Więcej na temat zdrowej diety przeczytasz na głównej stronie Gazeta.pl
Probiotyki to połączenie żywych pożytecznych bakterii i drożdży bytujących naturalnie w organizmie człowieka. Natomiast suplementy probiotyczne to sposób na dostarczenie nam dodatkowych "porcji" bakterii. Probiotyki są częścią większego zbiorowiska bakterii, wirusów, grzybów i innych mikroorganizmów, zasiedlających nasze ciała, określanych terminem mikrobiota (lub mikrobiom). Mówiąc obrazowo, są to "dobre bakterie", które są niezbędne do utrzymania równowagi mikrobiotycznej w organizmie. Mikrobiom każdego indywidualnego człowieka jest unikalny, ma nieco inny skład, zależny od wielu czynników, w tym środowiska, w którym żyje, diety, stanu zdrowia itd.
Pożyteczne bakterie (bakterie probiotyczne) żyją głównie w jelicie grubym, ale znajdziemy je także w innych częściach ciała, w tym w jamie ustnej, w płucach, na skórze, w drogach moczowych i w pochwie.
Rodzaje bakterii probiotycznych. Jak działają probiotyki?
Istnieje wiele rodzajów bakterii, które można uznać za probiotyki, ale istnieją dwa specyficzne typy, które są najczęściej wykorzystywane do produkcji suplementów. To Lactobacillius oraz Bifidobakteria. Wśród drożdży rolę probiotyku najczęściej pełni Saccharomyces boulardii.
"Dobre bakterie" czyli probiotyki dbają o utrzymanie zdrowej równowagi w organizmie. Zwalczają chorobotwórcze bakterie blokując ich namnażanie się, wspierają odporność organizmu i kontrolują stany zapalne. Ponadto sprzyjają dobremu trawieniu, biorą udział we wchłanianiu witamin z pożywienia, wspierają rozwój korzystnego mikrobiomu w jelitach, pomagają rozkładać i wchłaniać leki.
Probiotyki "pracują" na rzecz utrzymania równowagi mikrobiologicznej w organizmie przez cały czas. To proces w pełni naturalny i w zwyczajnych okolicznościach nie ma potrzeby uzupełniania ich składu i przyjmowania suplementów. Wystarczy zdrowa, bogata w błonnik, zrównoważona i urozmaicona dieta.
Jak probiotyki mogą nam pomóc w chorobie
Probiotyki mają różnorodny wpływ na organizm, a różne probiotyki mogą działać na różne sposoby. Ogólnie rzecz ujmując probiotyki pomagają utrzymać równowagę mikrobiologiczną w ciele albo też sprzyjać powrotowi do zdrowego stanu, który zakłóciła na przykład choroba. Wytwarzają pewne pożądane substancje i wpływają na odpowiedź immunologiczną organizmu.
Mogą wspierać powrót do zdrowia w przypadku niektórych schorzeń, ale należy też pamiętać, że jest to sprawa indywidualna. To, co działa u jednej osoby, niekoniecznie pomoże innej. Ponadto każdy probiotyk ma nieco inne działanie, zatem niełatwo jest dostosować rodzaj czy dawki do konkretnej choroby.
Kłopot powiększa też fakt, że mimo wielu badań, nadal jeszcze istnieje wiele pytań na temat działania probiotyków. Probiotyki wydają się być pomocne w zapobieganiu biegunce podczas antybiotykoterapii (w tym biegunce wywołanej przez Clostridium difficile), w zapobieganiu martwiczemu zapaleniu jelit i posocznicy u wcześniaków, leczeniu kolki niemowlęcej, leczeniu chorób przyzębia oraz w indukcji lub utrzymaniu remisji we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego - informuje na swojej stronie Narodowy Instytut Zdrowia (NIH).
Jednak w większości przypadków nadal nie wiemy, które probiotyki są pomocne, a które nie. Nie wiemy również, ile probiotyków musielibyśmy przyjmować, jak długo i w jakich dawkach, aby zauważyć korzyści zdrowotne. Naukowcy wciąż pracują nad znalezieniem odpowiedzi na te pytania.
