Aktualne informacje pogodowe na Gazeta.pl
Niby wszyscy wiedzą, że upały są szczególnie groźne dla osób starszych oraz małych dzieci. Skąd zatem biorą się te wszystkie niemowlęta w dodatkowym kaftaniku, przykryte kocykiem, gdy żar leje się z nieba? Jeśli sam ledwo żyjesz, a babcia "tylko zdrzemnęła się na słoneczku", lepiej zdecydowanie reagować. I nie zapominać, że każdy z nas, jeśli odpowiednio nie zadba o swoje bezpieczeństwo, również może się stać jedną z ofiar gorących dni. Wcale nie musi być ekstremalnie gorąco. Istotna jest temperatura odczuwalna i inne warunki pogodowe (wilgotność, siła wiatru), indywidualna reakcja na panujące warunki, choroby przewlekłe (nieraz niewykryte).
Jak zapobiegać problemom? Na jakie sygnały ostrzegawcze zwracać uwagę? Przypomnijmy sobie.
Upał - przygotuj się do wyjścia z domu
W upalny dzień, szczególnie w godzinach od 10-11 do około 15-16 (kiedy upał doskwiera najmocniej), najlepiej zostać w domu, a wychodzić wcześnie rano lub wieczorem.
Kiedy trzeba wyjść na zewnątrz:
- Ubranie powinno być na tyle luźne, by zapewnić swobodny dopływ powietrza do skóry, wykonane z naturalnych tkanin, najlepiej bawełny, lnu lub jedwabiu. Postaw na rzeczy cienkie, w jasnym kolorze.
- Nie zapominaj o nakryciu głowy - czapce, chustce, kapeluszu. Powyższe zasady ich też dotyczą. Masz głowę chłodzić, a nie wsadzać ją do termosu.
- Zabierz ze sobą wodę i co jakiś czas popijaj ją małymi łykami.
- W czerwcu zwykle jeszcze nie działają miejskie kurtyny wodne. Warto więc samodzielnie spryskać (lub chociaż przetrzeć) wodą skórę twarzy, karku, rąk czy wreszcie ubranie, jeśli jest ci ekstremalnie gorąco. Możesz wykorzystać tę wodę do picia (pomyśl więc o odpowiednim zapasie). Nim zamoczysz ręce w fontannie, upewnij się, że nie ma ostrzeżenia o zanieczyszczeniu.
- Masz wiatraczek na baterie bądź wachlarz (może nim być zwykła kartka papieru)? Zabierz ze sobą. Pomogą ochłodzić skórę na przykład podczas podróży zatłoczonym autobusem czy pociągiem.
- Unikaj słońca, kiedy jest to możliwe i chroń się w cieniu.
- Posmaruj ciało kremem, który zawiera filtry UVA i UVB. Wysokość filtra powinna być dopasowana do kolorytu naszej skóry. Nie wybierasz się na plażę? Poparzenia skóry, prowadzące do groźnych problemów w przyszłości, zdarzają się też w mieście, w pracy.
Jak dobrać wysokość filtra? Sprawdź swój fototyp skóry
Upał - żeby przetrwać w budynku:
- Jeśli w domu jest gorąco, w miarę możliwości ubieraj się jak najcieniej i w niezbyt obcisłe ubrania. Można wybrać wersję na golasa - tu skóry nie poparzysz.
- Wietrz starannie pomieszczenia rano i wieczorem. W trakcie dużych upałów, jeśli w domu panuje niższa temperatura niż na zewnątrz, nie otwieraj okien w godzinach, w których na zewnątrz jest najgoręcej (około 10-16). Oczywiście, jeśli wewnątrz jest cieplej niż na zewnątrz lub bardzo duszno, otwieraj szeroko.
- Jeśli jesteś szczęściarzem i masz wentylator lub klimatyzator, uruchom go. Klimatyzatora nie należy jednak ustawiać na zbyt niską temperaturę dla szybkiego efektu. Najlepsza będzie temperatura kilka stopni niższa od panującej na zewnątrz. Oszczędzisz sobie szoku termicznego przy wychodzeniu na zewnątrz i po powrocie.
- Spryskuj się wodą, bierz prysznic. Woda nie powinna być zbyt zimna, bo organizm, a zwłaszcza układ odpornościowy, nie lubi gwałtownych skoków temperatury.
- Kiedyś zalecano wypełnianie zimną wodą wanny i przebywanie w tak wychłodzonym pomieszczeniu. To z pewnością nie jest ekologiczne (chyba że znajdziesz zastosowanie dla tej wody). W skrajnych wypadkach (np. gdy robi ci się słabo) do wypróbowania.
- 5. Małym dzieciom lub osobom niepełnosprawnym, które nie potrafią same o siebie zadbać, warto schładzać ciało za pomocą zwilżonego letnią wodą ręcznika.
Upał w samochodzie?
Jeśli masz sprawną klimatyzację, samochód nie jest wyzwaniem. Jeśli nie, pozostaje podróżować z uchylonymi oknami, aby zapewnić przepływ powietrza. Tak, to grozi zapaleniem ucha czy gardła (nie chorujemy od samego przeciągu, tylko chwilowego spadku odporności, ułatwiającego atak mikrobom). Na pocieszenie - klimatyzacja też może szkodzić.
