Niewydolność oddechowa - co to oznacza?
Do niewydolności oddechowej dochodzi, gdy zaburzona zostaje wymiana gazowa w płucach. Jest to stan zagrożenia życia, ponieważ skutkuje niedotlenieniem całego organizmu, w tym mózgu. Niewydolność oddechowa zaczyna się, gdy ciśnienie parcjalne tlenu spada poniżej 60 mm Hg lub ciśnienie dwutlenku węgla wzrasta powyżej 45 mm Hg.
Niewydolność oddechowa (łac. insufficientia respiratoria) zdarza się często w przypadku astmy. Towarzyszy także takim schorzeniom jak: choroby układu oddechowego u noworodków, ciężkie choroby płuc, a także choroby związane z układem krążenia i neurologicznym. Do niewydolności oddechowej może dojść ponadto przy ciężkim zatruciu.
Niewydolność oddechowa - objawy
Osoba, u której dochodzi do niewydolności oddechowej, ma duszności, pojawiają się także objawy niedotlenienia układu nerwowego i układu krążenia. A zatem chory ma przyspieszony oddech lub przeciwnie - spowolniony i nieregularny. Mięśnie klatki piersiowej są napięte, międzyżebrza i okolice obojczyków wciągnięte. To wszystko wskazuje na rosnące trudności w oddychaniu. Choremu trudno jest nawet mówić. Wkrótce dochodzi też do zasinienia skóry. Chorego może męczyć suchy kaszel.
Niewydolność oddechowa prowadzi do niedotlenienia ośrodkowego układy nerwowego. Wtedy chory ma zaburzenia świadomości, jest niespokojny lub apatyczny i zdezorientowany. Może niebawem też dojść do drgawek, a nawet do śpiączki.
W wyniku niedotlenienia przestaje prawidłowo funkcjonować układ krążenia, co objawia się nadmiernym przyspieszeniem albo przeciwnie - poważnym zwolnieniem pracy serca, wzrostem lub dużym spadkiem ciśnienia tętniczego, a w konsekwencji do zatrzymania krążenia.
Niewydolność oddechowa - przyczyny bezpośrednie
Do niewydolności oddechowej mogą prowadzić następujące zaburzenia:
- zła wentylacji płuc, polegająca na niedostatecznym dopływie powietrza do płuc w stosunku do przepływu krwi przez płucne naczynia krwionośne
- przeciek płucny - zdarza się przy zapaleniu płuc, obrzęku płuc, niedodmie płuc, a także w przypadku wysięku do opłucnej. Do przecieku płucnego prowadzi bezpośrednio brak wentylacji w jakimś fragmencie płuc, bez zatrzymania tam krążenia krwi.
- hipowentylacja pęcherzykowa spowodowana mniejszą ilością oddechów lub zbyt płytkim wdechem
- słabe przenikanie tlenu przez pęcherzyki płucne
- niedobór tlenu w powietrzu, na przykład na znacznych wysokościach w górach
Niewydolność oddechowa - choroby, które mogą doprowadzić do niewydolności oddechowej
Do stanu niewydolności oddechowej może dojść w wyniku rozwoju następujących chorób:
- infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc, zapalenie płuc, krtani, nagłośni, oskrzelików
- choroby opłucnej, czyli odma, krwiak lub wysięg do opłucnej
- przewlekłe choroby, takie jak astma, mukowiscydoza i choroba śródmiąższowa płuc
- przedostanie się do płuc ciała obcego, zakrztuszenie
- choroby układu krążenia, w tym wady serca i niewydolność krążenia
- choroby mięśni, takie jak miastenia i zanik mięśni
- sepsa
- schorzenia lub urazy w obrębie klatki piersiowej
- choroby neurologiczne, w tym guzy mózgu oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- zatrucia tlenkiem węgla, trującymi gazami, lekami i inne
- choroby wieku niemowlęcego, takie jak zespół mokrego płuca, zespól błon szklistych, zespół zachłyśnięcia smółką, infekcje w okresie płodowym oraz wrodzone wady układu oddechowego
Jak zbudowane są płuca? Obejrzyj wizualizację na naszym filmie.
Niewydolność oddechowa - jakie są rodzaje niewydolności?
Rozróżnia się dwa główne rodzaje niewydolności oddechowej:
- ostra niewydolność oddechowa – do takiej niewydolności dochodzi stosunkowo szybko, czasem nawet w kilka minut. Jeżeli pomoc lekarska nadejdzie niebawem skutki takiego stanu są odwracalne. Ostra niewydolność oddechowa może też towarzyszyć infekcji. Mija po wyleczeniu choroby, a jej skutki są odwracalne.
- przewlekła niewydolność oddechowa – rozwija się stopniowo i trwa wiele tygodni, a nawet miesięcy. Potrafi wtedy trwale uszkodzić narządy wewnętrzne, w tym najbardziej wrażliwe na niedobór tlenu komórki mózgowe.
Niewydolność oddechowa - diagnoza i leczenie
Najbardziej pomocne przy diagnozowaniu niewydolności oddechowej jest badanie gazometryczne krwi. Bada się wtedy ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla, nasycenie krwi tlenem, stężenie tlenku węgla oraz równowagę kwasowo-zasadową. Sprawdza się przede wszystkim tzw. saturację krwi, czyli wysycenie krwi tętniczej tlenem. Służy do tego urządzenie zwane pulsoksymetrem. Pomocna jest także spirometria, oceniająca pojemność płuc.
Leczenie polega na usunięciu podstawowej przyczyny niewydolności oddechowej. Jeżeli jest to infekcja lub odma, prowadzi się odpowiednią terapię. Przy przewlekłej niewydolności powrót do zdrowia jest niezwykle trudny. W tym wypadku leczenie polega, między innymi, na podawaniu tlenu i niwelowaniu skutków ubocznych choroby podstawowej.