Kiedy warto przyjmować probiotyki (poprzez dietę lub suplementację)? Oto schorzenia, które dobrze reagują na probiotyki:
- biegunka
- zaparcia
- nieswoiste zapalenie jelit
- zespół jelita drażliwego
- infekcje grzybicze
- choroby dziąseł
- infekcje dróg moczowych
- nietolerancja laktozy
- wyprysk (atopowe zapalenie skóry)
- infekcje górnych dróg oddechowych, ucha, zatok, przeziębienie
- sepsa (szczególnie u niemowląt)
Żywność bogata w probiotyki
Zrównoważona dieta to najlepszy sposób na dbanie o równowagę mikrobiologiczną lub o uzupełnienie probiotyków w organizmie. Sięgajmy zatem po kiszonki (kiszone ogórki, kiszona kapusta, inne kiszone warzywa czy owoce), jogurt czy kefir lub maślankę. Wśród napojów może to być kombucha (napój otrzymywany w procesie fermentacji herbaty z cukrem z dodatkiem grzybka herbacianego).
Pełne probiotyków są takie egzotyczne dania jak kimchi (tradycyjne danie kuchni koreańskiej składające się z fermentowanych lub kiszonych warzyw), miso (powstaje w wyniku fermentacji soi z solą i koji, rodzajem grzyba) i inne fermentowane wyroby z soi.
W ostateczności można sięgnąć też po suplementy diety w postaci pigułek czy płynów. Suplementy probiotyczne można łączyć z prebiotykami. Prebiotyki to nie podlegające strawieniu substancje, które w jelicie grubym pobudzają florę bakteryjną do produkcji "dobrych" bakterii. Najczęściej są to skrobia, polisacharydy i oligosacharydy. Połączenie prebiotyku z probiotykiem to synbiotyk.
Jak skuteczne są probiotyki i czy są bezpieczne?
Naukowcy nie znaleźli jeszcze satysfakcjonującej odpowiedzi na pytanie, czy probiotyczne suplementy pomagają w leczeniu. Badania trwają. Suplementy diety nie są lekami, a zatem ich sprzedaż nie wymaga wcześniejszych badań na temat skuteczności czy bezpieczeństwa. Pamiętajmy zatem, że to tylko deklaracje producenta. Zatem przed podjęciem decyzji o zażyciu suplementu spytajmy lekarza o opinię i przeczytajmy skład.
Suplementy probiotyczne uważane są za ogólnie bezpieczne, ponieważ bazują na drobnoustrojach występujących i tak naturalnie w naszym przewodzie pokarmowym. Mogą jednakże wywołać reakcje alergiczną, spowodować łagodny rozstrój żołądka, biegunkę lub wzdęcia.
Kto powinien zachować ostrożność przy przyjmowaniu probiotyków? To osoby, u których istnieje ryzyko infekcji:
- z osłabionym układem odpornościowym (np. po chemioterapii)
- krytycznie chorzy
- tuż po operacji chirurgicznej
- bardzo chore niemowlęta
- Możliwe szkodliwe działanie probiotyków obejmuje infekcje, wytwarzanie szkodliwych substancji przez mikroorganizmy probiotyczne oraz przenoszenie genów oporności na antybiotyki z mikroorganizmów probiotycznych na inne mikroorganizmy w przewodzie pokarmowym - czytamy na stronie NIH.
- Ponadto zdarza się, że niektóre probiotyczne suplementy zawierają mikroorganizmy inne niż wymienione na etykiecie. W niektórych przypadkach zanieczyszczenia te mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, jak ostrzegają eksperci. Zatem o wiele bezpieczniej niż łykanie tabletek jest po prostu zdać się na odpowiednią dietę i dodać do naszych posiłków dla przykładu kiszonki lub jogurt.
Źródło: nccih.nih.gov
