Zespół policystycznych jajników: co to jest?
Zespół policystycznych jajników (PCOS od angielskiego polycystic ovary syndrome) to złożone zaburzenie endokrynne. Jest najczęściej występującym zaburzeniem hormonalnym u kobiet; cierpi na nie około 15% pań w wieku rozrodczym. To również najczęstsza przyczyna niepłodności. Przyczyny występowania PCOS nie są do końca jasne.
Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Inne nazwy PCOS to wielotorbielowatość jajników, choroba jajników policystycznych, czynnościowy (funkcjonalny) androgenizm jajnikowy, chroniczny hiperandrogeniczny brak owulacji, jajnikowy zespół dysmetaboliczny i zespół sklerotycznych jajników. Przestarzała nazwa to zespół Steina-Leventhala.
Zespół policystycznych jajników: przyczyny
Nie wiadomo, skąd bierze się zespół policystycznych jajników. Przypuszcza się, że jego występowanie ma związek z uprzednim pojawieniem się insulinooporności, nie jest to jednak pewne. Nieprawidłowości w funkcjonowaniu jajników są spowodowane nadmiernymi ilościami męskich hormonów, androgenów (przede wszystkim testosteronu). Rolę odgrywa tu także zbyt duże uwalnianie hormonu luteinizującego (LH) i nieprawidłowa ilość hormonu folikulotropowego (FSH). Sama policystyczność jajników polega na pojawianiu się w jajnikach małych pęcherzyków, które są widoczne na badaniu USG.
> Sprawdź: Brak miesiączki, chociaż nie jesteś w ciąży i nie przechodzisz menopauzy? Diagnostyka konieczna
Zespół policystycznych jajników: objawy
U kobiet z PCOS zauważa się przede wszystkim podwyższony poziom androgenów (hiperandrogenizm). Wyższy może być również poziom insuliny oraz stosunek między stężeniem LH a FSH (powinien wynosić około 1). Te zaburzenia hormonalne prowadzą do wystąpienia wielu dolegliwości.
Objawy PCOS to:
- zaburzenia miesiączkowania - nieregularne, rzadkie miesiączki lub ich całkowity brak,
- cykle bezowulacyjne skutkujące niepłodnością - kłopoty z zajściem w ciążę,
- policystyczne jajniki - mikrotorbiele na jajnikach, które są widoczne na badaniu USG,
- hirsutyzm - nadmierne owłosienie na twarzy, klatce piersiowej, brzuchu, udach, pośladkach, plecach,
- przerzedzenie włosów - łysienie androgenowe (typu męskiego) zaczynające się od zakoli i czubka głowy,
- trądzik na twarzy, plecach, klatce piersiowej,
- nieuzasadnione tycie (przede wszystkim w talii),
- bóle w miednicy o nieznanej przyczynie.
Zespół policystycznych jajników: choroby towarzyszące
Kobiety z PCOS są bardziej narażone na zachorowanie na cukrzycę typu II oraz cukrzycę ciężarnych. Jest to spowodowane często występującą u nich insulinoopornością oraz otyłością. Oprócz tego istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego i chorób układu sercowo-naczyniowego. Mogą pojawić się zaburzenia gospodarki lipidowej, czyli nieprawidłowe stężenia cholesterolu i trójglicerydów. Co więcej, PCOS to większe zagrożenie rakiem endometrialnym (nowotworem złośliwym trzonu macicy).
> Przeczytaj: Krążą mity o cukrzycy. Jak jest naprawdę?
Zespół policystycznych jajników znacznie utrudnia zajście w ciążę. Jeśli jednak do tego dojdzie, często występują problemy z jej donoszeniem; PCOS oznacza wyższe ryzyko poronienia.
Zespół policystycznych jajników: diagnoza
Diagnostyka PCOS rozpoczyna się od podstawowych badań ginekologicznych. Lekarz może wyczuć, że jajniki są powiększone i zbyt twarde. Na badaniu USG widać, że w jajnikach lub jajniku pojawiło się wiele malutkich torbieli. W celu zdiagnozowania zespołu policystycznych jajników wykonuje się również badania hormonalne, głównie pod kontem stężenia androgenów.
Zespół policystycznych jajników: leczenie
Leczenie PCOS opiera się na łagodzeniu objawów schorzenia oraz zapobieganiu niepłodności. Jeśli chora kobieta cierpi na otyłość (co w przypadku PCOS zdarza się bardzo często), zaleca się przede wszystkim utratę wagi. Zrzucenie kilogramów często powoduje przywrócenie cyklów miesiączkowych oraz owulacji, a więc także płodności. Schudnięcie ułatwia również regulację gospodarki insulinowej. Utrata kilogramów ma przebiegać przede wszystkim w wyniku regularnych ćwiczeń fizycznych i zdrowego odżywiania się, jednak w niektórych wypadkach chorym na zespół wielotorbielowatych jajników podaje się leki, które ułatwiają schudnięcie.
> Przeczytaj: Chcesz wreszcie schudnąć? Upewnij się, że jesteś zdrowy. Nadmiar kilogramów bywa skutkiem konkretnej choroby
Owulację można pobudzać również farmakologicznie. Leki, na przykład klomifen, podaje się również kobietom, które nie chorują na PCOS, ale mają problemy z cyklami miesiączkowymi. U kobiet, które nie chcą zajść w danym momencie w ciążę, pomaga antykoncepcja hormonalna - reguluje cykle miesiączkowe, a także powstrzymuje nadmierny trądzik i zbyt duże owłosienie. Tabletki zawierające cyproteron (pochodną progesteronu) działają antyendrogennie. Uwaga! Po odstawieniu leków dolegliwości zwykle wracają, a organizm ponownie się rozregulowuje.
Jeżeli farmakologia okazuje się zawodna, można przeprowadzić leczenie chirurgiczne sposobem tradycyjnym lub metodą laparoskopową. Operacja ma na celu przede wszystkim usunięcie torbieli na jajnikach.
To także może cię zainteresować:
- Niby wszystko o miesiączce wiadomo, a jednak... 12 pytań o miesiączkę
- Najczęstsze przyczyny niepłodności kobiecej - jak leczyć?
Torbiele jajników: operacja konieczna? To zależy od rodzaju zmiany
