Krzepliwość krwi - na czym polega, jak się ją bada i co mogą oznaczać zaburzenia krzepnięcia?

Za prawidłową krzepliwość krwi odpowiadają przede wszystkim enzymy i tzw. czynniki krzepnięcia. Dlaczego jest taki istotny i o czym może świadczyć sytuacja, gdy naturalny proces krzepnięcia krwi, nie działa jak należy?

To, czy krew krzepnie prawidłowo, czy też nie, zależy - przede wszystkim - od czynników krzepnięcia. To  specyficzne enzymy wytwarzane przez wątrobę. Jednak, aby narząd mógł je produkować konieczna jest witamina K. Do najważniejszych czynników krzepnięcia krwi należą:

• czynnik I - fibrynogen
• czynnik II - protrombina
• czynnik V - proakceleryna
• czynnik VII - prokonwertyna
• czynnik VIII - czynnik antyhemofilowy A
• czynnik IX - czynnik antyhemofilowy B
• czynnik X - czynnik Stuarta-Prowera
• czynnik XI - czynnik Rosenthala
• czynnik XII - czynnik Hagemana
• czynnik XIII - czynnik stabilizujący fibrynę

Jeśli ich wydzielanie jest zaburzone może dojść do rozwoju skazy krwotocznej, groźnych krwotoków lub tworzenia się równie niebezpiecznych skrzepów.

Krzepnięcie krwi - co to za proces i na czym polega?

Krzepnięcie krwi to całkowicie naturalny proces, którego celem jest nie dopuszczenie do utraty krwi, w sytuacji, gdy naczynia krwionośne zostaną uszkodzone. Jest także mechanizmem obronnym organizmu. W jego trakcie, pod wpływem jednego z czynników - trombiny, fibrynogen, białko znajdujące się osoczu zmienia się w fibrynę (białko) i tworzy skrzep, który zatyka uszkodzone naczynie.

Aby ocenić, czy ten proces działa prawidłowo wystarczy pobrać próbkę krwi z żyły łokciowej. Badanie będzie miarodajne tylko wtedy, gdy badany odpocznie ok. 15 minut po przyjściu do punktu pobrań. W dniu testu należy unikać aktywności fizycznej oraz stosować lekkostrawną i niskotłuszczową dietę. Taki rodzaj badania to koagulogram. Ocenia ono czas częściowej tromboplastyny po aktywacji APTT (Activated Partial Thromboplastin Time) (norma waha się od 27–40 sekund) oraz INR, czyli znormalizowany czas protrombinowy (norma to 0,85–1,15).

Krzepnięcie krwi bada się u pacjentów prze operacją, z podejrzeniem skazy krwotocznej, hemofilii, ale nie tylko. Pomaga ocenić czy leczenie przeciwzakrzepowe jest skuteczne oraz w diagnostyce krwawień, które pojawiają się z niejasnych przyczyn, łatwe powstawanie sińców oraz wybroczyny na błonach śluzowych i skórze.

Nadmierna krzepliwość krwi - co to oznacza i jakie mogą być tego przyczyny?

Nadmierna krzepliwość krwi sprzyja tworzeniu się zakrzepów, które zatykają naczynia krwionośne i uniemożliwiają prawidłowy przepływ krwi. Skłonność do tworzenia się tego rodzaju zatorów mają przede wszystkim osoby z zakrzepicą, migotaniem przedsionków, czy te, które bardzo długo, np. z powodu choroby, były unieruchomione.

Nadmierna krzepliwość krwi pojawia się także u osób, które chorują na tzw. zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego (DIC). Schorzenie sprawia, że do krwiobiegu trafia czynnik odpowiedzialny za krzepnięcie krwi, co sprzyja tworzeniu się groźnych skrzepów.

Niestety, mało specyficzne objawy sprawiają, że postawienie diagnozy nie jest proste. To, co powinno zaniepokoić to spadek ciśnienia, hipoksja, kwasica i białkomocz oraz objawy specyficzne, do których należą: wybroczyny, pęcherze krwotoczne i zmiany martwicze skóry.

Słaba krzepliwość krwi - przyczyny

Zbyt niska krzepliwość krwi zazwyczaj ma związek ze skazami krwotocznymi. Organizm wytwarza zbyt małą ilość czynników krzepnięcia. Tym samym nawet pozornie niegroźne skaleczenie czy uraz może się skończyć bardzo poważnym, trudnym do opanowania krwotokiem. Skazy krwotoczne, w większości przypadków, są one nabyte, te wrodzone zdarzają się stosunkowo rzadko. Do tej drugiej grupy należą hemofilia oraz choroba von Willebranda.

Nabyte skazy krwotoczne dzieli się na:

• skazy naczyniowe - to najczęściej rozpoznawane skazy krwotoczne, zazwyczaj są one spowodowane infekcją lub stanem zapalnym
• skazy płytkowe - związana z nieprawidłowym funkcjonowaniem trombocytów, czyli płytek krwi, które jako pierwsze docierają do uszkodzonego naczynia i próbują je „zakleić”
• skazy osoczowe - w większości przypadków mają one związek z niedoborem substancji, które są niezbędne do wytwarzania czynników krzepnięcia

Rozpoznanie skazy krwotocznej jest na szczęście stosunkowo proste. Osoby z tym schorzeniem mają tendencję do tworzenia się siniaków, często dokuczają im krwotoki, np. z nosa, jamy ustnej czy odbytu, mają bardzo obfite miesiączki.

Wcześnie rozpoznaną skazę można w pełni kontrolować i skutecznie leczyć. Chorym podaje sie koagulanty, czy środki, które poprawiają krzepliwość krwi. 

W przypadku pacjentów ze skłonnością do zakrzepów stosuje się przede wszystkim heparynę.