Czym jest kreatynina?
Nerki bez wątpienia stanowią najważniejszy element układu wydalniczego - ich rolą jest usuwanie z organizmu szkodliwych substancji i zatrzymanie tych wartościowych. Dlatego utrzymanie ich w zdrowiu warunkuje prawidłowe działanie całego organizmu. Kreatynina to organiczny związek chemiczny, który powstaje wskutek przemiany materii - przede wszystkim mięśni szkieletowych. Stężenie tej substancji oznacza się w moczu i we krwi. Stanowi jeden z najważniejszych związków azotowych (obok mocznika) występujących w organizmie.
Badając stężenie kreatyniny, można ocenić prawidłowość pracy nerek. W przypadku podejrzeń co do stanu nerek, w pierwszej kolejności zleca się przede wszystkim oznaczenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi. Jeśli pojawiają się jakieś wątpliwości, bądź potrzebna jest dokładniejsza ocena, oblicza się również tzw. klirens kreatyniny, czyli dobowe wydalanie kreatyniny z moczem.
Kreatynina - badanie powie ci prawdę
Kreatynina jest produktem degradacji kreatyny - substancji pełniącej rolę nośnika energii w mięśniach. Każdego dnia około 1-2% kreatyny przemienia się w kreatyninę, a ta z kolei poddana jest filtracji w nerkach i wydalana razem z moczem. Ilość kreatyniny we krwi nie jest taka sama dla wszystkich - jej stężenie zależy od kilku czynników: płci, masy mięśniowej czy ilości spożywanego mięsa. Stężenie kreatyniny u jednego człowieka jest jednak w miarę stałą wartością. Badanie stężenia kreatyniny dość dobrze obrazuje stan nerek - substancja ta nie jest wchłaniana zwrotnie ani wydzielana przez cewki moczowe, zaś jej ilość w moczu warunkowana jest tylko i wyłącznie funkcją filtracyjną nerek. Nagły wzrost stężenia kreatyniny we krwi może oznaczać na przykład ostrą i przewlekłą niewydolność nerek.
Podwyższona kreatynina - co oznacza?
Norma stężenia kreatyniny we krwi mieści się w przedziale 0,6-1,3 mg. Wyniki mogą zostać zafałszowane, jeśli próbka krwi jest zhemolizowana bądź jeśli pacjent ma hiperbilirubinemię. Badanie stężenia kreatyniny służy przede wszystkim ocenie prawidłowej funkcji wydalania przez nerki. Często jest również niezwykle pomocne w diagnostyce w sytuacji podejrzenia uszkodzenia nerek toksynami i lekami.
Poziom stanu kreatyniny warto również kontrolować w przypadku osób, u których podejrzewa się choroby mogące upośledzać czynności wydalnicze i filtrujące nerek: marskość wątroby, wstrząs anafilaktyczny czy niewydolność serca. Podwyższona kreatynina we krwi może pojawić się zarówno w przypadku zdrowych nerek, jak i podczas ostrej niewydolności. Przy zdrowych nerkach może oznaczać odwodnienie lub akromegalię. Jeśli podwyższona kreatynina współtowarzyszy ostrej niewydolności nerek, może świadczyć o:
- wstrząsie hiperwolemicznym, anafilaktycznym, septycznym, kardiogennym,
- zatruciach lekami, metalami ciężkimi, hemolizie, posocznicy i kłębuszkowym zapaleniu nerek,
- problemach z oddawaniem moczu (zatrzymanie moczu), skutkach ubocznych zażywania narkotyków.
Podstawowym krokiem do obniżenia stanu, jakim jest wysoka kreatynina, jest eliminacja czynnika odpowiedzialnego za niewydolność nerek. W następnej kolejności włącza się odpowiednią dietę, opartą przede wszystkim na dużej ilości wody i niewielkiej zawartości białka. Warto ograniczyć spożywanie tłustych potraw, mięsa, ryb, mleka i jego przetworów, a także jajek.
Kreatynina poniżej normy
Istnieje kilka sytuacji, podczas których obniżony poziom kreatyniny nie jest powodem do niepokoju:
- ciąża,
- zaniki mięśni,
- przyjmowanie leków glikokortykosteroidowych,
- głodówka.
Kreatynina w moczu - badanie
Badanie kreatyniny w moczu można wykonać na dwa sposoby - dobowej zbiórki moczu oraz z przypadkowej próbki moczu. Dobowa zbiórka moczu polega na całodobowym oddawaniu moczu do specjalnego pojemnika. W tym przypadku oznacza się również poziom kreatyniny w surowicy. Ważne jest, aby przed przystąpieniem do badania odstawić wszelkie leki, które mogą mieć wpływ na układ moczowy. Pacjent powinien również być wypoczęty.
Badanie z przypadkowej próbki moczu wskazuje, czy nerki pracują prawidłowo. Jeśli wynik wskazuje na nieprawidłowości, dla pewności zlecane są kolejne badania.
Kreatynina we krwi - badanie
Oznaczanie kreatyniny we krwi zaleca się również u pacjentów przed badaniem tomografem komputerowym, szczególnie zaś wtedy, gdy badanie ma być przeprowadzone z użyciem kontrastu. Kreatynina po badaniu analizowana jest w oparciu o normy, przedstawione na wyniku. Krew do badania pobiera się z żyły, najczęściej łokciowej. Choć większość badań przeprowadza się na czczo, to w przypadku badania kreatyniny z krwi nie trzeba być przed posiłkiem. Jest to jednak zalecane dla pewności. Warto także upewnić się, czy badana ma być tylko kreatynina, czy także inne parametry - może okazać się, że w ich przypadku przyjście na czczo jest konieczne i przeprowadzenie ich po posiłku nie da wiarygodnej odpowiedzi.
To również może cię zainteresować:
