Więcej o letnich dolegliwościach na Gazeta.pl
Endokrynolodzy, specjaliści, do których trafia sporo osób z problemem nadpotliwości, nieraz żartują sobie, że u wielu pacjentów, "zaskakująco", ujawnia się ona akurat podczas tropikalnych upałów. Tymczasem w gorące dni to przede wszystkim brak potu jest dla lekarza objawem niepokojącym. Obfite pocenie jest sygnałem, że naturalna autoklimatyzacja działa i nie grozi nam niebezpieczne przegrzanie.
A jednak problem, a właściwie pięć mln powodów
Nadmierne pocenie (nadpotliwość) nie musi być spowodowane chorobą i często nie jest. To, ile potu wydzielamy, jest uwarunkowane genetycznie. Przeciętny człowiek ma 2.5 mln gruczołów potowych rozrzuconych na skórze. Są jednak i tacy, którzy mają ich 5 mln. Produkcja potu jest wprost proporcjonalna do liczby gruczołów. Podstawowym zadaniem potu jest termoregulacja i ochrona skóry przed drobnoustrojami oraz wysuszeniem. "Szczęściarze", którzy mogą liczyć na wyjątkową skuteczność tej ochrony, zwykle uszczęśliwieni nie są, gdy pot ich dosłownie zalewa.
Kiedy mówimy o nadpotliwości? Zawsze, gdy pot stanowi dla ciebie problem, utrudnia codzienne funkcjonowanie, obniża samoocenę i samopoczucie tak, że może to doprowadzić nawet do depresji. Wówczas najlepiej skonsultować się z dermatologiem, który zajmuje się nadpotliwością pierwotną, czyli niespowodowaną innym schorzeniem. Czasem wspomagająco konieczna jest też psychoterapia, szczególnie gdy nadmiernie pocisz się w sytuacjach stresowych.
Jest wiele sposobów, by sobie skutecznie poradzić z nadmiernym poceniem:
Nadpotliwość - tylko objaw
Zdarza się, że nadmierne wydzielanie potu to tylko objaw innego problemu zdrowotnego, czasem poważnego.
Wśród przyczyn nadpotliwości wtórnej najczęściej wymienia się:
- choroby tarczycy (nadczynność, choroba Gravesa-Basedowa)
- cukrzycę
- choroby nerek
- infekcje
- nowotwory
Nie szukaj jednak na siłę choroby, nie stawiaj diagnozy na podstawie izolowanego objawu. Najczęściej wtórna nadpotliwość to tylko jeden z zauważalnych symptomów choroby głównej, jeśli faktycznie ją masz. Po innych sygnałach chorobowych można dopiero wstępnie namierzyć sprawcę dolegliwości. Rozpoznanie zostaw lekarzowi. Te same objawy mogą towarzyszyć różnym kłopotom. Nie ma sensu przedwcześnie się zamartwiać lub zbagatelizować problem. Odwiedź lekarza pierwszego kontaktu, a ten, w razie potrzeby, zleci konieczne badania i skieruje cię do właściwego specjalisty. Możliwe, że to będzie endokrynolog, bo problemy, którymi się zajmuje, nieraz objawiają się nadpotliwością.
Nadpotliwość, gdy cukier spada
Obfity zimny pot, drżenie rąk, blada twarz, serce w galopie, niepokój, czasem zasłabnięcie... Znasz to uczucie? Zdarza się nieraz tym, którzy wychodzą z domu bez śniadania. To objawy hipoglikemii, czyli spadku poziomu cukru we krwi. Każdemu może się zdarzyć, chociaż najczęściej dopada diabetyków (potocznie nazywanych cukrzykami).
Cukrzyca może objawiać się nadpotliwością, ale także:
- przewlekłym zmęczeniem,
- nasilonym pragnieniem,
- zwiększonym oddawaniem moczu,
- potem o charakterystycznym zapachu acetonu.
Z drugiej strony - wyraźnych objawów może nie być wcale. Nawet osoby zdrowe powinny więc kontrolować poziom cukru we krwi przynajmniej raz w roku, bo cukrzyca niejednokrotnie rozwija się po cichu.
Objawy, jak przy hipoglikemii, a także osłabienie, napady głodu, drżenie mięśni, nerwowość, występują także przy nowotworach trzustki. Te są późno rozpoznawane i trudne w leczeniu, więc nie zwlekaj z wyjaśnieniem sytuacji, jeśli cię dopadają.
Po prostu infekcja?
Zlewne poty u osoby przeziębionej, z grypą czy anginą, to norma. Infekcja może zdarzyć się także latem, w upalny dzień. Z drugiej strony - objawy typowe dla infekcji czy zatrucia pokarmowego mogą oznaczać niebezpieczny dla życia udar cieplny. Sygnałem alarmowym jest niewątpliwie nagłe wysuszenie skóry zatrzymanie potu, który wcześniej nas zalewał.
Wszystko na temat udaru cieplnego. Sprawdź, kiedy wezwać pogotowie
Jeśli jednak to zwykła infekcja, pocenie się jest twoim sojusznikiem w walce z chorobą. Wysoka temperatura sprzyja produkcji białych krwinek, a pot pomaga ją ustabilizować i częściowo pozbyć się toksyn. Wprawdzie funkcje oczyszczające potu nie są tak istotne, jak kiedyś sądzono (od tego masz nerki i wątrobę), jednak podczas choroby przyda się także takie wsparcie organizmu.
