Choroby reumatyczne obejmują przede wszystkim układ ruchu. Pozostawione bez leczenia lub leczone źle mogą doprowadzić do deformacji oraz całkowitej niepełnosprawności chorego. Dlatego tak ważne jest nie bagatelizowanie pierwszych objawów i jak najszybsza konsultacja z lekarzem. Najbardziej skuteczne jest to leczenie, które zostało wprowadzone nie później niż rok od wystąpienia pierwszych objawów.
Samo leczenie w dużej mierze zależy od typu schorzenia. Najczęściej jednak opiera się ona farmakoterapii, rehabilitacji, a czasem i psychoterapii.
Choroby reumatyczne - co przyczynia się do ich rozwoju?
Odpowiedź na to pytanie nie jest taka prosta. Większość z nich ma podłoże autoimmunologiczne. Z jakiegoś powodu układ odpornościowy zaczyna atakować i niszczyć własny organizm. Zdaniem badaczy przyczyna takiego „zaburzenia” mogą być czynniki genetyczne, infekcja, a nawet niektóre leki.
Jakie są rodzaje chorób reumatycznych?
Choroby reumatyczne dzieli się na:
1. Układowe choroby tkanki łącznej
- reumatoidalne zapalenie stawów - choroba rozwija się częściej u kobiet między 30 a 50 rokiem życia. Najbardziej charakterystycznym objawem RZS jest poranna sztywność stawu, która utrzymuje się co najmniej przez godzinę. W pierwszej kolejności atakowane małe stawy, czyli dłonie i stopy. Do innych objawów należeć mogą zanik mięśni, guzki reumatoidalne pod skórą, stan podgorączkowy.
- młodzieńce idiopatyczne zapalenie stawów - pojawia się u dzieci do 16 roku życia z nierozpoznanych do tej pory przyczyn, częściej występuje u dziewczynek. Pierwszym objawem choroby jest obrzęk i stan zapalny w obrębie stawu (najczęściej kolanowego, skokowo-goleniowego lub nagdarstka), jego obecność wywołuje silny ból i ograniczenie ruchomości stawu.
- toczeń rumieniowaty układowy - choroba autoimmunologiczna doprowadzająca do stanu zapalnego wielu tkanek i narządów. U chorych na twarzy pojawia się charakterystyczny rumień w kształcie motyla, dodatkowo chorym dokuczają bóle stawów, obrzęki. Mają także tendencję do tworzenia się nadżerek w jamie ustnej.
- twardzina - prowadzi do stwardnienia skóry. W pierwszej kolejności choroba zajmuje ramiona i okolice klatki piersiowej. Pierwszym objawem sugerującym twardzinę może być tzw. objaw Raynauda (charakteryzuje się nagłym skurczem, tętnic w obrębie rąk, dłonie w pierwszej kolejności stają się blade, a następnie sine, taką reakcje organizmu aktywuje niska temperatura).
- zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe - prowadzi do osłabienia mięśni zazwyczaj w obrębie karku, bioder, barków oraz grzbietu przez co chorzy mają poważne problemy z podnoszeniem się czy wchodzeniem po schodach; w przypadku zapalenia skórno-mięsniowego na skórze pojawia się rumień wokół oczu lub na dekolcie w kształcie litery V. Najbardziej charakterystycznym objawem są grudki Gottrona - lekko wypukłe, sine guzki;
- martwicze zapalenie naczyń i inne waskulopatie - wywołuje zapalenie ścian naczyń krwionośnych, w konsekwencji krew nie krąży prawidłowo, tym samym tkanki i narządy nie są prawidło ukrwione i odżywione;
- zespół Sjogrena (tzw. zespół suchości) - schorzenie charakteryzuje się suchością, uczuciem pieczenia i swędzenia oczu (chorzy skarżą się na uczucie piasku pod powiekami), może także pojawić się nadmierna suchość w gardle oraz problemy z przełykaniem.
