Słony odczuwany w różnych miejscach języka mówi nam, że jedzony produkt jest źródłem soli mineralnych: sodu i potasu. Smak nie cieszy się dobrą renomą. Po części dzieje się tak za sprawą jego głównej nosicielki - soli. Zniesławiony chlorek sodowy, bo to on niemal w całości składa się na swojską sól kuchenną, ma dwa oblicza. Zacznijmy, przekornie od tego lepszego. Słoności zażywane z umiarem spełniają w organizmie wiele dobroczynnych funkcji. Regulując gospodarkę wodną, uczestniczą w zachowaniu równowagi kwasowo-zasadowej, współtworzą płyny komórkowe i tkankowe. Wspomagają także mięśnie i układ nerwowy.
Bez soli życie nie może istnieć, jej utrzymujący się brak w organizmach żywych prowadzi do zgonu. Skąd więc przekonanie, że słony smak to samo zło? Jak zawsze winny jest brak umiaru. A o ten nietrudno, bo współcześnie dodaje się ją niemal wszędzie. W celu poprawy walorów smakowych czy aby przedłużyć świeżość produktu. Nie do końca taki był zamysł natury. Morskie dary: ryby, owoce morza, algi czy doprawianie potraw skąpą ilością soli całkowicie zaspokaja zapotrzebowanie organizmu.
Za mało słonego - to możliwe?
Chlorek sodu wiąże wodę w organizmie. Uporczywe biegunki, wymioty, nieprawidłowe odchudzanie czy zażywanie środków moczopędnych może prowadzić do znacznej utraty płynów, a co za tym idzie - ubytku soli mineralnych. Wtedy niedobory sodu rzeczywiście mogą się przydarzyć. Do ich objawów zalicza się m. in. osłabienie, zanik apetytu i wymioty, skurcze mięśni, a w skrajnych przypadkach wręcz upośledzenie wydolności psychicznej i fizycznej. Ten stan prowadzi także do odwodnienia, może zwiększać ryzyko np. udaru cieplnego. Recepta na ekspresowe, awaryjne nawodnienie? Woda wymieszana z solami mineralnymi, choćby zwykłą solą. Uwaga, niepokojący może być już 2-procentowy ubytek masy ciała z płynów. Jeśli ważysz 50 kg to tylko 1 kg mniej, przy wadze 75 kg zaledwie 1,5 kg. Niewielkie ilości soli są czasem zalecane w przypadku osób z niedociśnieniem tętniczym w celu jego delikatnego podniesienia i dodania animuszu.
Poprawiacz nastroju
Zespół psychologów z University of Iowa pod kierownictwem Alana Johnsona na podstawie przeprowadzonych badań sugeruje, że niedobory soli mogą również sprzyjać zachowaniom typowym dla depresji. Wykazano, że szczury narażone na braki chlorku sodu traciły zainteresowanie lubianymi uprzednio czynnościami, nie wykazywały naturalnej tendencji do dostarczania sobie przyjemności - rezygnowały ze słodkich napoi, zabawy.
Słony w nadmiarze
Lekarze biją na alarm, na skali od niedoboru do nadmiaru mamy tendencję do przechylania się raczej w stronę nadmiernej obfitości. Stoisz nad garnkiem gotującej się zupy, odmierzając kryształki soli, aby nie przedobrzyć? Gro słoności, nie kryje się wcale w tym, co własnoręcznie przyrządzasz (wtedy łatwiej kontrolować ilości soli), a w kupnych produktach. Konserwy, wędliny, produkty na bazie mięsa, sosy, ciastka, posiłki typu fast-food czy instant, a nawet pieczywo i gotowe mieszanki przypraw skrywają w sobie zazwyczaj sporo soli. Licznik słonego nabija się, i co gorsza, nie zawsze mamy tego świadomość.
Według Światowej Organizacji Zdrowia WHO o nadmiarze możemy mówić z każdym gramem powyżej płaskiej łyżeczki soli (5g) dziennie. Gdzie prowadzi takie systematyczne "przedawkowywanie"? Po pierwsze do nadmiernego zatrzymania płynów w organizmie, opuchlizny - cóż, każdy kij ma dwa końce. Największymi zagrożeniami, które po części przypisuje się solnemu przesytowi, pozostają jednak: nadciśnienie tętnicze, zmiany miażdżycowe i widmo choroby niedokrwiennej serca, czyli zawału serca. Bogata w słone produkty dieta to również zwiększone ryzyko udaru mózgu, niewydolności nerek oraz osteoporozy. Co prawda na wszystkie powyższe "zapracowujemy" ogólnym stylem życia - nie tylko pobłażaniem apetytowi na słone, ale jak mówią, kropla drąży skałę.
Solny reżim - cięcia w słonym
Jak ograniczyć sól, kiedy bezsolne albo mało słone potrawy wydają ci się mdłe i bez smaku? Nie zniechęcaj się, to głównie siła przyzwyczajenia. Kubki smakowe już po 2 tygodniach niskosodowej diety, przyzwyczają się do nowych standardów, a dania zyskają na wyrazistości nawet bez białego wspomagacza.
U osób, które ze względów zdrowotnych, np. z nadciśnieniem tętniczym, ograniczają zwykłe sole sodowe, czasem zastępuje się je solami potasu. Są one podobne w smaku, a szkodzą mniej, mogą nawet wspierać leczenie.
Wcześnie kształtująca się preferencja
Ze statystyk wynika, że w konsumpcji soli przodują nastoletni chłopcy (po 13. roku życia) oraz młodzi mężczyźni (w wieku 19-25 lat). Dieta młodocianych panów zawiera średnio 15 g chlorku sodu, co oznacza, że trzykrotnie przekraczają oni normy zalecane przez WHO.
Badania naukowców z Monell Chemical Senses Center w Filadelfii wskazują, że preferencje odnośnie smaku słonego kształtują się bardzo wcześnie, bo nawet przed 6 miesiącem życia. Wykazano, że dzieci, które przed ukończeniem pół roku, są karmione zawierającymi sól produktami skrobiowymi - takimi jak płatki śniadaniowe, chleb czy sucharki - później spożywają o ponad połowę więcej soli niż inne dzieci, którym ich nie podawano.
Co o tobie mówi zamiłowanie do słonego?
Wprost nie możesz się oprzeć słonym przekąskom i daniom, podczas gdy słodkości i inne smakołyki mogłyby dla ciebie nie istnieć? Zmysł smaku może być lepiej albo gorzej wykształcony. Tak jest również w przypadku słonego. Innymi słowy to, jak intensywnie odbierają go twoje kubki smakowe to sprawa indywidualna. Kto ma do niej największy sentyment? Badania dowodzą, że większym upodobaniem do smaku słonego charakteryzują się osoby szczególnie na niego wrażliwe - a więc solące mniej.
Zobacz także:
Witaminy z grupy B - brygada do zadań specjalnych
