Dereń jadalny, inaczej dereń właściwy (łacińska nazwa Cornus mas), to pochodząca z Europy Środkowej i południowo-wschodniej roślina z rodziny dereniowatych. Krzewy lub niewielkie drzewka derenia rosną w lasach i zaroślach, mają białe drobne kwiatki i czerwone owoce przypominające kształtem śliwki. Owoce są soczyste, ale w smaku bardzo cierpkie – dlatego nie je się ich na surowo, za to wspaniale nadają się na przetwory.
Owoce derenia jadalnego są bogate w taniny, polifenole, pektyny, witaminę C i antocyjany oraz w wiele pierwiastków mineralnych, takich jak: żelazo, potas, wapń, fosfor, magnez, cynk.
Właściwości derenia jadalnego są znane i doceniane od wieków. Zawartość żelaza w dereniu sprawia, że jest on polecany do wspomagania leczenia anemii. Wzmacnia organizm, działa kojąco na bóle głowy, bezsenność, bladą skórę i łamliwe włosy. Ma działanie antyseptyczne – skutecznie pomaga utrzymać higienę jamy ustnej. Zwiększa wydalanie wody i sodu z organizmu, przy okazji działa przeciwzapalnie, więc jest polecany w leczeniu chorób dróg moczowych i nerek. Dzięki zawartości kwasów organicznych oraz innych związków aktywnych działa ściągająco i przeciwzapalnie, dlatego też jest stosowany przy dolegliwościach żołądkowych, kolkach i biegunkach. Dereń wspiera również regulację przemiany materii, dlatego powinny po niego sięgać osoby zmagające się z nadwagą czy otyłością.
Nalewka „dereniówka" w medycynie ludowej uważana jest za lekarstwo na gorączkę, przeziębienie, a nawet na podagrę. Nalewkę można robić zarówno z kwiatów, jak i z owoców derenia jadalnego. Kąpiel z dodatkiem wywaru z liści i kory derenia przynosi ukojenie przy reumatyzmie i podagrze. Wywar z owoców w formie okładu na czoło znacznie zmniejsza objawy migreny. Gałązki derenia można użyć do czyszczenia zębów.
Dereń jadalny jest też wykorzystywany w kuchni. Na surowo może być spożywany po przemrożeniu, ale lepiej wykorzystać owoce derenia do przetworów. Dżemy, konfitury, soki, nalewki, syropy, likiery – to wiele możliwości użycia tego zdrowego owocu. Wspaniałe są również cukierki z nadzieniem z derenia.
Wzmacniająca odporność i odchudzająca herbatka z derenia:
Łyżkę stołową (czubatą) suszonych owoców derenia jadalnego wsypujemy do szklanki i zalewamy wrzątkiem. Odstawiamy na 15 minut. Po tym czasie herbatka nadaje się do picia. To jest idealny napój – zwłaszcza podczas przeziębienia.
Kilogram dojrzałych owoców derenia przebieramy, myjemy i drylujemy. Z dwóch kilogramów cukru i pół litra wody gotujemy syrop, następnie wsypujemy do niego owoce i pozostawiamy na 24 godziny. Następnie gotujemy do momentu wrzenia na dużym ogniu, potem zmniejszamy ogień i smażymy, aż owoce staną się przezroczyste. Gorącą konfiturę wkładamy do wyparzonych słoiczków i chwilę pasteryzujemy.