2. Spondyloartropatie (zapalenia stawów z zajęciem stawów kręgosłupa)
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa - jest to choroba przewlekła prowadząca do stopniowego zarastania szczelin pomiędzy kręgami kręgosłupa. Charakteryzuje się tępym bólem kręgosłupa, który promieniuje do pośladków, uda oraz kolana. Najbardziej dokuczliwy jest w nocy, w ciągu dnia, zwłaszcza po wysiłku fizycznym, ustępuje;
- reaktywne zapalenie stawów (Zespół Reitera) - stan zapalny stawów (pojawia się niesymetrycznie), wywołuje silny ból przy zginaniu stawu, najczęściej rozwija się w obrębie stawu skokowego, kolanowego oraz nadgarstka. Charakterystycznym objawem choroby jest ból pięty i kręgosłupa w odcinku lędźwiowym;
- łuszczycowe zapalenie stawów - bardzo często towarzyszy łuszczycy skóry i paznokci, schorzenie wywołuje bolesność stawów, zaczerwienie i obrzęk stawów (spowodowane nagromadzeniem płynów) oraz ich zesztywnienie.
3. Choroby zwyrodnieniowe stawów
- pierwotna
- wtórna
Najbardziej charakterystycznym objawem choroby zwyrodnieniowej jest strzykanie, trzaskanie, zgrzytanie w stawach, a także silny ból przy obciążeniu, np. podczas wchodzenia po schodach, podnoszeniu się z krzesła czy stania.
4. Zapalenie stawów, pochewek ścięgien i kaletek maziowych towarzyszące zakażeniu
5. Choroby metaboliczne i gruczołów dokrewnych, którym towarzyszą choroby stawów, m.in.:
- dna moczanowa - to zespół objawów związanych z zaburzeniami metabolizmu białkowego, wywołuje ostry ból stawów, najsilniejszy jest w nocy lub wcześnie rano, czasem zajęty staw jest obrzęknięty i drażliwy na dotyk. Trudny do wytrzymania ból wywołują odkładające w się w obrębie stawów związki purynowe;
- amyloidoza, zwana też skrobiawicą - schorzenie prowadzi do odkładania się w różnych częściach ciała białek, jeśli gromadzą się w obrębie stawów wywołują obrzęk, dodatkowo schorzeniu mogą towarzyszyć zaburzenia układu pokarmowego, tj. biegunki, zaparcia, a także zmiany skórne i drętwienia
6. Zaburzenia nerwowo-naczyniowe, m.in.:
- neuropatyczne choroby stawów (stawy Charcota, artropatia neurogenna) - jest powikłaniem cukrzycy. Zmiany zwyrodnieniowe pojawiają się w obrębie stopy i prowadzą do powstawania deformacji, owrzodzeń. W zaawansowanym stadium konieczna może być amputacja;
- zespół cieśni kanału nadgarstka - pacjenci z tym schorzeniem skarżą się przede wszystkim na ból oraz mrowienie, drętwienie kciuka, palca wskazującego, środkowego oraz części serdecznego (nie obejmuje palca małego). Zdarza się, że ból promieniuje do ramienia lub barku.
7. Choroby kości i chrząstek, m.in.:
- osteoporoza - czyli zeszotowienie kości, schorzenie charakteryzuje się zmniejszeniem gęstości kości i większą podatnością na złamania;
- osteoartropatia przerostowa - stan zapalny, który prowadzi do deformacji kości placów stóp i dłoni;
- choroba Pageta kości - schorzenie wywołuje silny ból i prowadzi do deformacji zajętej kości, chorzy są bardziej podatni na złamania.
8. Zmiany zapalne w obrębie tkanek miękkich, m.in.:
- fibromialgia - wywołuje rozległy ból w obrębie tzw. punktów spustowych, przewlekłe zmęczenie, osłabienie, uczucie sztywności oraz nie dający odpoczynku sen;
- zapalenie ścięgien - schorzeniu towarzyszy ból ścięgien, który nasilają się podczas ruchu, obrzęk, zmniejszenie zakresu ruchu, ocieplenie okolicy, osłabienie, wrażliwość na dotyk;
- zmiany w krążkach międzykręgowych.
