Rodzajem transfuzjologii jest tzw. transfuzjologia kliniczna, która stosuje ogólną wiedzę i zasady naukowe w praktyce. Znajduje ona szczególne zastosowanie w:
- chirurgii,
- traumatologii,
- kardiochirurgii,
- pediatrii,
- neonatologii,
- onkologii,
- położnictwie i ginekologii,
- hematologii,
- transplantologii.
Transfuzjologia - kto może oddać krew?
Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem dawcą krwi może być każdy, kto ukończył osiemnasty rok życia i ma nie więcej niż 65 lat. Do punktu należy przyjść z ważnym dokumentem tożsamości, najlepiej dowodem osobistym. Aby oddać krew trzeba ważyć minimum 50 kg i być zdrowym. Dawcą nie może zostać osoba, która chorowała na żółtaczkę, niedawno była operowana, robiła sobie tatuaż, przekłuła uszy lub inną część ciała. Od tego czasu musi minąć co najmniej pół roku. Ta sama zasada obowiązuje kobiety, które urodziły dziecko lub karmą piersią.
Podczas jednorazowej wizyty w punkcie krwiodawstwa oddaje się ok. 450 ml krwi.
Jak się przygotować do oddania krwi?
Mimo że chęć oddania krwi nie wymaga od dawcy szczególnych przygotowań, to trzeba pamiętać o kilku zasadach. Przede wszystkim trzeba zadbać o odpowiednie nawodnienie. O wypiciu zalecanych 2,5 litra płynów muszą pamiętać przede wszystkim te osoby, którym pielęgniarka podczas kontrolnego pobierania krwi zwróciła uwagę na to, że jest ona za gęsta. Na dzień przed planowaną wizytą w punkcie krwiodawstwa należy zrezygnować z picia alkoholu i palenia papierosów, jeśli rezygnacja z tego ostatniego nałogu nie jest do końca możliwa, należy przynajmniej ograniczyć liczbę wypalanych papierosów.
Jak wygląda pobranie krwi?
Po przyjściu do punku w pierwszej kolejności trzeba się zarejestrować (do tego niezbędny jest dowód osobisty i numer pesel) i bardzo skrupulatnie wypełnić kwestionariusz. Dotyczy od przede wszystkim stanu zdrowia, przebytych chorób czy przyjmowanych leków. To bardzo ważne, ponieważ niektóre leki mogą zaszkodzić osobie, która później dostanie krew.
Następnie pielęgniarka pobiera próbkę krwi od potencjalnego krwiodawcy. W czasie badania poza klasyczną morfologią z oznaczeniem jej parametrów, konieczne jest sprawdzenie także grupy krwi. Jeśli oddajesz krew po raz pierwszy musisz sobie zdawać sprawę, że krew nie jest u każdego taka sama i nie jest uniwersalna. Nie można podać pacjentowi pierwszej lepszej. Konieczna jest określona zgodność grupy krwi:
- AB+ – może otrzymać każdą krew
- AB- – może otrzymać 0-, B-, A-, AB-
- A+ – może otrzymać 0-, 0+, A-, A+
- A- – może otrzymać 0-, A-
- B+ – może otrzymać 0-, 0+, B-, B+
- B- – może otrzymać 0-, B-
- 0+ – może otrzymać 0-, 0+
- 0- – może otrzymać 0-
Kiedy wyniki krwi już są, potencjalny kandydat jest kierowany na spotkanie z lekarzem, ten analizuje morfologię, przeprowadza szczegółowy wywiad oraz ocenia ogólny stan zdrowia dawcy. Jeśli nie ma żadnych przeciwwskazań trafia on do specjalnego pokoju, w którym pobierana jest krew, sam zabieg jest praktycznie bezbolesny i prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań praktycznie nie istnieje.
Mimo że samo pobieranie krwi zajmuje nie więcej niż dziesięć minut, to aby przejść wszystkie procedury trzeba poświęcić godzinę, a nawet dwie, jeśli kandydat oddaje osocze metodą plazmaferezy.
W czasie donacji pobiera się krew i sprawdza się ją pod kątem kiły, obecności antygenu HBs, DNA-HBV, przeciwciała anty-HCV, RNA HCV, przeciwciała anty-HIV oraz RNA HIV (po kilku dniach można zazwyczaj odebrać wszystkie wyniki).
Nikt, kto oddał krew, nie wychodzi z punktu krwiodawstwa z pustymi rękami. Wprawdzie oddanie mniej niż pół litra krwi nie jest groźne, to konieczna jest szybka regeneracja organizmu i wyrównanie strat. Dlatego jazdy dawca przed opuszczeniem punktu otrzymuje kaloryczny posiłek - zazwyczaj w postaci ośmiu tabliczek czekolady (wartość takiego posiłku to 4 500 kcal), zwolnienie na resztę dnia z pracy oraz legitymację Honorowego Dawcy Krwi (w niektórych miejscach legitymacja wydawana jest dopiero podczas kolejnej donacji).
Osoby, które wykonują zawód pilota, maszynisty, kierowcy autobusu, operatora dźwigu, oraz pracujące na wysokości, uprawiające wspinaczkę, głębokie nurkowanie - do tych zajęć mogą powrócić po minimum dwunastogodzinnym odpoczynku.
Kto nie może oddać krwi?
Chęć oddania krwi to czasem za mało. Niektóre dolegliwości dyskwalifikują i na zawsze wykluczają chorego z grona potencjalnych dawców. Dawcami krwi nie mogą zostać osoby, które mają:
- wady serca (poza wrodzonymi i wyleczonymi),
- chorobę niedokrwienną mięśnia sercowego,
- zaburzenia rytmu,
- niewydolność krążenia,
- miażdżycę,
- cukrzycę,
- chorą tarczycę, nadnercza lub wątrobę,
- łuszczycę,
- kolagenozy,
- nowotwory,
- choroby zakaźne (WZW B, C, babeszjoza, nosicielstwo HIV, choroby weneryczne).
Krwi nie mogą oddać także osoby z zaburzeniami i chorobami psychiczne, uzależnienie od leków, alkoholu oraz środków odurzających.
