leczenia dość ograniczone. Co gorsza, są one na tyle mało charakterystyczne, że trudno jej połączyć ze zmianami właśnie w obrębie jajników. Bardzo różne może być też ich nasilenie.
Do dolegliwości, które mogą zapowiadać nowotwór należą m.in.:
- powiększenie obwodu brzucha (rosnąca zmiana nowotworowa oraz gromadzący się płyn w jamie brzusznej może wywoływać wodobrzusze)
- ból brzucha na wysokości jajników
- osłabienie i zmęczenie
- ból podbrzusza i miednicy
- wzdęcia i uczucie pełności
- problemy gastryczne, np. częste odbijanie się
- zaparcia
- nietrzymanie moczu, lub zbyt częste wizyty w toalecie
Rak jajnika – diagnoza
Pojawienie się takich dolegliwości powinno sprowokować wizytę u ginekologa. Następnie po analizę objawów i wywiadzie z pacjentką lekarz wykona badanie dwuręczne (przez pochwę). Pozwala ono ocenić, czy wokół jajników i jajowodów tworzą się jakieś niepojące zmiany.
Jeśli wynik badania okaże się wątpliwy konieczne będzie wykonanie USG transwaginalnego. W jego trakcie lekarz przez pochwę wprowadza specjalną głowicę i ogląda narządy rodne. Nawet jeśli lekarz zauważy jakieś nieprawidłowości nie jest w stanie ocenić czy zmiana ma charakter złośliwy, czy też łagodny. Aby to stwierdzić, konieczne jest pobranie wycinka do badania histopatologicznego. Można to zrobić podczas operacji lub – jeśli pacjentka ma wodobrzusze – poprzez nacięcie jamy brzusznej.
Dodatkowo pobiera się krew do badania i ocenia stężenie jednego z markerów nowotworowych jajnika, czyli antygen CA 125. Nawet jeśli będzie dodatni, ostateczną odpowiedź czym jest zmiana i jaki jest charakter da analiza wycinka.
Jeśli zmiana okaże się złośliwa, aby mieć pewność czy nie doszło już do przerzutów wykonuje się tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.
Rak jajnika – leczenie
Podstawową metodą leczenia raka jajnika jest operacja, którą wykonuje się niezależnie od stopnia zaawansowania. Najważniejsze jest to, aby usunąć maksymalnie jak najwięcej zmienionych przez chorobę tkanek i struktur. Taki zabieg nazywa się cytoredukcją, jego celem jest oczyszczenie całej jamy brzusznej z rozsiewu raka jajnika. Od razu usuwane są także przerzuty, łącznie z woreczkiem robaczkowym.
Uzupełnieniem leczenia operacyjnego jest chemioterapia. Zazwyczaj podawana jest w kilku cyklach. Z radioterapii korzysta się tylko w bardzo szczególnych sytuacjach, np. gdy doszło do wznowy.
Każda pacjentka musi mieć świadomość, że rak jajnika to wyjątkowo trudny przeciwnik i rokowania zazwyczaj nie są najlepsze. Dzieje się tak, ponieważ w ogromnej większości przypadków nowotwór wykrywany jest bardzo późno, a im bardziej zaawansowana jest choroba tym mniejsze możliwości ma medycyna.
U pań, u których raka jajnika wykryto późno, szanse przeżycia pięciu lat wynoszą od – 5 -17 proc. Gdy rozpoznawany jest wcześnie szanse te wzrastają do 75 proc. Dlatego, tak ważne jest, aby każda kobieta, nie tylko ta znajdująca się grupie ryzyka, bardzo czujnie obserwowała swoje ciało i nie ignorowała sygnałów, które wysyła organizm i – co najważniejsze – regularnie odwiedzała lekarza ginekologa i wykonywała podstawowe badania. Bo tylko profilaktyka i wczesne wykrycie zmian dają szansę na to, że chorobę uda się jeśli nie pokonać całkowicie, to przynajmniej opanować i skutecznie kontrolować.
