Ropień mózgu to choroba, w której w ośrodkowym układzie nerwowym dochodzi do ropnego zakażenia z ogniskiem ropy zdecydowanie odgraniczonym od otaczających tkanek mózgu. Jednym z rodzajów ropnia mózgu jest ropniak podtwardówkowy. Do tego typu choroby prowadzi najczęściej poważny uraz głowy albo ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, a ropa gromadzi się w przestrzeni podtwardówkowej. Ropień mózgu jest chorobą, która występuje bardzo rzadko. Szacuje się, że częstotliwość jej występowania to 1 na 10000 przypadków hospitalizacji. Liczba przypadków zachorowania w Polsce nie jest dokładnie znana, natomiast w Stanach Zjednoczonych do szpitali rocznie zgłasza się około 1500 – 2000 pacjentów, u których rozpoznaje się ropień mózgu.
Ropień mózgu - przyczyny
Przyczyny pojawienia się ropnia mózgu mogą być różne. Do najczęstszych z nich zalicza się:
- Bakteryjne zakażenie ośrodkowego układu nerwowego
- Ropne zapalenie zatok
- Zapalenie zęba
- Zapalenie wyrostka sutkowatego
- Zapalenie ucha środkowego
- Bakteryjne zapalenie wsierdzia
- Zakażenie dróg moczowych
- Ropne choroby płuc
- Uraz głowy
- Przebyty zabieg chirurgiczny w obrębie głowy.
Bakterie, które najczęściej są odpowiedzialne za wystąpienie choroby, to gronkowce złociste, tlenowe pałeczki jelitowe, paciorkowce, pałeczki ropy błękitnej, dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, dwoinki zapalenia płuc oraz pałeczki hemofilne. Niekiedy choroba jest powodowana przez inne drobnoustroje, takie jak grzyby, pasożyty czy pierwotniaki. Pojawieniu się choroby sprzyjają takie czynniki, jak obniżona odporność organizmu, cukrzyca, niewydolność nerek, alkoholizm, zakażenie HIV oraz przyjmowanie dożylnie narkotyków. Ropień może występować również u małych dzieci, u których najczęstszą przyczyną schorzenia jest wrodzona wada serca.
W przebiegu choroby dochodzi do upłynnienia tkanek martwiczych i bakterii przez makrofagi oraz granulocyty, na skutek czego powstaje ropa. Zakażenie rozprzestrzenia się ze źródła (na przykład zapalenia zatok, zapalenia ucha czy zęba) przez krwioobieg. W wielu przypadkach bakterie wywołujące zakażenie rozprzestrzeniają się przez krew podczas trwania chorób bakteryjnych takich jak bakteryjne zapalenie wsierdzia, posocznica, sepsa, choroby ropne płuc czy zakażenie jamy brzusznej.
Ropień mózgu - objawy
Najważniejszym skutkiem obecności ropnia mózgu, który decyduje o większości dolegliwości jest zwiększenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego. W związku z tym występują objawy, takie jak:
- Silne bóle głowy
- Uczucie splątania
- Senność
- Dezorientacja
- Nudności
- Wymioty
- Pogorszenie samopoczucia
- Gorączka
- Zaburzenia czucia
- Niedowłady różnych części ciała
- Napady padaczkowe.
Bóle głowy, gorączka oraz objawy neurologiczne są nazywane triadą najczęstszych objawów, które prawdopodobnie świadczą o obecności ropnia. Oprócz tego mogą wystąpić inne dolegliwości, na przykład dreszcze, drgawki czy sztywność karku. Objawy w dużej mierze zależą od miejsca lokalizacji ropnia.
Ropień mózgu - leczenie
Ropień mózgu w początkowym stadium jest chorobą trudną do rozpoznania, ponieważ daje wiele nieswoistych objawów, które można pomylić z objawami innych chorób. Podstawą do postawienia diagnozy jest wywiad lekarski. Jeżeli objawy są niepokojące i mogą świadczyć o ropniu mózgu, przeprowadzane są badania krwi oraz tomografia komputerowa. W badaniu krwi wykazuje się podwyższony odczyn Biernackiego, podwyższony poziom białych krwinek oraz białka CRP. Wynik tomografii wskazuje na ropnia po około 4 – 5 dniach od rozwinięcia się stanu zapalnego. Wówczas na obrazie widoczny jest ciemniejszy obszar otoczony przez pierścień.
Leczenie ropnia zlokalizowanego w obszarze tkanki mózgowej opiera się na drenażu nagromadzonej ropy oraz antybiotykoterapii. Jeżeli ropień ma średnicę mniejszą niż około 3 centymetry zazwyczaj poprzestaje się na podawaniu antybiotyków oraz regularnym kontrolowaniu wielkości ropnia. W przypadku dużego ropnia lub w sytuacjach, gdy antybiotykoterapia nie przynosi oczekiwanych efektów ropień przekłuwa się i usuwa jego zawartość. Taki zabieg znacznie zmniejsza ciśnienie śródczaszkowe, co z kolei wpływa na redukcję dolegliwości. Czasami ropień jest usuwany w całości, razem z torebką.
Zbyt późne podjęcie leczenia lub jego całkowity brak bardzo często skutkują śmiercią pacjenta. Szacuje się, że śmiertelność pacjentów cierpiących na ropień mózgu wynosi od 5 do 20 proc.
