Długość odbytnicy wynosi od około 12 do 18 centymetrów. Odbytnicę dzieli się na dwie podstawowe części:
Ściany odbytnicy mają podobną budowę, co ściany pozostałych fragmentów układu pokarmowego. Trzy warstwy, w których składają się ściany odbytnicy, to:
Swędzenie odbytu to jedna z tych dolegliwości o których wstydzimy się powiedzieć nawet lekarzowi. W pewnych przypadkach tzw. "wstydliwe dolegliwości" mogą sygnalizować śmiertelne zagrożenie. O tym mówi nasz film.
W dolnej części oraz od zewnątrz kanał odbytowy jest objęty przez mięsień zwieracz zewnętrzny odbytu. W górnej części prostnica łączy się z okrężnicą esowatą (esicą), natomiast w części dolnej występuje odbyt. Tylna ściana odbytnicy znajduje się w okolicach kości krzyżowej, natomiast przednia w zależności od płci sąsiaduje z pęcherzem moczowym, gruczołem krokowym, nasieniowodami oraz pęcherzykami nasiennymi (u mężczyzn) oraz tylną ścianą pochwy i szyjką macicy (u kobiet).
Odbytnica jest silnie unaczyniona. W jej obszarze znajdują się cztery tętnice, które zaopatrują między innymi część miedniczną odbytnicy oraz kanał odbytowy i skórę odbytu. Z żylnego splotu odbytniczego powstają z kolei żyły, które odpowiadają tętnicom. Znajdują się tam również dwie grupy nerwów - współczulne oraz przywspółczulne. Ze względu na silne ukrwienie i unerwienie kanał odbytu jest miejscem bardzo wrażliwym na ból.
Podstawowym badaniem, jakie wykonuje się w przypadku podejrzenia chorób dolnego odcinka przewodu pokarmowego, a także sąsiadujących narządów, jest badanie per rectum. Badanie to pozwala na wczesne wykrycie wielu schorzeń, w tym chorób nowotworowych.
Kolejnym badaniem, które wykorzystuje się w diagnostyce i profilaktyce chorób dolnych fragmentów przewodu pokarmowego jest endoskopia. W zależności od tego, jak głęboko wykonuje się wziernikowanie, rozróżnia się:
Czasami przeprowadza się również takie badania jak USG jamy brzusznej, rezonans magnetyczny oraz tomografia komputerowa.
Do najczęstszych chorób odbytnicy oraz dolnego odcinka jelita grubego należą:
Najpoważniejszą, a zarazem bardzo często występującą chorobą jest rak jelita grubego. Ryzyko zachorowania na raka jelita gwałtownie rośnie u pacjentów po 40. roku życia. Skłonności do zachorowania są dziedziczone, a ryzyko zwiększają takie czynniki, jak nieswoiste choroby zapalne jelit, gruczolaki, zespół polipowatości rodzinnej, zespół Turcota oraz zespół Gardnera. Na zachorowanie są narażone bardziej osoby, których dieta jest bogata w tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, a uboga w owoce, warzywa oraz składniki mineralne, takie jak selen oraz wapń. Objawy nowotworu są różne, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Do najczęstszych objawów należą biegunki, zaparcia, a także krwawienie z przewodu pokarmowego.