Przewlekły kaszel, powracające gorączki, a nawet tylko stan podgorączkowy, utrata wagi, osłabienie i pocenie, szczególnie nocne, nie musi, niestety, oznaczać, że "wychodzisz z infekcji". Tak objawia się gruźlica, a nawet rak płuc. Ta pierwsza choroba, niestety, zdarza się w Polsce, a szczepienie w dzieciństwie nie daje ci pewności, że nie jesteś chory. Przy drugiej - nie musisz nawet we wczesnym stadium kaszleć.
Nocne poty to objaw co najmniej kilku chorób nowotworowych. Jeśli towarzyszy im powiększenie węzłów chłonnych, nie można wykluczyć białaczki czy chłoniaka. Oczywiście, nie panikuj i nie stawiaj samodzielnie diagnozy. Zwykle podstawowe badania pozwalają wykluczyć zagrożenie. Wystarczy odwiedzić internistę i je zrobić.
Alergicy i astmatycy czasem miewają ataki duszności połączone ze świszczącym oddechem, napadowym kaszlem i zlewnymi potami. Już jednorazowy atak to wskazanie do leczenia u specjalisty alergologa, bądź pulmonologa. Najczęściej przyjmowanie leków doraźnych w trakcie ataku nie wystarcza. Potrzebne są środki, które pomogą uniknąć kolejnych napadów.
Problem z tarczycą, a nawet zawał
Problemy z tarczycą objawiają się na wiele sposobów, także nadpotliwością. Nadmiar potu, nieuzasadnione zmęczenie, uderzenia gorąca, drżenie mięśni, utrata wagi pomimo wzmożonego apetytu - to może być nadczynność tarczycy. Ta choroba wyniszcza organizm, prowadzi do poważnych powikłań, w tym kardiologicznych. Trzeba skontrolować hormony tarczycy i w razie nieprawidłowości rozpocząć leczenie u endokrynologa, do którego kieruje lekarz pierwszego kontaktu.
Zalewne, zimne poty, które pojawiają się wraz z bólem w klatce piersiowej, niejednokrotnie promieniującym do ręki, barków lub szczęki, a także uczuciem niepokoju i zaburzeń rytmu serca (przyspieszone bicie, nierówne) - to może być zawał. Trzeba wezwać pogotowie.
Uwaga! Zawał u kobiet objawia się nieco inaczej, bólu w klatce piersiowej może nie być wcale (więcej na ten temat).
Wątroba, nerki, czyli zaburzone oczyszczanie
Pot wspomagająco służy usuwaniu szkodliwych produktów przemiany materii. U osób, u których nieprawidłowo pracują narządy najważniejsze w procesach oczyszczania (wątroba i nerki), czasem pojawia się więcej potu. Przy niewydolności nerek niejednokrotnie dodatkowo ciało czuć moczem, mimo dbania o higienę.
Nadmierne pocenie występuje choćby u chorych na akromegalię, ale jej podstawowe objawy to wydłużenie stóp, żuchwy, łuków brwiowych, pogrubienie palców, zmiana głosu. Byłoby więc co najmniej nadużyciem podejrzewanie tego schorzenia tylko dlatego, że się bardzo pocimy. Nie ma też sensu obawiać się choroby Parkinsona przy samym wzmożonym poceniu. Owszem, występuje w tej chorobie, ale zdecydowanie kluczowymi objawami są drżenia czy sztywność mięśni i zwolnione ruchy.
Nie choroba, ale możemy mieć problem, czyli w sumie wiadomo, skąd ten pot
Chociaż przy nadpotliwości wskazane jest wykonanie pakietu badań podstawowych, wykluczających czynniki zapalne i czynnościowe, najczęściej nie wykrywa się niczego konkretnego. Robi się to dla pewności. Zwykle nadpotliwość ostatecznie okazuje się być "naszą urodą".
Jak jednak w to uwierzyć, jeśli kiedyś problemu nie było, a pojawił się tego lata? Pamiętaj, że czasem nadpotliwość to skutek kumulacji kilku czynników. Z niektórych zdajemy sobie sprawę, ale zarazem bagatelizujemy ich znaczenie.
Krótkotrwałe zlewne poty, niejednokrotnie połączone z "uderzeniami" gorąca i zaczerwienieniem twarzy, które zdarzają się kobietom po 45. roku życia, to objawy menopauzy. Są jak najbardziej naturalne, fizjologiczne, ale to jeszcze nie oznacza, że musisz to pokornie znosić i stawiać na przeczekanie.
Więcej o menopauzie i uderzeniach gorąca
W ostatnim czasie przybyło ci niechcianych kilogramów, gorzej radzisz sobie ze stresem? Tu może być źródło nadmiernego pocenia. Otyłość to choroba, która zabija i nadpotliwość to tylko jeden z wielu motywów do redukcji masy ciała. Przewlekły stres tylko potocznie to "błaha dolegliwość". Porozmawiaj o nadpotliwości i ewentualnych innych objawach z lekarzem pierwszego kontaktu. Powinien zlecić odpowiednie badania, doradzić, jak się uporać z dolegliwościami, ewentualnie pokierować dalej. To istotne nie tylko dla komfortu życia.
