Woda w brzuchu, czyli wodobrzusze, to stan, w którym dochodzi do gromadzenia się w jamie brzusznej płyny surowiczego (czyli ok. 150 ml). Dlaczego tak się dzieje? W 80 proc. przypadków dolegliwość związana jest z marskością wątroby lub chorobą nowotworową.
Marskość wątroby to stan, w którym miąższ wątroby wskutek przewlekłego procesu zapalnego ulega nieprawidłowej przebudowie ze znacznym włóknieniem, co powoduje zaburzenia czynności wątroby. Marskość wątroby ma charakter postępujący, wraz z zaburzeniem struktury wątroby, pojawiają się objawy świadczące o upośledzeniu funkcji tego narządu. Poza nieprawidłową funkcją wątroby, włóknienie tkanki wątrobowej powoduje upośledzenie przepływu krwi w krążeniu wrotnym, co powoduje powstanie nadciśnienia wrotnego i może prowadzić do wodobrzusza.
Czasem zdarza się, że wodobrzusze pojawia się u osób z rakiem jajnika, rakiem piersi, jelita grubego, raka żołądka, raka trzustki. Niekiedy woda w brzuchu zbiera się u osób z zespołem nerczycowym, zastoinową niewydolnością krążenia, gruźlicą, zakrzepicą żyły wrotnej, perforacja jelita, rozległe oparzenia, kwashiorkor (niedożywienie organizmu będące wynikiem zbyt małej ilości białka w diecie) oraz zapaleniem trzustki.
Do gromadzenia płynu w jamie brzusznej może dochodzić w wyniku jednego z czterech mechanizmów, obejmujących:
- zbyt wysokie ciśnienie w naczyniach żylnych odprowadzających krew z narządów jamy brzusznej (tzw. nadciśnienie wrotne),
- zbyt mała ilość białek w krwi (np. gdy synteza białek jest upośledzona lub dochodzi do ich nadmiernej utraty),
- nadprodukcja płynu (np. przez komórki nowotworowe),
- upośledzony odpływ płynu przez naczynia limfatyczne.
Woda brzuchu - jakie daje objawy?
Przypadłość może mieć postać łagodną, umiarkowaną lub zaawansowaną. W pierwszym przypadku objaw nie wywołuje żadnych dolegliwości, a obecność wody w brzuchu można potwierdzić wykonując badanie USG. U pacjentów z wodobrzuszem umiarkowanym (tzw. wodobrzusze drugiego stopnia) obwód brzucha jest widocznie powiększony. Podczas dotyku wyraźnie czuć, że w żołądku przelewa się woda. Dodatkowo sami pacjenci uskarżają się na uczucie rozpierania w jamie brzusznej. Wraz z nadmiarem wody podnosi się także masa ciała.
U osób z zaawansowaną postacią wodobrzusza (tzw. wodobrzusze trzeciego stopnia) obwód brzucha jest naprawdę duży. Chorzy bardzo często mają problemy z chodzeniem oraz siedzeniem. Pozostałe dolegliwości będą zależały od schorzenia, które doprowadziła do gromadzenia się wody. Jeśli przyczyną zbierania się wody w brzuchu jest marskość wątroby, pojawi się żółtaczka, świąd skóry oraz ginekomastia, czyli powiększenie piersi u mężczyzn. Brzuch staje się bardzo duży i napięty, pępek wygładzony, a przez cienką i błyszczącą skórę na brzuchu mogą prześwitywać naczynia żylne.
W sytuacji, gdy chorzy zaczynają się skarżyć na duszności, obrzęk nóg oraz konieczność oddawania moczu w nocy można podejrzewać, że doszło do niewydolności krążenia. Z kolei choroby układu pokarmowego przebiegające z wodobrzuszem mogą się objawiać nudnościami, wymiotami, pieczeniem w przełyku, odbijaniem, uporczywymi wzdęciami i bólem brzucha.
Woda w brzuchu - jak wygląda diagnoza?
Obecność wody w jamie brzusznej lekarz jest w stanie stwierdzić podczas badania palpacyjnego. Jeśli podczas opukiwania pojawia głuchy odgłos, a dodatkowo pojawia się chełbotanie lekarz powinien przyłożyć lewą dłoń do prawej dolnej części brzucha, następnie powinien uderzać palcami prawej dłoni w lewą dolną cześć brzucha. Jeśli płyn uderzy w w prawą część brzucha, a tym samym w rękę lekarza nie ma wątpliwości, że w brzuchu gromadzi się płyn,
W niektórych przypadkach dla całkowitej pewności lekarz może zlecić USG, tomografię komputerową lub inne badanie obrazowe. Konieczne może być również wykonanie badań krwi oraz paracentezę, czyli nakłucie jamy brzusznej w celu pobrania płynu do badania.
Woda w brzuchu - leczenie
Gromadzenie się wody w brzuchu nie jest oddzielna jednostką chorobową, dlatego kluczowe jest wykrycie przyczyny zbierania się płynu w jamie brzusznej i leczenie choroby podstawowej. Dodatkowo stosuje się leczenie objawowe, tj. chorzy przyjmują leki moczopędne, które pozwalają pozbyć się nadmiaru płynów.
