Kodeina - lek na całe zło?

Kodeina jest często wykorzystywana jako składnik leków. Niektórzy jednak traktują tę substancję jako legalny narkotyk. Kodeina jest wydawana bez recepty, a cechuje się właściwościami zbliżonymi do morfiny. To środek przeciwbólowy, przeciwkaszlowy, antyprzeziębieniowy. Kodeina znajduje się np. w syropach na kaszel. Długotrwałe stosowanie substancji kończy się uzależnieniem.

Co to jest kodeina?

Kodeina, zwana inaczej metylomorfiną, to organiczny związek chemiczny należący do grupy alkaloidów fenantrenowych. Co ciekawe, związek ten wchodzi w skład opium. Substancja wykazuje silny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy – zaraz po morfinie to właśnie kodeina jest najmocniejszym środkiem tego rodzaju. Nie powinno to dziwić zważywszy na fakt, że substancja ta jest pochodną morfiny i przypomina jej działanie. Kodeina wywołuje euforię, zanik uczucia głodu, błogą apatię, spowolnienie perystaltyki jelit i żołądka oraz niewrażliwość na ból.

Kodeina – działanie

Kodeina należy do grupy opioidów. Działanie substancji jest związane z przemianą w morfinę. U niektórych osób przemiana ta następuje bardzo szybko. Konsekwencją tego jest wystąpienie wysokiego stężenia morfiny we krwi. Tym samym osoba, która ją zażyła poczuje ustąpienie bólu (dochodzi do jego zmniejszenia lub całkowitego zlikwidowania) oraz złagodzenie lub zanik kaszlu.

Kodeinę możemy spotkać w wielu lekach przeciwbólowych, np.w tych z paracetamolem, ibuprofenem lub kwasem acetylosalicylowym. W Polsce substancja jest obecna w takich lekach, jak: Nurofen Plus, Solpadeine lub Antidol 15. W tabletce Nurofenu znajduje się 12,8 mg półwodnego fosforanu kodeiny, Antidol 15 zawiera 15 mg fosforanu kodeiny, a Solpadeine 8 mg fosforanu kodeiny. Leki te są dostępne bez recepty. Ponadto kodeina to składnik wielu preparatów przeciwkaszlowych. Ma to związek z działaniem substancji na ośrodek kaszlu, który znajduje się w układzie nerwowym. Syropy z kodeiną zaleca się w stanach ostrego kaszlu wywołanego różnymi przyczynami. Nie może być on jednak związany z odkrztuszaniem nadmiaru wydzieliny. W Polsce dostępny syrop z kodeiną to Thiocodin. Także można go bez recepty.

Ok. 60% kodeiny jest wydalane w ciągu dnia wraz z moczem. Substancja działa od 2 do 6 godzin.
Powszechnie uznaje się, że nie można przekraczać 30 mg dawki kodeiny w ciągu dnia. Trudno jednak zbadać, czy pacjenci stosują się do tej zasady. Niestety, ze względu na swoje narkotyczne działanie, kodeina jest nadużywana przez osoby szukające sposobów na tzw. „odjazd”.

Kodeina – skutki uboczne

Zbyt wysokie stężenie kodeiny w organizmie może skutkować przykrymi konsekwencjami. Nawet małe dawki są w stanie wywołać takie objawy, jak: wymioty, nudności, zaparcia, świąd lub oszołomienie. Regularne zażywanie leków z kodeiną grozi wystąpieniem otępienia, apatii, nadmiernej senności oraz zawrotów głowy. Ponadto niektórzy pacjenci wskazywali, że kodeina wywołała u nich reakcje alergiczne, w tym np. wysypkę lub swędzenie skóry. Kodeina osłania koncentrację, w związku z czym nie powinna być zażywana przez osoby, które prowadzą samochód.

Jeśli zażyta dawka kodeiny będzie większa niż 30 mg, może dojść do wystąpienia stanu półsnu. Duże stężenie substancji we krwi skutkuje pojawieniem się zmian w funkcjonowaniu mózgu. Pojawiają się stany dezorientacji, zamroczenia lub wręcz chwilowej utraty świadomości. Zbyt duża ilość kodeiny przyczynia się do zaburzeń przepływu impulsów nerwowych oraz wystąpienia problemów z oddychaniem.

