Skąd bierze się otyłość, czy winna jest nasza dieta i styl życia?
Przyczyny otyłości
Otyłość jest problemem złożonym, który może mieć różne przyczyny. Najbardziej powszechną przyczyną jest spożywanie zbyt dużej ilości kalorii w stosunku do dziennego zapotrzebowania oraz zbyt niski poziom aktywności fizycznej. Znaczenie ma nie tylko wartość energetyczna pożywienia, ale również jego jakość. Na pojawianie się nadwagi i otyłości wpływa szczególnie spożywanie dużej ilości produktów przetworzonych, zawierających nadmierne ilości soli oraz cukru, a także częste jedzenie mięsa, zwłaszcza czerwonego i przetworzonego. Dużą rolę w powstawaniu otyłości mają czynniki genetyczne, które sprawiają, że niektóre osoby są bardziej podatne na znaczny wzrost masy ciała. Poza tym, istnieją choroby genetyczne, które bardzo często wiążą się z otyłością. Wśród innych czynników, które mają wpływ na wystąpienie otyłości są:
- Pozagenetyczne czynniki biologiczne - należą do nich między innymi uszkodzenie podwzgórza,
- Czynniki psychologiczne - należą do nich na przykład zaburzenia nastroju oraz depresja,
- Czynniki farmakologiczne - niektóre leki, na przykład antydepresanty czy leki neuroleptyczne wpływają na zwiększenie masy ciała.
W wielu przypadkach u osób otyłych można stwierdzić kilka czynników występujących jednocześnie.
Otyłość - jak się ją stwierdza?
Najprostszą i najczęściej stosowaną metodą stwierdzania otyłości jest obliczenie wskaźnika masy ciała BMI, który określa się na podstawie wzrostu oraz masy ciała. Wskaźnik ten dość dobrze odzwierciedla ilość tkanki tłuszczowej w organizmie, ale można go stosować jedynie u osób dorosłych z przeciętną ilością tkanki tłuszczowej. Na podstawie BMI określa się poszczególne stopnie otyłości:
- Stopień 1: BMI w granicach 30,0 – 34,9,
- Stopień 2: BMI w granicach 35,0 – 39,9,
- Stopień 3 (skrajna otyłość): BMI w granicach 40,0 – 49,9,
- Skrajnie olbrzymia otyłość: BMI w granicach 50,0 – 59,9,
- Superskrajnie olbrzymia otyłość: BMI powyżej 60,0.
Inną prostą metodą jest określenie stosunku obwodu talii do obwodu bioder (WHR). Uznaje się, że wartość prawidłowa dla mężczyzn wynosi od 0,9 do 1,0, natomiast dla kobiet od 0,7 do 0,8. Poza tym, obwód w talii nie powinien być większy niż połowa wzrostu. Czasami stosuje się także inne metody przybliżone, do których oprócz wyznaczenia BMI oraz WHR zalicza się pomiar bioimpendancji elektrycznej ciała oraz pomiar grubości fałdu skórnego.
Bardziej dokładnie zawartość tkanki tłuszczowej można określić na pomocą badań takich jak:
- Tomografia komputerowa z oceną planimetryczną,
- Metody izotopowe,
- Metody USG,
- Jądrowy rezonans magnetyczny.
Otyłość - możliwe konsekwencje
Osoby, u których stwierdza się otyłość są bardziej narażone na występowanie poważnych problemów zdrowotnych. Podwyższona masa ciała zwiększa ryzyko zapadalności na schorzenia takie jak:
- Cukrzyca typu 2,
- Choroby układu krążenia (w tym miażdżyca),
- Zespół bezdechu sennego,
- Choroby nowotworowe,
- Kamica żółciowa,
- Niealkoholowe stłuszczenie wątroby,
- Choroby nerek,
- Zapalenie trzustki,
- Zaburzenia hormonalne,
- Choroba zwyrodnieniowa stawów.
W związku z podwyższonym ryzykiem zachorowania na wiele schorzeń pacjenci, u których stwierdza się nadmierną masę ciała żyją krócej. Warto mieć również świadomość, że znaczne przekroczenie optymalnej masy ciała prowadzi do ograniczenia sprawności ruchowej, a w skrajnych przypadkach nawet do niepełnosprawności.
Otyłość ma także negatywny wpływ na funkcjonowanie w społeczeństwie. Osoby otyłe są zwykle postrzegane jako starsze, mniej zarabiają i rzadziej podejmują kontakty seksualne. W krajach rozwiniętych otyłość stała się już problemem społecznym i jest uznawana za jedno z poważniejszych zagrożeń cywilizacyjnych.
Otyłość - rodzaje
W zależności od obszaru ciała, w którym rozmieszczona jest większość tkanki tłuszczowej rozróżnia się dwa główne typy otyłości:
- Brzuszną (centralną, wisceralną, typu “jabłko”) - tkanka tłuszczowa jest zgromadzona przede wszystkim na brzuchu oraz w górnych częściach ciała,
- Pośladkowo-udową (gynoidalną, typu “gruszka”) - większa część tkanki tłuszczowej jest zgromadzona w dolnych partiach ciała, głównie na udach, pośladkach i nogach.
Szczególnie narażone na wystąpienie poważnych chorób są osoby cierpiące na tak zwaną otyłość brzuszną.