W miarę możliwości parkuj w miejscach zacienionych.
Podczas upałów NIE WOLNO, nawet "na chwilkę", zostawiać w pojeździe zwierząt i osób, które nie będą się w stanie samodzielnie się wydostać, na przykład niemowląt i małych dzieci, ale też śpiących, osób starszych czy niepełnosprawnych. W upalny dzień temperatura wewnątrz samochodu może bowiem dochodzić do 90 stopni Celsjusza. Oczywiste? Niemal co roku są ofiary śmiertelne tej bezmyślności.
Upał i dieta
W gorące dni, gdy nie masz ochoty na jedzenie, w zasadzie możesz z niego zrezygnować. Istotne jest, by nawadniać organizm. Kilka godzin odpoczynku dla żołądka nie jest niebezpieczne.
Nic nie nawadnia lepiej niż piwo? To nieprawda. Alkohol przyspiesza odwodnienie, zwalnia reakcję, nie nadaje się podczas upałów. Najlepsza jest woda, chociaż nie tylko ona nawadnia.
Zadbaj, by dostarczyć organizmowi 2-3 litry płynów. Nie czekaj, aż pojawi się uczucie pragnienia. To już pierwszy sygnał odwodnienia. Wtedy picie jest już naprawdę konieczne.
Masz ochotę coś przekąsić? Ważnym składnikiem diety powinny być owoce i warzywa, szczególnie świeże, które będą dodatkowym źródłem wody, a także witamin i soli mineralnych. Zapomnij o daniach ciężkostrawnych, tłustych, smażonych. Ich strawienie wymaga od organizmu wzmożonego wysiłku, a pogoda mu nie sprzyja.
Upał - niepokojące sygnały
Czasem tak bywa, że nic nie pomaga. Uważnie obserwuj siebie i bliskich i reaguj na niepokojące sygnały, które mogą sygnalizować udar cieplny.
Objawy alarmowe:
- odczuwasz ogólne osłabienie,
- boli cię głowa, masz zawroty głowy,
- masz przyspieszony puls,
- jest ci niedobrze i/lub wymiotujesz, masz gorączkę, dreszcze i skurcze,
- pomimo upału przestałeś się pocić, a twoja skóra jest gorąca (nawet do 40 stopni Celsjusza) i sucha, jesteś blady,
- masz poparzenia słoneczne,
- masz zaburzenia orientacji, świadomości,
- tracisz przytomność.
W takiej sytuacji najlepiej skonsultować się z lekarzem, a w skrajnych przypadkach (zaburzenia świadomości i orientacji, utrata przytomności, brak tchu) - natychmiast wezwać pogotowie.
Zaburzenia elektrolitowe - czym są i czym grożą?
Kiedy szczególnie grozi nam udar cieplny?
- W upalne dni, kiedy temperatura otoczenia sięga 30 stopni Celsjusza i wyżej (osoby starsze i chore, zwłaszcza na choroby serca, powinny uważać na siebie już od momentu, kiedy słupek rtęci sięga 25 stopni).
- W miejscach silnie nasłonecznionych przez ponad 15-20 minut, zwłaszcza z odkrytą głową oraz w trakcie pracy (na przykład na polu) czy uprawiania sportu (wysiłek fizyczny i ekstremalny upał to kiepskie połączenie).
- W samochodzie podczas słonecznego, upalnego dnia bez włączonej klimatyzacji i z zamkniętymi oknami.
- W przegrzanych, parnych pomieszczeniach, pozbawionych przewiewu, jak sauny, kuźnie, huty, ale czasem nawet mieszkania.
Upał: grupy podwyższonego ryzyka
U niektórych osób mechanizm termoregulacji może także z różnych przyczyn nie funkcjonować prawidłowo. Dlatego też powinny one (lub ich opiekunowie) przykładać szczególną uwagę do zachowania środków bezpieczeństwa. Są to osoby:
- starsze,
- niemowlęta i małe dzieci,
- otyłe oraz niedożywione (niedożywienie może wynikać z otyłości - więcej na ten temat),
- nadużywające alkoholu,
- chorujące przewlekle, głównie ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego, niedokrwistością, niedoczynnością lub nadczynnością tarczycy, cukrzycą, chorobą Parkinsona oraz chorobami skórnymi (łuszczyca czy egzema),
- zażywające pewne grupy leków, w tym: neuroleptyki (stosowane w leczeniu schizofrenii oraz innych psychoz), trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (wykorzystywane w leczeniu depresji, nerwic czy zespołu natręctw), benzodiazepiny (pomocne w doraźnym leczeniu nasilonego lęku lub bezsenności), leki przeciwhistaminowe (używane przez alergików), sympatykomimetyki (leki pobudzające układ współczulny o szerokim zakresie zastosowań), antycholinergiczne (stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej, wrzodów żołądka, refluksu, a także przeciwwymiotne), blokery kanału wapniowego (zażywane na przykład przez chorych na nadciśnienie tętnicze czy chorobę niedokrwienną serca), beta-blokery (grupa leków hamujących działanie układu współczulnego o szerokim zakresie zastosowań) oraz diuretyki (leki moczopędne).