Do objawów przedawkowania kodeiny możemy zaliczyć m.in.: nadmierne pobudzenie, wystąpienie stanów lękowych i ataków padaczki, agresję, dreszcze (połączone z dygotaniem całego ciała), zaburzenia równowagi, halucynacje.

Kodeina – przeciwwskazania

W latach 2013-2015 Europejska Agencja Leków wprowadziła zakaz zażywania leków z kodeiną przez dzieci, które nie ukończyły 12 roku życia (dotyczy to zarówno leków przeciwbólowych, jak i przeciwkaszlowych – w szczególności, jeśli dziecko ma problemy z oddychaniem). Jedynym wyjątkiem są stany ostrego bólu, który nie ustępuje, pomimo zastosowania innych leków. Należy podkreślić, że przeciwwskazania te zostały rozpisane po udokumentowaniu kilku przypadków depresji oddechowej u dzieci, które zażyły leki z opisywaną substancją.

Kodeina jest przemieniana w organizmie człowieka w morfinę, mającą ogromny wpływ na działanie ośrodka oddechowego. Niektóre osoby – a zwłaszcza dzieci – wykazują zdolności do bardzo szybkiego metabolizowania kodeiny. Oznacza to, że substancja w przyspieszonym tempie trafia do krwi. Jej nadmiarowo wysokie stężenie może wywołać reakcje niepożądane, w tym duże trudności w oddychaniu.

Właśnie dlatego wystosowano przeciwwskazania związane z używaniem leków z kodeiną. Oprócz zakazu stosowania tego rodzaju preparatów u dzieci do 12 r. ż. obowiązują następujące obostrzenia:

• zakaz stosowania leków z kodeiną u dzieci, które mają zaburzenia oddychania – od 12 r. ż. do 18 r. ż.;
• zakaz stosowania leków z kodeiną u matek karmiących (kodeina przedostaje się do organizmu dziecka wraz z mlekiem matki);
• zakaz stosowania leków z kodeiną u osób dorosłych, u których stwierdzono zbyt szybki metabolizm kodeiny w morfinę;
• zakaz stosowania leków z kodeiną po zabiegu usunięcia migdałków/migdałka przy leczeniu obturacyjnym bezdechu sennego u dzieci do 18 roku życia.

Kodeina a inne leki

Kodeina może niekorzystnie reagować z innymi lekami. Depresyjny wpływ substancji na układ nerwowy występuje przy łączeniu jej z lekami przeciwhistaminowymi, benzodiazepinami oraz neuroleptykami. Nie przyjmuj bezmyślnie kodeiny, jeśli cierpisz na takie schorzenia, jak: jaskra, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, niedoczynność tarczycy. W takim przypadku, zanim sięgniesz po lek z pochodną morfiny, skonsultuj się z lekarzem. Pamiętaj, że kodeina wzmaga działanie środków uspokajających, leków nasennych i alkoholu. Z tego powodu, po zażyciu leku, wystrzegaj się od stosowania tego rodzaju substancji.

Co drugi Polak cierpi z powodu bólu kręgosłupa. Jak mu zapobiegać?

Kodeina a uzależnienie

Kodeina jest w stanie wywołać uzależnienie. Mowa tu zarówno o uzależnieniu fizycznym, jak i psychicznym. O ile pierwsze rozwija się wolniej (od 6 do 12 miesięcy), o tyle psychiczne pojawia się bardzo szybko. Wystarczy kilka lub kilkanaście dni regularnego zażywania kodeiny, by pojawiły się niekorzystne objawy odstawienia. Uzależniony wpada w stan, w którym ciągle myśli o konieczności zażycia kolejnej dawki. Uzależnienie fizyczne cechuje się typowymi symptomami zespołu abstynencyjnego. Mowa tu m.in. o braku chęci do działania, drażliwości, problemach ze snem, bólach głowy oraz silnej potrzebie zażywania narkotyków.

Przypadki uzależnienia od kodeiny notuje się przede wszystkim wśród młodych ludzi. Najczęściej eksperymentują oni ze stosowaniem syropów na kaszel. Bardzo często nastolatkowie zażywają tego rodzaju leki bez wiedzy rodziców i lekarza. Korzystają z tego, że syropy są sprzedawane bez recepty.

Może cię również zainteresować:

• 6 grzechów głównych w stosowaniu leków przeciwbólowych
• Endorfiny, czyli wewnętrzna morfina
• Masz pracę siedzącą? Te proste ćwiczenia możesz wykonać w domu, a dzięki nim unikniesz bólu pleców